پنج گنج: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره =PIR5571/پ9ع8 | ||
| موضوع = | | موضوع =شعر فارسی - قرن 8ق عماد فقیه. علی بن محمود? 690? - 773ق . - نقد و تفسیر شعر عرفانی - قرن 8ق | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = [بی نا] | | ناشر = [بی نا] | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
اثر حاضر، از جمله مثنوی‌های ماندگار ادب فارسی است که مضامین اندرزی و حکمی در آن با اندیشه‌های عرفانی درهم آمیخته و مشحون از مفاهیم و موضوعات اخلاقی و تعلیمی است که برخی از آنها، عبارتند از: | اثر حاضر، از جمله مثنوی‌های ماندگار ادب فارسی است که مضامین اندرزی و حکمی در آن با اندیشه‌های عرفانی درهم آمیخته و مشحون از مفاهیم و موضوعات اخلاقی و تعلیمی است که برخی از آنها، عبارتند از: | ||
*قناعت و پرهیز از حرص و آز: عماد، انسان قانع را عزیز هر دو عالم می‌داند و عزت و سربلندی را در قناعت می‌بیند: | |||
{{شعر}} | |||
که عزت در قناعت گشت مدغم'' | {{ب|''بود قانع عزیز هر دو عالم''|2=''که عزت در قناعت گشت مدغم''}} | ||
{{پایان شعر}} | |||
او همچنین حرص و آز را که نقطه مقابل قناعت است، آتشی گدازنده می‌داند و از خدا می‌خواهد که او را از این آتش برهاند: | او همچنین حرص و آز را که نقطه مقابل قناعت است، آتشی گدازنده می‌داند و از خدا می‌خواهد که او را از این آتش برهاند: | ||
{{شعر}} | |||
کزین آتشم روز و شب در گداز'' | {{ب|''خلاصم ده از بوته حرص و آز''|2=''کزین آتشم روز و شب در گداز''}} | ||
{{پایان شعر}} | |||
*گشاده‌دستی و سخاوت: فضیلت جود در پنج‌گنج عماد، بسامدی بالا دارد. او شیوه کرم را شیوه انبیا می‌داند: | |||
هرکه ندارد کرم، از اشقیاست'' | {{شعر}} | ||
{{ب|''رسم کرم قاعده انبیاست''|2=''هرکه ندارد کرم، از اشقیاست''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
چون شکرش نوش، که عین دواست'' | *صبر در اندیشه عماد: صبر همچون شربتی است که اگرچه تلخ‌نماست، باید آن را همچون شکر نوشید؛ زیرا عین دواست: | ||
{{شعر}} | |||
{{ب|''شربت صبر ار چه مرارت‌نماست''|2=''چون شکرش نوش، که عین دواست''}} | |||
یاری او در همه جا می‌کند'' | {{پایان شعر}} | ||
*توکل: عماد درباره توکل بر این باور است که: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''هرکه توکل به خدا می‌کند''|2=''یاری او در همه جا می‌کند''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
این شاعر توکل را به معنی واگذاری صرف امور به خدا و گسستن از اسباب نمی‌داند، بلکه معتقد است عارف از اسباب دل برنمی‌گیرد، اما اسباب را از مسبب می‌بیند. | این شاعر توکل را به معنی واگذاری صرف امور به خدا و گسستن از اسباب نمی‌داند، بلکه معتقد است عارف از اسباب دل برنمی‌گیرد، اما اسباب را از مسبب می‌بیند. | ||
*امانت‌داری: عماد که شعرش سرشار از درس‌های اخلاقی است، انسان را به امینی و ترک حرص در زمان امانت‌داری فرامی‌خواند: | |||
{{شعر}} | |||
زیبدت ار گوشه‌نشینی کنی'' | {{ب|''وقت امانت چو امینی کنی''|2=''زیبدت ار گوشه‌نشینی کنی''}} | ||
{{ب|''حرص رها کن، چو امانت نهند''|2=''ورنه گواهی به خیانت دهند''<ref>ر.ک: همان، ص150-154</ref>}} | |||
ورنه گواهی به خیانت دهند | {{پایان شعر}} | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
