كنه المراد في بيان با‌نت‌ سعا‌د

كنه المراد في بيان با‌نت‌ سعا‌د
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) کعب بن زهیر (نويسنده) علیان، مصطفی ( محقق)
عنوان‌های دیگر	با‌نت‌ سعا‌د. شرح
ناشر	مؤسسة الرسالة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1426ق - 2005م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کنه المراد فی بیان بانت سُعاد، نوشته عبدالرحمن ابن ابی‌بکر سیوطی ( 849- 911ق) از عالمان اهل سنت و مؤلف آثار بسیار در حدیث، تاریخ و علوم دیگر است. این اثر به موضوع ادبیات عرب (شعر- شرح و تفسیر) اختصاص یافته و توسط مصطفی علیان تحقیق شده است.

این کتاب شرحی بر قصیده «بانت سعاد» (با بانت سعاد آغاز شده است) یا قصیده «بُردَه» (زیرا پیامبر(ص) به پاداش آن برده خویش را بر او پوشانید) سروده کعب بن زهیر بن ابی‌سلمی است. اهمیت این قصیده به لحاظ ادبی موجب شده است تا شرح‌های متعدد و مختلفی با رویکردهای نحوی، لغوی و صوفیانه بر آن نگاشته شود. از جمله شرح‌ها، کتاب حاضر است که در حقیقت شرحی ادبی و مهم بر این قصیده به شمار می‌آید.

نویسنده هدف از نگارش این شرح را برطرف کردن خلأ ناشی از قصور شرح‌های نگاشته شده بر این قصیده در خصوص بیان الفاظ غریب و نامانوس آن و همچنین تجزیه و تحلیل الفاظ قصیده در راستای فهم بهتر مضمون آن دانسته است. وی این اثر را به درخواست یکی از دوستان خود به نگارش درآورده است.

ساختار کتاب شامل دو بخش است. بخش اول (مقدمه تحقیقی) شامل مباحث محقق اثر در یک مقدمه و سه فصل است. در فصل اول، نخست به معرفی شارح پرداخته شده، سپس به سند و طرق روایت قصیده یاد شده به تفصیل اشاره شده است در ادامه، متن قصیده که بالغ بر پنجاه‌وهفت بیت است ذکر شده است در فصل دوم به روش سیوطی در تحلیل قصیده اشاره شده است. فصل سوم نیز شامل روش کار محقق در تحقیق این اثر است.

بخش دوم به متن و شرح قصیده بانت سعاد اختصاص یافته است. سیوطی پیش از پرداختن به شرح قصیده، در تمهیدی مشتمل بر سه مقصد نخست به ارائه تعریفی از ناظم قصیده (کعب بن زهیر بن ابی‌سلمی) پرداخته است. سپس به علت سرودن این قصیدهو در پایان به ساختار آن اشاره کرده است.

شارح در شرح و تفسیر ابیات این قصیده نخست با ذکر بیتی از آن به معنی یا معانی الفاظ آن پرداخته و در مواردی نیز به گویش صحیح واژگان اشاره کرده است. وی در مرحله بعد به بیان معنای مجموع بیت مورد بحث پرداخته و در این راستا در بیشتر موارد از آیات، روایات و سخنان عالمان بهره گرفته و به برخی اشعار نیز استشهاد نموده است.

محقق، علاوه بر ثبت و ضبط متن قصیده یاد شده و تکمیل موارد افتادگی در شرح، در پاورقی به ذکر موارد اختلاف نسخه‌های قصیده با متن موجود پرداخته است. وی همچنین به آدرس‌دهی آیات، اشعار، نقل‌قول‌ها و احادیث به همراه ارزش‌گذاری آنها و همچنین معرفی برخی از شخصیت‌ها پرداخته و برخی الفاظ و مفاهیم را توضیح داده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.