موسوی تبریزی، محمد بن عبدالکریم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۰۹

موسوی تبریزی، محمد بن عبدالکریم

نام	موسوی تبریزی، محمد بن عبدالکریم
نام‌های دیگر
نام پدر	حاج میر عبدالکریم موسوى تبریزى
متولد	اول ربيع‌الاول 1294ق مصادف با 27 اسفند ماه 1255ش
محل تولد	تبريز
رحلت	شب جمعه 18 جمادى الاولى 1363ق برابر با 21 ارديبهشت 1323ش
اساتید	محمدباقر اصتهباناتى محمدفاضل شربيانى محمدحسن مامقانى شيخ فتح‌الله شيخ الشريعه اصفهانى ملا محمدكاظم خراسانى
برخی آثار	مصباح الوسائل في مطالب الرسائل
کد مؤلف	AUTHORCODE00645AUTHORCODE

سيد محمد بن عبدالكريم موسوى تبريزى (1255-1321ش)، مشهور به «مولانا» و «حاجى مولانا»، فقیه، مجتهد، از شاگردان ملا محمدكاظم خراسانى، شيخ فتح‌الله شيخ الشريعه اصفهانى، محمدحسن مامقانى

ولادت

در اول ربيع‌الاول 1294ق مصادف با 27 اسفند ماه 1255ش در شهر تبريز متولد شد. نسب شريف اين خاندان، به امام موسى كاظم(ع) مى‌رسد.

پدرش، عالم فاضل و فقيد وارسته، حاج مير عبدالكريم، مشهور به «مؤتمن الشريعه» از عالمان نام‌آوران ديار و داراى خطى زيبا و طبعى روان بود. و در تبريز دار فانى را وداع گفت.

تحصیلات

مولانا در تبريز مشغول به تحصيل شد. در جوانى وارد حوزه علميه گرديد و از محضر بزرگان علم و فقاهت همچون، حاج ملا على عليارى بهره برد. هنوز هيجده بهار از عمرش سپرى نشده بود، كه در بيستم ربيع الثانى 1312ق به همراه پدرش، براى ادامه تحصيل به نجف اشرف هجرت نمود و تا سال 1321ق در آن ديار سكنى گزيد.

اساتید

وى بعد از ورود به حوزه نجف اشرف دروس فقه و اصول را از محضر استادنى بهره برد كه عبارتند از:

مولانا در كنار تحصيل سطوح عاليه، منطق، فلسفه و كلام را پيش استادانى همچون: حاج ميرزا احمد آشتيانى، سيد اسدالله فرقانى و آقا مير حيدر ايروانى آموخت. ايشان در اثر هوش سرشار و علاقه وافر به كسب علوم آل محمد(ص) و فقه به درجه اجتهاد رسيد و از استادان خويش اجازه اجتهاد و روايى گرفت. وى در دوران نه سال اقامتش در نجف، با همه قشرهاى مردم به‌ويژه با فرهيختگان دين به خوبى رفتار مى‌كرد و به خوش خلقى معروف بود او از روى عشق و علاقه‌اى كه به دانشمندان مذهبى نشان مى‌داد، آنان را با لفظ «مولانا» مورد خطاب قرار مى‌داد و كم كم در اثر كثرت استعمال اين لفظ به «مولانا» معروف گرديد.

مشایخ روایی

مولانا در دوره اقامت نه ساله در نجف اشرف، موفق به دريافت اجازات اجتهادى و روايى از استادان مسلم نجف اشرف گرديد. مشايخ روايتى ايشان عبارتند از:

مولانا براى عده‌اى از عالمان فاضل آذربايجان، از جمله آیت‌الله مرعشى نجفى، اجازه روايى صادر فرمود.

ايشان در سال 1321ق به زادگاه خويش مراجعت نمود و مشغول تدريس فقه جعفرى و ترويج احكام شريعت نبوى و تأليف و تصنيف گرديد.

شاگردان

مكتب علمى مولانا، پرورش دهنده دانشورانى چون علامه محقق حاج شيخ عبدالحسين امينى است. ايشان در طول چهل سال تدريس، شاگردان فرزانه‌اى پرورش داد كه در اين جا از آنان ياد مى‌كنيم.

