۸۲٬۷۸۷
ویرایش
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'>
[[پرونده:NUR11393J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی' به 'ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11393J1.jpg | |||
| عنوان =صید الخاطر | |||
| عنوانهای دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[طنطاوی، علی]] (مصحح) | |||
| | |||
| | |||
[[طنطاوی، ناجی]] (محقق) | [[طنطاوی، ناجی]] (محقق) | ||
[[ | [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره = | ||
| موضوع = | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
| ناشر = | |||
دار المنارة للنشر و التوزیع | |||
| مکان نشر =جده - عربستان | |||
| سال نشر = 1412 ق یا 1991 م | |||
== | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11393AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =5 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11393 | |||
| کتابخوان همراه نور =11393 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''صيد الخاطر''' اثر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن محمد]] مشهور به [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] (511- 597ق)، مشتمل بر موعظهها و اندرزهايى است كه نفس را به سوى آرامش و سكون فرامىخواند. [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] با اينكه در فصولى مىكوشد مواعظ و اندرزهاى خود را معطوف به قشر خاصى (صوفيّه) نمايد اما بر سر تعليم همه انسانها است و مخاطب او عموم مردم هستند. | |||
==ساختار== | |||
اثر از يك مقدمهى نسبتاً مفصل به قلم «[[طنطاوی، علی|على طنطاوى]]» كه تعليقه اثر محسوب مىشود و متن اصلى مؤلف تشكيل يافته است. طنطاوى مطالب كتاب را در 372 شماره تدوين و عنوانبندى كرده است. | |||
از آنجا كه انديشهى [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] خوب شكل گرفته و ساختار يافته است لذا روش او در تدوين مباحث با عبارات كوتاه و روشن كه در خور يك دايرةالمعارف است، بيان مىشود. بالاخره اينكه از روشهايى كه خاص ادبيات اخلاقى است، مشتمل بر حكايات، اندرزها، كلمات قصار، اقوال بزرگان و قطعات منظوم كوتاه و به نحوى كاملاً سنتّى كه روش او در تأليفاتش مىباشد از آيات قرآنى و احاديث در استناد به مطالب و مباحث خود، فراوان استفاده كرده است. | |||
== | == گزارش محتوا== | ||
[[طنطاوی، علی|على طنطاوى]] مقدمهاش بر كتاب از سير آشنايى خود با كتب [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] كه با كتاب سيرهى عمر بن عبدالعزيز شروع و بعد با تلبيس ابليس، الاذكياء، عقود الجواهر و [[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]] ادامه مىيابد، آغاز مىكند و در آخر به «المنتظم فى تواريخ الامم من العرب و العجم» او مىرسد. شايد بتوان گفت او به معرّفى [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] از خلال كتب او پرداخته است. سپس ديدگاه بزرگان از جمله [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] را در مورد [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] مطرح مىكند. بعد به فصول 336، 184، 312، 308، 247، 71، 63، 53 اشاره مىكند كه در همين اثر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] از آنها نام برده و از اين منابع در نگارش اثر سود جسته است. سپس به خرده گيرى و طعن علما در خصوص نقد آثار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] پرداخته و از آنها جواب مىدهد. ذكر مجالس [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] و نقل بعضى از مشاهدات «[[ابن جبیر، محمد بن احمد|ابن جبير]]» و ديگران در خصوص مجالس او از ديگر مطالب مقدمه است. در ادامه به ذكر بعضى از خصوصيات شخصيتى [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] و در آخر به فوت و مراسم تشيع جنازه و ذكر اولاد او پرداخته مىشود و در آخرين صفحات اين مقدّمهى چهل صفحهاى به معرّفى كتاب و فصول اين اثر مىپردازد. | |||
در اينجا به مهمترين فصلهاى اين اثر كه تا حدودى بيانگر عقايد و آراى [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] است اشاره مىشود: | |||
#در فصول مختلفى از كتاب مطالبى درباره نفس مورد بررسى قرار گرفته است. شناخت نفس و استخراج اسرار آن در فصول1، 33، 261، 258، نجواها و گفتگوهاى نفس در فصول 21، 32، 48، فراموشى و جنايات نفس در فصل 85 و 99، صبر بر شبهات فصل 125 و 138، ناله و فرياد نفس از عدم اجابت دعا فصل 148 و اجازه نفس در پيروى از بعضى از فرقهها در فصل 156. | |||
