طب و طبیب و تشریح

طب و طبیب و تشریح

نام کتاب	طب و طبیب و تشریح
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	حسن‌‌زاده آملی، حسن (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏R‎‏ ‎‏111‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏ط‎‏2
موضوع	پزشکی - متون قدیمی تا قرن 14 کالبد شناسی انسان
ناشر	دفتر نشر نويد اسلام
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1385 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE12445AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«طب و طبيب و تشريح»، مجموعه‌اى از دو مقاله پيرامون جايگاه و ارزش دانش پزشكى و نيز فن تشريح است كه به زبان فارسى و به قلم آيت‌الله حسن‌زاده آملى به رشته تحرير درآمده است.

از انگيزه نگارش بخش اول آن، گزارشى در اين اثر نيامده است، ولى گويا بخش دوم آن - كه در باره تشريح است - در پاسخ به نامه دكتر امامى ميبدى، دبير گردهمايى آناتوميست‌ها به تحرير درآمده است. دكتر امامى در نامه خود به آيت‌الله حسن‌زاده مى‌نويسد: «عموم مورخين و شرق‌شناسان غربى، اطباء مسلمانان را متهم مى‌كنند كه چون اسلام تشريح جسد را منع كرده است، مسلمانان تشريح نمى‌دانسته‌اند و به تبع آن جراحان خوبى نبوده‌اند. حقير به‌عنوان معلم آناتومى و علاقه‌مند به مطالعه و بررسى تاريخ طب و تشريح در ايران و اسلام چنين تصورى را باطل مى‌دانم و تا حدودى اطمينان دارم كه چنين نبوده است، ليكن بررسى موضوع، نيازمند كار كارشناسى اهل خبره است» (طب و طبيب و تشريح، ص 36). وى سپس از ايشان درخواست مى‌كند تا در اين موضوع مقاله‌اى بنويسند (همان، ص 36).

تاريخ پايان نگارش بخش اول اين اثر، فروردين‌ماه مبارك 1370ش (همان، ص 14) و تاريخ پايان نگارش بخش دوم آن، تيرماه 1372ش (همان، ص 37) است.

ساختار

كتاب، در دو بخش به نگارش درآمده است. بخش اول، در باره دانش پزشكى و جايگاه و اهميت آن است و بخش دوم، در باره تشريح (آناتومى) و ديدگاه اسلام نسبت به آن است.

البته از آنجا كه هر بخش از اين اثر، يك مقاله نه‌چندان مفصل است، ديگر هر بخش به فصل يا باب‌هاى جداگانه تقسيم نمى‌شود، بلكه مؤلف همه مباحث مورد نظر را در كنار هم تحرير مى‌نمايد.

گزارش محتوا

كتاب «طب و طبيب و تشريح» را نمى‌توان يك نگاشته پزشكى محض دانست، بلكه بيشتر مباحث آن به مباحث مقدماتى و تاريخى اختصاص دارد.

از سويى مؤلف در اين اثر به مباحثى پرداخته كه كمتر در آثار ديگر به چشم مى‌خورد؛ مباحثى همانند مباحث فقهى شرعى در تشريح، فرق روح بخارى با روح ناطقه، سير تاريخ طب و مثله كردن.

وى همچنين در مباحثى مثل تشريح كعبين و قطع اعضاء و پيوندزدن، به ارتباط دانش پزشكى با دانش فقه و در مباحثى همانند روح بخارى و تأثير نفس و بدن، به ارتباط دانش پزشكى با دانش فلسفه مى‌پردازد.

همچنين مؤلف در لابه‌لاى مباحث كتاب، داستان‌هاى تاريخى و درعين‌حال آموزنده را نقل مى‌نمايد (همان، ص 23 و 24) كه اين باعث جذابيت مباحث كتاب براى خواننده مى‌شود.

مؤلف در تحرير مطالب، به بسيارى از منابع تاريخى و پزشكى استناد جسته است. در كنار اين، گاه مطالبى را از اساتيد خويش نقل مى‌نمايد (همان، ص 27 و 29 و 48) كه نقل اين كلمات از اساتيدى كه اثرى در علم پزشكى از آنها باقى نمانده، ارزش اين اثر را دوچندان مى‌كند.

وضعيت كتاب

كتاب، توسط مؤسسه انتشاراتى نويد (قم)، در 100 صفحه، چاپ و منتشر شده است.

در ابتداى كتاب، فهرست موضوعات آن آمده است. در انتهاى كتاب نيز فهرست اشخاص، كتب و رسالات، اشعار، انبياء و ائمه(ع) و آيات قرآنى تدوين و تنظيم شده است.

پاورقى‌هاى اين اثر، دو دسته است: دسته‌اى، به ذكر ارجاعات متن اختصاص دارد و دسته‌اى ديگر، شرح و توضيحاتى است مرتبط با متن.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.