علامه، حاج شيخ عبدالحسين امينى
حاج سيد مرتضى ايروانى
حاج شيخ محمد على توحيدى
حاج ميرزا عباسعلى توكلى
حاج ميرزا حسن تيلى تبريزى
حاج سيد محمد توتونچى
حاج سيد هادى خسروشاهى
حاج ميرزا محمد خيابانى، معروف به «بالا مجتهد»
حاج ميرزا عباسقلى چرندابى
حاج سيد ابراهيم دروازه‌اى
حاج ميرزا محمد غروى توتونچى
حاج سيد حسين قاضى طباطبايى
حاج سيد مهدى كمارى
حاج ميرزا عبدالرحيم مدرس تبريزى
حاج سيد محمد على موسوى زرين

فعالیت علیه رژیم رضاخانی

اولين درگيرى عالمان تبريز با حكومت رضاخانى، مربوط به بى‌عفتى سرلشكر آيرم در عاشوراى 1304ش است. همچنين در برابر سياست‌هاى غربى رضاخانى، روحانیت دست به قيام زدند و خواستار لغو سياست‌هاى ضد مذهبى رضاخانى شدند. فقيه مجاهد، مولانا، به اتفاق حضرات آيات، حاج ميرزا صادق آقا مجتهد تبريزى، حاج ميرزا ابوالحسن انگجى و حاج ميرزا باقر آقا قاضى طباطبايى با برنامه‌هاى ضد دينى رضاخان مخالفت نمود. رژيم در برابر مخالفت علما چاره‌اى جز تبعيد آن‌ها نديد، بنابراین مولانا را به همراه حاج ميرزا صادق آقا مجتهد و حاج ميرزا ابوالحسن انگجى به كردستان تبعيد كرد. تبعيد علما در تاريكى شب و در 3 جمادى الاولى 1347ق، برابر با 2 آذرماه 1307 به وقوع پيوست.

مولانا، پس از 77روز تبعيد سرانجام در 13 رجب 1347ق از تبعيد خلاصى يافت و در بيستم رجب همان سال وارد تبريز گرديد.

وفات

سرانجام اين عالم ربانى، سيد محمد مولانا پس از 69سال عمر با بركت در شب جمعه 18 جمادى الاولى 1363ق برابر با 21 ارديبهشت 1323ش زندگى را بدرود گفت. با انتشار خبر رحلت جانسوز مرجع تقليد شيعه، مردم خوب آذربايجان و تبريز بازار را تعطيل كرده و در مساجد و حسینیه‌ها به سوگ نشستند.

پيكر مطهر او پس از غسل، تكفين و اقامه نماز، بر دوش مردم تبريز تشييع، و در زادگاهش به صورت موقت دفن گرديد. جسد پاکش پس از مدتى به نجف اشرف منتقل و در جوار مرقد مطهر جد بزرگوارش، حضرت على بن ابى‌طالب(ع)، به خاک سپرده شد.

آثار

اثنا عشره مسأله مهمه
الاجتهاد و التقليد
احكام الوصيه
ارشاد الانام فى اثبات النبوه العامه و الخاصه
الاستصحاب
براهين الحق فى عده رسائل اصوليه و فقهيه
تداخل الاغسال
التفسير الوجيز
حاشيه شرح الباب الحادى عشر
حاشيه شوارق الالهام فى الكلام
حاشيه فرائد الاصول
حاشيه على مباحث الالفاظ من الفصول
حاشيه قوانين الاصول
حكم الاستطراق
السحر و العلوم الخمسه المخفيه
شرح تشريح الافلاك
طريح الهدايه فى علم الدرايه
الطرق بين الحق و الحكم
الفوائد الاربع عشره فى المسائل الكلاميه و الحكميه

