کتابان في النحو: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]')
     
    (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۶: خط ۶:
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =  
    [[نحاس، احمد بن محمد]] (نويسنده)
    [[نحاس، احمد بن محمد]] (نويسنده)
    [[ابن حنبلی، محمد بن ابراهیم ]] (نويسنده)
     
    [[ضامن، حاتم صالح ]] (محقق)
    [[ابن حنبلی، محمد بن ابراهیم]] (نويسنده)
     
    [[ضامن، حاتم صالح]] (محقق)
     
    [[غریر، سیف بن احمد]] (سایر)
    [[غریر، سیف بن احمد]] (سایر)
    |زبان
    |زبان
    خط ۲۸: خط ۳۱:
    }}
    }}


    '''کتابان في النحو''' تشکیل شده از دو کتاب الکلام علي تفصیل إعراب قول سیبویه في أول الکتاب: هذا باب علم ما الکلم من العربیة نوشته ابوجعفر احمد بن محمد مرادی نحاس (متوفای 338ق) از علماى قرن چهارم هجرى، و کحل العیون النجل في حل مسألة الکحل نوشته محمد بن ابراهیم حلبى (908-971ق)، مشهور به ابن حنبلی، مورخ، لغت‌شناس، شاعر و فقيه حنفى مذهب  در موضوع علم نحو
    '''كتابان في النحو'''، مجموعه‌ای است متشکل از دو کتاب: «الكلام علی تفصيل إعراب قول [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] في أول الكتاب: هذا باب علم ما الكلم من العربية» نوشته [[نحاس، احمد بن محمد|ابوجعفر احمد بن محمد مرادی نحاس]] (متوفای 338ق) از علماى قرن چهارم هجرى و «كحل العيون النجل في حل مسألة الكحل» نوشته [[ابن حنبلی، محمد بن ابراهیم|محمد بن ابراهیم حلبى]] (908-971ق)، مشهور به ابن حنبلی، مورخ، لغت‌شناس، شاعر و فقیه حنفى‌مذهب در موضوع علم نحو.
     
    محقق در آغاز هر رساله، مقدمه‌ای در شرح زندگی نویسنده آن رساله و موضوع آن نوشته است.
     
    ==الكلام علی تفصيل إعراب قول سيبويه في أول الكتاب: هذا باب علم ما الكلم من العربية==
    [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] (140-180ق)، دانشمند و نحوى مشهور ایرانى و پیشواى مکتب نحوى بصره، جمله‌ای دارد که همین جمله ایشان، بزرگان نحوی را به خود مشغول کرده و ده‌ها احتمال اعرابی درباره آن گفته‌اند که چگونه این جمله را می‌توان اعراب‌گذاری کرد. این جمله عبارت است از: «هذا باب علم ما الكلم من العربية».
     
    [[نحاس، احمد بن محمد|نحاس]] کتاب اول از مجموعه حاضر را درباره همین جمله و چگونگی خوانش نحوی آن نوشته است. او چهل‌وهفت وجه نحوی را برایش نوشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص12</ref>.


    ==الکلام علي تفصیل إعراب قول سیبویه في أول الکتاب: هذا باب علم ما الکلم من العربیة==
    یک وجه آن است که در عبارت مزبور، کلمه «ما» بدل از «علم» است. گویی گفته شده: «هذا بابٌ ما الكلم».


    سیبویه (140-180ق)، دانشمند و نحوى مشهور ايرانى و پيشواى مكتب نحوى بصره، جمله‌ای دارد که همین جمله ایشان بزرگان نحوی را به خود مشغول کرده و ده‌ها احتمال اعرابی درباره آن گفته‌اند که چگونه این جمله را می‌توان این جمله را خواند و اعراب‌گذاری کرد. این جمله عبارت است از: هذا باب علم ما الکلم من العربیة.
    وجه دیگر آن است که: «علم»، بدل از «باب» است و کلمه «ما» بدل از «علم» و...<ref>ر.ک: متن کتاب، ص20</ref>.
    نحاس کتاب اول از این دو کتاب را درباره همین جمله و چگونگی خوانش نحوی آن نوشته است.  او چهل و هفت وجه نحوی برایش نوشته است. <ref> ر. : همان، ص12</ref>
    سپس نحاس به بیان قول‌ها و احتمالات نحوی در این باره می‌پردازد. یک وجه آن است که در عبارت هذا باب علم ما الکلم، کلمه ما بدل از علم است و ..... <ref> ر.ک: همان، ص19-20</ref>
    پس یکی گفته: بخوان و اعراب‌گذاری کن: هذا بابُ عِلمٍ ما الکلمُ و تحلیل نحویت این باشد: کلمه ما بدل از علم است؛ مانند اینکه گفته باشی: هذا بابٌ ما الکَلِمُ. احتمال دیگر: این‌گونه بخوان: هذا بابٌ عِلمٌ ما الکَلِمُ و تحلیل نحوی کن که عِلم بدل از باب است و کلمه "ما" بدل از علم <ref> ر.ک: همان، ص20</ref>


    ==کحل العیون النجل في حل مسألة الکحل==
    ==كحل العيون النجل في حل مسألة الكحل==
    این رساله درباره یک مسئله از مسائل نحو است که نحویان را سخت به زحمت افکنده است و آن مسئله‌ای است که در کتب نحو به «مسئله کحل» معروف است. این نام، منسوب به مثال زیر است:


