همای و همایون

همای و همایون
پدیدآوران	خواجوی کرمانی، محمود بن علی (نويسنده) ع‍ی‍ن‍ی‌، ک‍م‍ال‌ (مصحح)
ناشر	بنياد فرهنگ ايران
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1348ش
چاپ	1
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

همای و همایون، اثر ابوالعطا کمال‌الدین محمود بن علی بن محمود خواجوی کرمانی (689-753ق)، منظومه‌ای غنایی است که از تعدادی داستان تودرتوی کوتاه فراهم آمده و با تصحیح کمال عینی، منتشر شده است.

اصل داستان از افسانه‌های کهن ایرانی‌ و تلفیقی‌ است‌ از آنچه قصه‌گویان در‌ مجالس‌ می‌خوانده‌اند. خواجو در ساختار و محتوای این منظومه عاشقانه، داستان سمک عیار، خسرو و شیرین و ویس و رامین را درآمیخته است.

این‌ اثر‌ داستان عاشق شدن همای، شاهزاده شامی به همایون‌، شاهزاده‌ چین است که قهرمان داستان در راه رسیدن به معشوق با مسائل و حوادث زیادی روبه‌رو می‌شود. این اثر، منظومه‌‌ای‌ غنایی‌ و بزمی بشمار می‌رود و نظیره‌ای است بر خسرو و شیرین‌ نظامی مشتمل بر ٤٤٣٥ بیت. این مجموعه را شاعر در سی سالگی (سال ٧١٩ق) آغاز کرده و در سال‌ ٧٢٣ق‌، یعنی‌ پس از سیزده سال به پایان رسانده است.

داستان همای و همایون‌ به‌لحاظ نوع ادبی «رمانس» است. در ادبیات داستانی، رمانس قصه‌هایی خیالی است که به قهرمان‌‌های‌ اصیل‌‌زاده اختصاص دارد که از واقعیت‌های زندگی روزمره دور هستند و به‌ ماجراهای‌ عاشقانه‌ اغراق‌آمیز دل می‌بندند و برای رسیدن به محبوب، به اعمال جسورانه دست می‌زنند.

روساخت همای‌ و همایون ساده و غیر پیچیده است و بیشتر در فضای معمولی زندگی یا قهرمان اساطیری قرار دارد. این منظومه شامل تعداد زیادی داستان‌های تودرتوی کوتاه است. خواجو در این اثر، تا ‌‌حد‌ زیادی تحت تأثیر داستان‌پردازی دیگران است؛ همچنان‌که در آثار متقدم‌ می‌بینیم‌ شاعران پیش از شروع طرح اصلی داستان، به مقدماتی غیر داستانی می‌پردازند، سپس به‌ بیان اصل داستان روی می‌آورند.

طرح داستان اغلب به شیوه روایت مستقیم‌ و خطی است. حوادث داستان‌ به‌ شیوه داستان‌‎نویسی سنتی معمولا منظم روایت می‌شود و حرکت از گره‌افکنی به سمت گره‌گشایی، نقطه اوج و سرانجام فرود داستان است. عشق و عاشقی افراد از جمله اندیشه‌هایی است‌ که به‌وفور در داستان به چشم می‌خورد.

منابع مقاله

مظفری، وزیر؛ شیخ‌احمدی، سید اسعد؛ مالمیر، تیمور، «بررسی ساختاری - اسطوره‌ای همای و همایون خواجوی کرمانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، نثرپژوهی ادب فارسی، پاییز و زمستان 1395- شماره 40، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1178395