منابع مقاله

الوانساز خویی، محمد، گلشن ابرار، ج۴، ص۳۵۳

وابسته‌ها

مصباح الوسائل في مطالب الرسائل

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00645.jpg|بندانگشتی|موسوی تبریزی، محمد بن عبدالکریم]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|موسوی تبریزی، محمد بن عبدالکریم
+! نام!! data-type="authorName" |موسوی تبریزی، محمد بن عبدالکریم
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|
+| data-type="authorOtherNames" |
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |حاج میر عبدالکریم موسوى تبریزى
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |اول ربيع‌الاول 1294ق مصادف با 27 اسفند ماه 1255ش
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |تبريز
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|1363 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |شب جمعه 18 جمادى الاولى 1363ق برابر با 21 ارديبهشت 1323ش
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[محمدباقر اصتهباناتى]]
+[[محمدفاضل شربيانى]]
+[[مامقانی، محمدحسن|محمدحسن مامقانى]]
+[[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شيخ فتح‌الله شيخ الشريعه اصفهانى]]
+[[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|ملا محمدكاظم خراسانى]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[مصباح الوسائل في مطالب الرسائل]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE645AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00645AUTHORCODE
 |}
 </div>
+'''سيد محمد بن عبدالكريم موسوى تبريزى''' (1255-1321ش)، مشهور به «مولانا» و «حاجى مولانا»، فقیه، مجتهد، از شاگردان [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|ملا محمدكاظم خراسانى]]، [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شيخ فتح‌الله شيخ الشريعه اصفهانى]]، [[مامقانی، محمدحسن|محمدحسن مامقانى]]
-== معرفى اجمالى==
+== ولادت ==
+در اول ربيع‌الاول 1294ق مصادف با 27 اسفند ماه 1255ش در شهر تبريز متولد شد. نسب شريف اين خاندان، به امام موسى كاظم(ع) مى‌رسد.
-'''سيد محمد بن عبدالكريم موسوى تبريزى''' مشهور به «مولانا» و «حاجى مولانا» در اول ربيع الاول 1294ق مصادف با 27 اسفند ماه 1255ش در شهر تبريز متولد شد. نسب شريف اين خاندان، به امام موسى كاظم(ع) مى‌رسد.
 پدرش، عالم فاضل و فقيد وارسته، حاج مير عبدالكريم، مشهور به «مؤتمن الشريعه» از عالمان نام‌آوران ديار و داراى خطى زيبا و طبعى روان بود. و در تبريز دار فانى را وداع گفت.
+== تحصیلات ==
 مولانا در تبريز مشغول به تحصيل شد. در جوانى وارد حوزه علميه گرديد و از محضر بزرگان علم و فقاهت همچون، حاج ملا على عليارى بهره برد. هنوز هيجده بهار از عمرش سپرى نشده بود، كه در بيستم ربيع الثانى 1312ق به همراه پدرش، براى ادامه تحصيل به نجف اشرف هجرت نمود و تا سال 1321ق در آن ديار سكنى گزيد.
+=== اساتید ===
 وى بعد از ورود به حوزه نجف اشرف دروس فقه و اصول را از محضر استادنى بهره برد كه عبارتند از:
-#ملا محمد على نخجوانى
+#ملا [[محمدعلى نخجوانى]]
-#آقا سيد آقا قزوينى
+#آقا [[سيد آقا قزوينى]]
-#آقا رضا تبريزى