    مسئله دوم درباره مسئله کحل است. در مثال" ما رأیت رجلا أحسنَ فی عینه الکحلُ منه فی عین زید " یعنی هیچ کسی را ندیدم که سرمه در چشمش زیباتر از چشم زید باشد.
    «ما رأيت رجلا أحسنَ في عينه الكحلُ منه في عين زيد».  
    بحث نحوی در اینجا این است که: در اینجا کحل فاعل است و مرفوع. چرا؟ چون احسن اَفعل تفضیل است و مانند فعل عمل کرده و فاعل گرفته؛ ولی نحوی‌ها می‌گویند: اسم تفضیل در تمییز و ظرف و حال و فاعل مستتر به‌صورت مطلق عمل می‌کند ولیکن در مصدر عمل نمی‌کند به‌جز در مسئله کحل و در اینجا کحل مصدر است؛ یعنی سرمه کشیدن ...  <ref> ر.ک: همان، ص31</ref>


    بحث نحوی در اینجا این است که:


    ==پانویس ==
    نحوی‌ها می‌گویند: اسم تفضیل، در تمییز و ظرف و حال و فاعل مستتر مطلقا عمل می‌کند و در مصدر و مفعول‌به و مفعول‌له و مفعول‌معه و نیز در مرفوعی که ملفوظ باشد عمل نمی‌کند، به‌جز در مسئله کحل. نحویان اجماع دارند بر اینکه اسم تفضیل، اسم ظاهر را با موجود بودن قیود و شروطی، رفع می‌دهد و همه آن قیود و شروط در مسئله کحل جمعند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص31</ref>.
     
    ==پانویس==
    <references/>
    <references/>
    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    مقدمه محقق و متن کتاب.
    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:فاقد مقاله]]
     
    [[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)‎‏]]
    [[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
    [[رده:مقالات بازبینی شده آبان 01]]
    [[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1401]]
    [[رده:مقالات کامل آبان ماه باقی زاده]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۵۹

    کتابان في النحو
    کتابان في النحو
    پدیدآوراننحاس، احمد بن محمد (نويسنده)

    ابن حنبلی، محمد بن ابراهیم (نويسنده)

    ضامن، حاتم صالح (محقق)

    غریر، سیف بن احمد (سایر)
    عنوان‌های دیگرالکلام علي تفصیل إعراب قول سیبویه في أول الکتاب: هذا باب علم ما الکلم من العربیة ** کحل العیون النجل في حل مسألة الکحل
    ناشردار البشائر
    مکان نشرسوریه - دمشق
    سال نشر1425ق - 2004م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    كتابان في النحو، مجموعه‌ای است متشکل از دو کتاب: «الكلام علی تفصيل إعراب قول سيبويه في أول الكتاب: هذا باب علم ما الكلم من العربية» نوشته ابوجعفر احمد بن محمد مرادی نحاس (متوفای 338ق) از علماى قرن چهارم هجرى و «كحل العيون النجل في حل مسألة الكحل» نوشته محمد بن ابراهیم حلبى (908-971ق)، مشهور به ابن حنبلی، مورخ، لغت‌شناس، شاعر و فقیه حنفى‌مذهب در موضوع علم نحو.

    محقق در آغاز هر رساله، مقدمه‌ای در شرح زندگی نویسنده آن رساله و موضوع آن نوشته است.

    الكلام علی تفصيل إعراب قول سيبويه في أول الكتاب: هذا باب علم ما الكلم من العربية

    سیبویه (140-180ق)، دانشمند و نحوى مشهور ایرانى و پیشواى مکتب نحوى بصره، جمله‌ای دارد که همین جمله ایشان، بزرگان نحوی را به خود مشغول کرده و ده‌ها احتمال اعرابی درباره آن گفته‌اند که چگونه این جمله را می‌توان اعراب‌گذاری کرد. این جمله عبارت است از: «هذا باب علم ما الكلم من العربية».

    نحاس کتاب اول از مجموعه حاضر را درباره همین جمله و چگونگی خوانش نحوی آن نوشته است. او چهل‌وهفت وجه نحوی را برایش نوشته است[۱].

    یک وجه آن است که در عبارت مزبور، کلمه «ما» بدل از «علم» است. گویی گفته شده: «هذا بابٌ ما الكلم».

    وجه دیگر آن است که: «علم»، بدل از «باب» است و کلمه «ما» بدل از «علم» و...[۲].

    كحل العيون النجل في حل مسألة الكحل

    این رساله درباره یک مسئله از مسائل نحو است که نحویان را سخت به زحمت افکنده است و آن مسئله‌ای است که در کتب نحو به «مسئله کحل» معروف است. این نام، منسوب به مثال زیر است:

    «ما رأيت رجلا أحسنَ في عينه الكحلُ منه في عين زيد».

    بحث نحوی در اینجا این است که:

    نحوی‌ها می‌گویند: اسم تفضیل، در تمییز و ظرف و حال و فاعل مستتر مطلقا عمل می‌کند و در مصدر و مفعول‌به و مفعول‌له و مفعول‌معه و نیز در مرفوعی که ملفوظ باشد عمل نمی‌کند، به‌جز در مسئله کحل. نحویان اجماع دارند بر اینکه اسم تفضیل، اسم ظاهر را با موجود بودن قیود و شروطی، رفع می‌دهد و همه آن قیود و شروط در مسئله کحل جمعند[۳].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه محقق، ص12
    2. ر.ک: متن کتاب، ص20
    3. ر.ک: مقدمه محقق، ص31

    منابع مقاله

    مقدمه محقق و متن کتاب.

    وابسته‌ها