الحديث النبوي بين الرواية و الدراية

الحديث النبوي بين الرواية و الدراية
پدیدآوران	سبحانی تبریزی، جعفر (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	دراسة موضوعية منهجية لأحاديث أربعين صحابيا علي ضوء الکتاب، السنة، العقل، اتفاق الأمة، و التاريخ
ناشر	مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1430ق
چاپ	2
شابک	‎978-964-357-411-6
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/س2ح4 114/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الحديث النبوي بين الرواية و الدراية، نوشته محدث، مفسر و مرجع دینی معاصر، آیت‌الله جعفر سبحانی (متولد 1308ش) است که مضامین روایات 40 صحابی را موضوعی و روشمند می‌سنجد و درباره آن، بر اساس 5 منبع («قرآن»، «سنت»، «عقل»، «اجماع امت» و «تاریخ صحیح»)، نظر می‌دهد.

هدف و روش

• نویسنده، با اشاره به اینکه سنت نبوی، دومین منبع عقیده و شریعت است و در نزد مسلمانان، جایگاه والایی دارد و علوم بسیاری برای شناخت و پاسداشت آن تأسیس شده است و از سوی دیگر، کسانی و برای اهدافی به تحریف روایات پرداختند و آفات و آسیب‌هایی پدید آوردند، افزوده است:

1. در چنین فضایی، قواعد عمومی شناسایی روایات صحیح از سقیم پدید آمد و مسئله نقد سندی و رجالی رایج شد و اندیشوران، روایات ساختگی و نفوذی («الموضوعات» و «المندسّات») را از روایات دیگر جدا کردند.
2. ولی مهم‌تر از بحث سندی، بررسی محتوای روایت است که به آن کمتر توجه شده است و برای جداسازی حق از باطل باید روایات را بر ضوابط استوار (قرآن کریم، سنت متواتر یا مستفیض، عقل قطعی و خلل‌ناپذیر، اجماع مسلمانان و تاریخ درست و معتبر) عرضه کنیم و ما در این کتاب، از همین روش استفاده می‌کنیم.
3. در کتاب حاضر، روایات چهل نفر از صحابه را برطبق ضوابط مذکور پردازش می‌کنیم و مباحث را بر اساس نظم زمانی و تاریخ وفات اصحاب می‌آوریم.

ساختار و محتوا

مطالب این کتاب، از مقدمه‌ای علمی (جایگاه سنت نبوی، اهمیت دادن پیامبر(ص) به تدوین احادیث، منع شرعی از نگارش حدیث؟! عوامل پنداری بی‌اعتنایی به تدوین حدیث، پیرایش سنت نبوی، روش‌های پردازش و پیرایش، روش ما در «سنّت‌سنجی» و «کتاب صحیحی جز قرآن مجید نیست») و 40 بخش تشکیل شده است. نویسنده در هر بخش، زندگی یک صحابی را با اختصار معرفی می‌کند و بعد بعضی از احادیث درست و سودمندش را می‌آورد و آنگاه به برخی از روایات نادرست و ضعیفش می‌پردازد و آن را علمی و استدلالی نقد می‌کند.

نمونه مباحث

• ابوموسی اشعری (درگذشته 42ق):
  • او عبدالله بن قیس بن سلیم از بنی‌اشعر و قحطانی است. در مکه اسلام آورد و گویند که به سرزمین حبشه مهاجرت کرد و... صواب این است که او از مهاجران به حبشه نبود و...
  • ما هرچند سخن ابن عبدالبر مالکی قرطبی را تأیید می‌کنیم که ابوموسی اشعری، منحرف بود و با امام علی(ع) دشمنی داشت، ولی تعلیل او - چون حضرت علی(ع) وی را عزل کرد و از کارگزاران خود قرار نداد - درست نیست؛ زیرا ابوموسی در زمانی که از سوی امام علی(ع) والی بر کوفه بود به دشمنی با آن حضرت پرداخت و با پیمان‌شکنان (طلحه و زبیر) همراه شد و....
  • آیت‌الله جعفر سبحانی 7 روایت از احادیث بی‌اشکال ابوموسی را نقل کرده است، از جمله: «كلكم راع و كلكم مسؤول عن رعيته».
  • همچنین نویسنده، 7 مورد دیگر از احادیث ابوموسی اشعری را آورده است که محتوایش نقص و اشکال دارد و نسبت دادن آن به پیامبر(ص) صحیح نیست، مانند اندیشه یهودی و مسیحی فدا.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.