+#آقا [[رضا تبريزى]]
-#ملا محمد فاضل شربيانى
+#ملا [[محمدفاضل شربيانى]]
-#ملا محمد كاظم خراسانى
+#[[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|ملا محمدكاظم خراسانى]]
-#شيخ هادى تهرانى
+#شيخ [[هادى تهرانى]]
-#شيخ فتح‌الله [[شریعت اصفهانی، فتح‌‎الله بن محمدجواد|شيخ الشريعه اصفهانى]]
+#[[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شيخ فتح‌الله شيخ الشريعه اصفهانى]]
-#شيخ محمدحسن ممقانى
+#شيخ [[مامقانی، محمدحسن|محمدحسن مامقانى]]
-#ميرزا محمد باقراصتهباناتى
+#ميرزا [[محمدباقر اصتهباناتى]]
-مولانا در كنار تحصيل سطوح عاليه، منطق، فلسفه و كلام را پيش استادانى همچون: حاج [[آشتیانی، احمد|ميرزا احمد آشتيانى]]، سيد اسدالله فرقانى و آقا مير حيدر ايروانى آموخت. ايشان در اثر هوش سرشار و علاقه وافر به كسب علوم آل محمد(ص) و فقه به درجه اجتهاد رسيد و از استادان خويش اجازه اجتهاد و روايى گرفت. وى در دوران نه سال اقامتش در نجف، با همه قشرهاى مردم به‌ويژه با فرهيختگان دين به خوبى رفتار مى‌كرد و به خوش خلقى معروف بود او از روى عشق و علاقه‌اى كه به دانشمندان مذهبى نشان مى‌داد، آنان را با لفظ «مولانا» مورد خطاب قرار مى‌داد و كم كم در اثر كثرت استعمال اين لفظ به «مولانا» معروف گرديد.
+مولانا در كنار تحصيل سطوح عاليه، منطق، فلسفه و كلام را پيش استادانى همچون: حاج [[آشتیانی، احمد|ميرزا احمد آشتيانى]]، [[سيد اسدالله فرقانى]] و آقا [[مير حيدر ايروانى]] آموخت. ايشان در اثر هوش سرشار و علاقه وافر به كسب علوم آل محمد(ص) و فقه به درجه اجتهاد رسيد و از استادان خويش اجازه اجتهاد و روايى گرفت. وى در دوران نه سال اقامتش در نجف، با همه قشرهاى مردم به‌ويژه با فرهيختگان دين به خوبى رفتار مى‌كرد و به خوش خلقى معروف بود او از روى عشق و علاقه‌اى كه به دانشمندان مذهبى نشان مى‌داد، آنان را با لفظ «مولانا» مورد خطاب قرار مى‌داد و كم كم در اثر كثرت استعمال اين لفظ به «مولانا» معروف گرديد.
+=== مشایخ روایی ===
 مولانا در دوره اقامت نه ساله در نجف اشرف، موفق به دريافت اجازات اجتهادى و روايى از استادان مسلم نجف اشرف گرديد. مشايخ روايتى ايشان عبارتند از:
 #حاج [[نوری، حسین بن محمدتقی|ميرزا حسين نورى]]
-#حاج سيد اسماعيل صدر
+#حاج [[صدر، سید اسماعیل|سيد اسماعيل صدر]]
 #[[شریعت اصفهانی، فتح‌‎الله بن محمدجواد|شيخ الشريعه اصفهانى]]
-#آخوند ملا محمد على نخجوانى نجفى
+#آخوند ملا [[محمدعلى نخجوانى نجفى]]
-مولانا براى عده اى از عالمان فاضل آذربايجان، از جمله [[مرعشی، شهاب‌الدین|آیت‌الله مرعشى نجفى]]، اجازه روايى صادر فرمود.
+مولانا براى عده‌اى از عالمان فاضل آذربايجان، از جمله [[مرعشی، سید شهاب‌الدین|آیت‌الله مرعشى نجفى]]، اجازه روايى صادر فرمود.
 ايشان در سال 1321ق به زادگاه خويش مراجعت نمود و مشغول تدريس فقه جعفرى و ترويج احكام شريعت نبوى و تأليف و تصنيف گرديد.
+=== شاگردان ===
 مكتب علمى مولانا، پرورش دهنده دانشورانى چون علامه محقق حاج شيخ [[امینی نجفی، عبدالحسین|عبدالحسين امينى]] است. ايشان در طول چهل سال تدريس، شاگردان فرزانه‌اى پرورش داد كه در اين جا از آنان ياد مى‌كنيم.
@@ خط ۸۴: / خط ۹۵: @@
 #حاج سيد محمد على موسوى زرين
