التنوير في العلاج و التدبير

‏التنوير في العلاج و التدبير
پدیدآوران	قمری بخاری، حسن بن نوح (نويسنده) مزیدی، احمد فرید (محقق)
عنوان‌های دیگر	جامع التواریخ. برگزیده ** داستان غازان خان
ناشر	دار الآفاق العربية
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1431ق - 2010م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

التنوير في العلاج و التدبير، تألیف طبیب ایرانی ابومنصور حسن بن نوح بخاری قمری (متوفی 380ق)، در موضوع علم طب سنتی و واژگان و اسامی بیماری‌ها، داروها و درمان و... است. کتاب با تحقیق و پانوشت احمد فرید مزیدی منتشر شده است.

محقق در مقدمه‌، علم طب را از شریف‌ترین علوم دانسته است که همه مردم به آن نیازمند هستند و از سوی دیگر گروهی از مردم فضیلت آن را انکار کرده و منفعت آن را نادیده گرفته‌اند؛ لذا تصمیم به تحقیق در این موضوع می‌گیرد.‏ وی سپس از مرحله تدوین و کتابت علم طب سخن گفته است. در موضوع تراث طبی یونان از بقراط و جالینوس سخن گفته است و پس از آن به «الحاوي» رازی و «القانون» ابن سینا و آثار فاخر و گران‌قدر دانشمندان ایرانی اشاره کرده است‏. در انتهای مقدمه برخی از آثاری که در علم طب تا عصر مصنف نگارش شده به‌اختصار معرفی شده است. به گفته محقق اثر، این کتاب از جمله مهم‌ترین کتب در نوع خود و از جمله اولین و تازه‌ترین کتب در واژگان، داروها، معالجات و... علوم طبی است‏.

کتاب در ده باب به رشته تحریر درآمده است که عبارت است از: اسامی بیماری‌های از سر تا پا، اسامی بیماری‌های سطح بدن، اسامی حمیات و توابع آنها، اسامی اعضای بدن، اسامی طبایع و اتفاقات بدن انسان، اسامی اشیاء مورد استفاده در درمان‌ها، اسامی اطعمه و اشربه، اسامی قراباذینات، اسامی اوزان و اکیال، چیزهایی که هر روز باید به کار بست‏.

نویسنده در توضیح اسامی بیماری‌ها و داروها و دیگر واژگان طبی گاه به اختصار بسنده کرده و محقق اثر توضیحاتی را از منابع طبی در پاورقی ذکر کرده است؛ به‌عنوان مثال در توضیح «الصُداع»، هر نوع بیماری و سردردی صداع نامیده شده است. توضیح این مطلب را محقق از کتاب «الكليات» ابن رشد آورده است‏. توضیح محقق اثر در شرح قراباذینات به نقل از «بغية المحتاج» داود انطاکی بیش از ده صفحه کتاب را در بر گرفته است‏. البته گاه نیز توضیح مختصری از نویسنده آمده و محقق توضیحی بر آن نیفزوده است؛ مانند یرقان و استسقاء‏.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.