دیوان حکیم نجم‌الدین محمد فکلی شروانی

دیوان حکیم نجم الدین محمد فلکی شروانی
پدیدآوران	ف‍ل‍ک‍ی‌ ش‍روان‍ی‌، ن‍ج‍م‌ال‍دی‍ن‌ م‍ح‍م‍د (نويسنده) طاهری شهاب، محمد (مصحح)
سال نشر	1345ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 6ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان حکیم نجم‌الدین محمد فکلی شروانی، مجموعه اشعار نجم‌الدین محمد فلکی شروانی (متوفی 577ق) است که به اهتمام و تصحیح سید محمد طاهری (شهاب) (1295-1350ش)، منتشر شده است.

دیوان فلکی، شامل قصاید، ترکیب‌بند، غزلیات و رباعیات اوست. وی به زبان عربی و ادبیات آن تبحر داشته و در دیوانش، ابیات عربی کم‌وبیش به‌چشم می‌خورد که احاطه او را در این قسمت، مدلل می‌دارد و حتی او خویش را در ادبیات عرب و در سخن عربی، سوم ابوتمام و ابونواس شمرده است.

وی یکی از شاعران مهم و بنیانگذار سبک آذربایجان است که قبل از خاقانی و نظامی و مجیر، به سرودن شعر پرداخته و بیشتر ویژگی‌های سبک آذربایجان در شعر او مشهود است و می‌توان گفت او اولین شاعری است که بیشترین خصایص سبک آذربایجان در شعر او دیده می‌شود که به بعضی از ویژگی‌ها و نوآوری‌های ادبی و لغوی که خاص شعر اوست و می‌تواند در سبک‌شناسی شعر فارسی، مورد توجه قرار گیرد، به اختصار اشاره می‌شود:

• تجدید مطلع: فلکی در قصایدی که تجدید مطلع کرده، در بیت قبل از مطلع ثانی، مطلع دوم را با نام غزل بیان کرده و موضوع آن را به عاشقانه و در توصیف زیبایی‌های صوری معشوق که همان ممدوح است، تغییر داده است همچون ابیات زیر از چند قصیده که قبل از تجدید مطلع سروده است:

وقت خوشست خوش بود، در این پی این ثنای خوش		خوش غزلی که درخورد، صورت حسب حال را
کرده آرایش عروس نظم من مشاطه‌وار		این غزل بر وی به وجه امتحان آراسته

• آوردن قافیه و ردیف‌های مشکل: فلکی با آن که نسبت به معاصرانش اشعاری روان و دور از اغلاق و پیچیدگی سروده است، با وجود این، به مقتضای سلیقه ادبی روزگار خود، از التزام قافیه و ردیف‌های مشکل، خودداری نکرده است.

• استعمال اماکن نامشهور در شعر همراه با بعضی ویژگی‌های آن منطقه که جز فلکی دیگران یادی از آن نکرده‌اند، همچون لزگ و بولاس و برطاس در ابیات زیر:

کنون که خلایق همی برون آیند

ز قاقم و خز و دله سمور برطاسی

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. حاکمی، اسماعیل ؛ صیادی، حسینقلی، «بررسی برخی عناصر سبکی در شعر فلکی شروانی»، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، زمستان 1390، شماره 14.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1385731/