-اولين درگيرى عالمان تبريز با حكومت رضاخانى، مربوط به بى‌عفتى سرلشكر آيرم در عاشوراى 1304ش است. همچنين در برابر سياست‌هاى غربى رضاخانى، روحانيت دست به قيام زدند و خواستار لغو سياست‌هاى ضد مذهبى رضاخانى شدند. فقيه مجاهد، مولانا، به اتفاق حضرات آيات، حاج ميرزا صادق آقا مجتهد تبريزى، حاج ميرزا ابوالحسن انگجى و حاج ميرزا باقر آقا قاضى طباطبايى با برنامه‌هاى ضد دينى رضاخان مخالفت نمود. رژيم در برابر مخالفت علما چاره‌اى جز تبعيد آن‌ها نديد، بنابراين مولانا را به همراه حاج ميرزا صادق آقا مجتهد و حاج ميرزا ابوالحسن انگجى به كردستان تبعيد كرد. تبعيد علما در تاريكى شب و در 3 جمادى الاولى 1347ق، برابر با 2 آذرماه 1307 به وقوع پيوست.
+== فعالیت علیه رژیم رضاخانی ==
+اولين درگيرى عالمان تبريز با حكومت رضاخانى، مربوط به بى‌عفتى سرلشكر آيرم در عاشوراى 1304ش است. همچنين در برابر سياست‌هاى غربى رضاخانى، روحانیت دست به قيام زدند و خواستار لغو سياست‌هاى ضد مذهبى رضاخانى شدند. فقيه مجاهد، مولانا، به اتفاق حضرات آيات، حاج [[ميرزا صادق آقا مجتهد تبريزى]]، حاج [[ميرزا ابوالحسن انگجى]] و حاج [[ميرزا باقر آقا قاضى طباطبايى]] با برنامه‌هاى ضد دينى رضاخان مخالفت نمود. رژيم در برابر مخالفت علما چاره‌اى جز تبعيد آن‌ها نديد، بنابراین مولانا را به همراه حاج ميرزا صادق آقا مجتهد و حاج ميرزا ابوالحسن انگجى به كردستان تبعيد كرد. تبعيد علما در تاريكى شب و در 3 جمادى الاولى 1347ق، برابر با 2 آذرماه 1307 به وقوع پيوست.
 مولانا، پس از 77روز تبعيد سرانجام در 13 رجب 1347ق از تبعيد خلاصى يافت و در بيستم رجب همان سال وارد تبريز گرديد.
-سرانجام اين عالم ربانى، سيد محمد مولانا پس از 69سال عمر با بركت در شب جمعه 18 جمادى الاولى 1363ق برابر با 21 ارديبهشت 1323 زندگى را بدرود گفت. با انتشار خبر رحلت جانسوز مرجع تقليد شيعه، مردم خوب آذربايجان و تبريز بازار را تعطيل كرده و در مساجد و حسينيه‌ها به سوگ نشستند.
+== وفات ==
+سرانجام اين عالم ربانى، سيد محمد مولانا پس از 69سال عمر با بركت در شب جمعه 18 جمادى الاولى 1363ق برابر با 21 ارديبهشت 1323ش زندگى را بدرود گفت. با انتشار خبر رحلت جانسوز مرجع تقليد شيعه، مردم خوب آذربايجان و تبريز بازار را تعطيل كرده و در مساجد و حسینیه‌ها به سوگ نشستند.
-پيكر مطهر او پس از غسل، تكفين و اقامه نماز، بر دوش مردم تبريز تشييع، و در زادگاهش به صورت موقت دفن گرديد. جسد پاكش پس از مدتى به نجف اشرف منتقل و در جوار مرقد مطهر جد بزرگوارش، حضرت على بن ابى طالب(ع)، به خاك سپرده شد.
+پيكر مطهر او پس از غسل، تكفين و اقامه نماز، بر دوش مردم تبريز تشييع، و در زادگاهش به صورت موقت دفن گرديد. جسد پاکش پس از مدتى به نجف اشرف منتقل و در جوار مرقد مطهر جد بزرگوارش، حضرت على بن ابى‌طالب(ع)، به خاک سپرده شد.
 == آثار==
+{{ستون-شروع|2}}
 #اثنا عشره مسأله مهمه
@@ خط ۱۱۴: / خط ۱۲۷: @@
 #الطرق بين الحق و الحكم
 #الفوائد الاربع عشره فى المسائل الكلاميه و الحكميه
+{{پایان}}
+==منابع مقاله==
+الوانساز خویی، محمد، گلشن ابرار، ج۴، ص۳۵۳
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها ==
 [[مصباح الوسائل في مطالب الرسائل]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:مراجع تقلید]]
+[[رده:مهر(1400)]]