#مؤلف، از آنجا كه مخاطب خويش را در معرض خطر دنيا و زندگى و لذات زودگذر دنيوى و حيلههاى شيطان مىديده است به جهت حفظ خواننده از اين خطر فصولى را به تبيين اين موضوع قرار داده است. لذت دنيوى در فصول139، 126، 81، 76 و 3، حرص بر جمع و حفظ مال در فصول 221 و 34، جاذبههاى دنيا در فصول235، 158، 75، و 2، اتباع مردم از عادات و بىمبالاتى در امور شرع در فصول 115 و 111، پيروى از شهوات نفسانى در فصول 215، 168، 235، 63، 28 و219. | |||
#از آنجا كه مؤلف در بعضى از فصول، مخاطبين خاصى را در نظر داشته لذا از عالمان، زاهدان و عابدان و فرمانروايان سخن به ميان مىآورد و آنها را كه با نيرنگ و حيلههاى شيطان فريفته شده در طبقات غافلين شمرده و گزارش احوال آنها را در ضمن فصول 155، 96، 71، 69، 46، 152 و 93 ذكر مىكند. | |||
#:در ادامه، فصول خاصى را به صوفيان كه او را گروهى از زاهدان مىشمارد كه با صفات، نشانهها و احوالى از زاهدان باز شناخته مىشوند، اختصاص داده است و آنگاه مباحثى را در نادرستى اعتقادات آنها بيان مىكند. فصول 161، 178، 266، 291، 11، 108، و.... در فصول 108، 101، 36 و 22 نيز شرح حقيقت زهد نزد علماى گذشته، اعتدال در امور دين و دنيا آورده مىشود. | |||
#نفس نخستين دشمنى است كه بايد عارف بالله آن را از پاى در آورد به اصلاح درآورد و به خير و نيكى سوق دهد. مجاهده بانفس (فصل91) و اصلاح آن صورت نمىگيرد مگر اينكه همواره به نفس يادآور نمود كه جهان گذرا و مرگ در كمين است. از ديگر اسباب اصلاح مخالفت با هوى، صبر بر مرض و صبر بر تقوى است كه اين اسباب در فصول 195، 198، 154، 89، 132، 4 بيان مىشود در فصول 158 و 78 به تربيت نفس و سلوك آن پرداخته مىشود. | |||
#مؤلف براى شناخت عارف و مؤمن بالله به بحث معرفة الله و بحث ايمان روى مىآورد. در فصل 45، معرفة الله را مطرح و در فصول 84، 85، 134، 83، 77، 88 و 289 به شرح ويژگى عارف بالله مىپردازد. در فصل 233 و 68 نيز به تبيين درجات ايمان كه با صبر بر بلا و رضا و خشنودى به قضاى الهى شناخته مىشود، مىپردازد. | |||
#مؤلف گوشهاى از تكاليف و احكام شريعت اسلامى را به مخاطب خود تعليم يا آنها را به او گوشزد و يادآورى مىكند، آنچه قول، اندرز، حكايت و كلمات قصار در كتاب آمده است براى آن است كه روح و جان مخاطب را براى قبول احكام اخلاقى آماده كند. بحث تقسيم مال به حرام و حلال، (فصل19) احكام منكرات(فصل60)، وجوب اجتهاد(فصل71)، خدمت و اخذ اموال از سلاطين جايز نيست(فصول260، 253 و293)، و بر عالم واجب است كه سلاطين را موعظه نمايد(فصل307) در اين راستاست. | |||
#از ديگر مطالب اين اثر، بحث سعادت (فصل206 و 243) و بحث تشبيه و تأويل است كه مؤلف رأى ثابتى در اين مسئله بيان نمىكند و صحبتهاى او در حول اين موضوع مضطرب و مشوّش است (فصول 237، 194، 191، 319، 123، 71، 61، 49، و 246) بحث علم كلام (بحث از سمع و ديدن خدا) (فصل189)، بحث خوف و رجاء (فصل 86، 64، 40)، بحث توكل و اخذ اسباب (فصول309، 371)، بحث عزلت، مؤلف باز در اينجا رأى ثابتى مطرح نمىكند و سخنان او در اين مورد دگرگون است (فصول 297، 312، 260، 187، 166، 48، 24، 22 و 302). ارزش وقت (فصول 163، 92، 14)، بحث در نظافت(فصل52)، بحث در کیفیت تعدّى انسان(171)، نصيحت به طلاب علوم دينى (فصول 236، 226، 186، 263) از ديگر مباحث كتاب است. | |||
در ادامه، فصول خاصى را به صوفيان كه او را گروهى از زاهدان مىشمارد كه با صفات، نشانهها و احوالى از زاهدان باز شناخته مىشوند، اختصاص داده است و آنگاه مباحثى را در نادرستى اعتقادات آنها بيان مىكند. فصول 161، 178، 266، 291، 11، 108، و... . در فصول 108، 101، 36 و 22 نيز شرح حقيقت زهد نزد علماى گذشته، اعتدال در امور دين و دنيا آورده مىشود. | |||
==وضعيت كتاب== | |||
در پاورقى، مصحح علاوه بر توضيح و تبيين اعلام، اماكن و لغات كه در متن مؤلف آمده، رفع ابهام از بعضى از جملات نموده است. | در پاورقى، مصحح علاوه بر توضيح و تبيين اعلام، اماكن و لغات كه در متن مؤلف آمده، رفع ابهام از بعضى از جملات نموده است. | ||
تنظيم فهرستها وعناوين و مقابله نسخ توسط ناجى طنطاوى صورت گرفته است. در صفحات پايانى كتاب فهرست هاى: اعلام، اماكن، احاديث شريفه، اشعار و در آخر فهرست موضوعات ذكر شده است. | تنظيم فهرستها وعناوين و مقابله نسخ توسط ناجى طنطاوى صورت گرفته است. در صفحات پايانى كتاب فهرست هاى: اعلام، اماكن، احاديث شريفه، اشعار و در آخر فهرست موضوعات ذكر شده است. | ||
== منابع مقاله | == منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن كتاب | مقدمه و متن كتاب | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[صيد الخاطر (دار القلم)]] | |||
[ | |||
[[صيد الخاطر (دار الکتب العلمية)]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | |||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده:اخلاق اسلامی]] | |||
[[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]] |