اسکندری شرفی، فرشاد؛ مبارک، وحید، «بازنمایی مضامین اخلاقی و تعلیمی در پنج‌گنج عماد فقیه کرمانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌نامه ادبیات تعلیمی، پاییز 1399- شماره | [[:noormags:1907688|اسکندری شرفی، فرشاد؛ مبارک، وحید، «بازنمایی مضامین اخلاقی و تعلیمی در پنج‌گنج عماد فقیه کرمانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌نامه ادبیات تعلیمی، پاییز 1399- شماره 47]]. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۷: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، زبان و ادبیات]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 دی 1402]] | |||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ دی 1402 توسط عباس مکرمی]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ دی 1402 توسط عباس مکرمی]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1402 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1402 توسط محسن عزیزی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۲۳
| پنج گنج | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عماد فقیه کرمانی، علی بن محمود (نويسنده) همایون‌فرخ، رکن‌الدین (سایر) |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 8ق عماد فقیه. علی بن محمود? 690? - 773ق . - نقد و تفسیر شعر عرفانی - قرن 8ق |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR5571/پ9ع8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
پنج‌گنج، اثر خواجه عمادالدین علی فقیه کرمانی (احتمالا 690-773ق)، عبارت است از پنج مثنوی به نام‌های «صحبت‌نامه»، «محبت‌نامه»، «ده‌نامه»، «صفانامه» یا «مونس الابرار» و «طریقت‌‌نامه» که به اهتمام رکن‌الدین همایون‌فرخ، منتشر شده است.
موضوع این مثنوی‌ها، به سبب مقام عرفانی و مذهبی عمادالدین، بیشتر مسائل اخلاقی و عرفانی، معارف مذهبی و آموزه‌های تعلیمی و آداب خانقاهی است[۱].
اثر حاضر، از جمله مثنوی‌های ماندگار ادب فارسی است که مضامین اندرزی و حکمی در آن با اندیشه‌های عرفانی درهم آمیخته و مشحون از مفاهیم و موضوعات اخلاقی و تعلیمی است که برخی از آنها، عبارتند از:
- قناعت و پرهیز از حرص و آز: عماد، انسان قانع را عزیز هر دو عالم می‌داند و عزت و سربلندی را در قناعت می‌بیند:
| بود قانع عزیز هر دو عالم | که عزت در قناعت گشت مدغم |
او همچنین حرص و آز را که نقطه مقابل قناعت است، آتشی گدازنده می‌داند و از خدا می‌خواهد که او را از این آتش برهاند:
| خلاصم ده از بوته حرص و آز | کزین آتشم روز و شب در گداز |
- گشاده‌دستی و سخاوت: فضیلت جود در پنج‌گنج عماد، بسامدی بالا دارد. او شیوه کرم را شیوه انبیا می‌داند:
| رسم کرم قاعده انبیاست | هرکه ندارد کرم، از اشقیاست |
- صبر در اندیشه عماد: صبر همچون شربتی است که اگرچه تلخ‌نماست، باید آن را همچون شکر نوشید؛ زیرا عین دواست:
| شربت صبر ار چه مرارت‌نماست | چون شکرش نوش، که عین دواست |
- توکل: عماد درباره توکل بر این باور است که:
| هرکه توکل به خدا می‌کند | یاری او در همه جا می‌کند |
این شاعر توکل را به معنی واگذاری صرف امور به خدا و گسستن از اسباب نمی‌داند، بلکه معتقد است عارف از اسباب دل برنمی‌گیرد، اما اسباب را از مسبب می‌بیند.
- امانت‌داری: عماد که شعرش سرشار از درس‌های اخلاقی است، انسان را به امینی و ترک حرص در زمان امانت‌داری فرامی‌خواند:
| وقت امانت چو امینی کنی | زیبدت ار گوشه‌نشینی کنی | |
| حرص رها کن، چو امانت نهند | ورنه گواهی به خیانت دهند[۲] |
پانویس
منابع مقاله