۸۵٬۲۰۸
ویرایش
نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین عامه و خاصه: تفاوت میان نسخه‌ها
نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین عامه و خاصه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۳۷
، ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'ابن‌ع' به 'ابن ع'
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ع' به 'ابن ع') |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[محقق، | [[محقق، محمدباقر]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BP 70/2 /م3ن8 1361 | | کد کنگره =BP 70/2 /م3ن8 1361 | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
اسلامی | اسلامی | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | | مکان نشر =تهران - ایران | ||
| سال نشر = 1361 ش | | سال نشر = 1361 ش | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01957AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =4 | | چاپ =4 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01957 | |||
| کتابخوان همراه نور =01957 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''نمونه بينات در شأن نزول آيات''' با نام كامل | {{کاربردهای دیگر| شأن نزول (ابهام زدایی)}} | ||
'''نمونه بينات در شأن نزول آيات''' با نام كامل نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسى و ساير مفسرين خاصه و عامه براى كنگره هزاره [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در دانشگاه فردوسى مشهد تهيه شده است. | |||
كتاب حاضر چكيده‌ى آراء و عقايد دانشمندان متأخر و متقدم اهل سنت و شيعه است كه توسط مؤلف، از تفاسير و كتب اسباب نزول فراوانى جمع‌آورى شده است. اين كتاب يكى از كتب جامع درباره‌ى اسباب نزول همه‌ى آيات به زبان فارسى است، و خلاء اين موضوع با اين اثر تا حدّى برطرف گرديد. | كتاب حاضر چكيده‌ى آراء و عقايد دانشمندان متأخر و متقدم اهل سنت و شيعه است كه توسط مؤلف، از تفاسير و كتب اسباب نزول فراوانى جمع‌آورى شده است. اين كتاب يكى از كتب جامع درباره‌ى اسباب نزول همه‌ى آيات به زبان فارسى است، و خلاء اين موضوع با اين اثر تا حدّى برطرف گرديد. | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۵: | ||
مؤلف ترتيب شأن نزول استخراجى [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] را كه طبق ترتيب سور و آيات است را حفظ نموده، در هر مورد شأن نزول را با ذكر آيه يا فراز مورد بحث آغاز مى‌كند و تتمه آيه و ترجمه‌اى از آيه را در پاورقى ارائه مى‌دهد. | مؤلف ترتيب شأن نزول استخراجى [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] را كه طبق ترتيب سور و آيات است را حفظ نموده، در هر مورد شأن نزول را با ذكر آيه يا فراز مورد بحث آغاز مى‌كند و تتمه آيه و ترجمه‌اى از آيه را در پاورقى ارائه مى‌دهد. | ||
== | ==کیفیت نقل اسباب نزول== | ||
از جهت مسند بودن روايات و آثار و شأن نزول، بناى [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و به تبع مؤلف كتاب ذكر اسناد نبوده است. گاهى اوقات اقدام به آوردن سند كرده است. مانند: آيه 14 و 19 سوره‌ى بقره صفحه‌ى 5 و 6. | از جهت مسند بودن روايات و آثار و شأن نزول، بناى [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و به تبع مؤلف كتاب ذكر اسناد نبوده است. گاهى اوقات اقدام به آوردن سند كرده است. مانند: آيه 14 و 19 سوره‌ى بقره صفحه‌ى 5 و 6. | ||
وى اغلب بدون سند، موارد را ذكر مى‌كند مانند: آيه 13 سوره بقره، صفحه‌ى 4. در اينگونه موارد بعضى اوقات فقط قائل را بيان مى‌كند؛ | وى اغلب بدون سند، موارد را ذكر مى‌كند مانند: آيه 13 سوره بقره، صفحه‌ى 4. در اينگونه موارد بعضى اوقات فقط قائل را بيان مى‌كند؛ مثلاًمى‌فرمايد: «از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل مى‌شود» یا «از ابن مسعود و [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] چنين روايت مى‌شود».يا مى‌فرمايد: «اصحاب ما از امام محمد باقر(ع) چنين نقل كرده‌اند:» یا مى‌گويد: «از طريق كلبى از ابوصالح او از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]...» | ||
شأن نزول را مؤلف تماماً در پاورقى ذكر مى‌كند و تا حدودى نقيصه‌ى بالا رفع مى‌شود. از جهت اختصار و تفصيل، مى‌توان گفت كه:[[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] بيشتر روش اجمال را طى نموده است و حتى گاهى اوقات با تصريح به بى‌فايده بودن، از ذكر نام اشخاص هم امتناع مى‌نمايد مانند آيه 8 سوره‌ى بقره صفحه‌ى سه مى‌گويد: «[[ | شأن نزول را مؤلف تماماً در پاورقى ذكر مى‌كند و تا حدودى نقيصه‌ى بالا رفع مى‌شود. از جهت اختصار و تفصيل، مى‌توان گفت كه:[[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] بيشتر روش اجمال را طى نموده است و حتى گاهى اوقات با تصريح به بى‌فايده بودن، از ذكر نام اشخاص هم امتناع مى‌نمايد مانند آيه 8 سوره‌ى بقره صفحه‌ى سه مى‌گويد: «[[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] اين موضوع را متذكر شده و از آنها نيز نام برده است، ولى ما از آنان نام نمى‌بريم، زيرا بى‌فايده است. گاهى نيز روش تفصيل را برگزيده است كه موارد آن كمتر از بخش اوّل است؛ مانند آيه 97 سوره بقره صفحه 20 و آيه 125 صفحه‌ى 36. امّا مؤلف كتاب در بعض موارد اجمال و اختصار شيخ را با نقل از منابع ديگر، در پاورقى تقريباً جبران نموده است. از جمله آيات 76 و 89 سوره بقره صفحات 13 و 18. | ||
در مورد | در مورد کیفیت نقل اسباب نزول از جهت گزارش و تحليل، كتاب موجود را مى‌توان در زمره‌ى كتب گزارشى قلمداد كرد. ضمن تحليل در بعض موارد جزيى از طرف شيخ، امّا در كل به شيوه‌ى گزارشى صرف به مقوله‌ى شأن نزول پرداخته است. | ||
در نقل شأن نزول در مواردى قابل توجه، به اقوال مختلف اشاره دارد، امّا كمتر به نقد اقوال ديگر مى‌پردازد و فقط، اقوال را نقل مى‌نمايد، مانند آيه 108 سوره‌ى بقره صفحه‌ى 27 درباره‌ى سبب نزول آيه اقوال مختلف ذكر شده است. كه پنج قول را ذكر مى‌نمايد. در موارد كمى نيز به ترجيح قولى از اقوال مى‌پردازد.مؤلف كتاب گاهى اوقات شأن نزولى را كه مرحوم شيخ نقل مى‌نمايد، به نقد مى‌كشد، مانند صفحه‌ى 16، آيه 83 سوره‌ى بقره و آيه 85 بقره، صفحه‌ى 17. در ذيل آيه 83 شيخ مى‌فرمايد: «از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] نقل نمايند كه اين قسمت از آيه'''و قولوا للناس حسنا'''درباره‌ى اهل ذمه نازل گرديده بود، سپس به آيه‌ى'''و قاتلوا الذين لا يؤمنون بالله و اليوم الآخر''' نسخ گرديده است».مؤلف در پاورقى مى‌گويد: «چنانكه مى‌دانيم، نسخ در قرآن، اگر وجود داشته باشد، اختصاص به احكام دارد، نه اخلاقيات و مواعظ، | در نقل شأن نزول در مواردى قابل توجه، به اقوال مختلف اشاره دارد، امّا كمتر به نقد اقوال ديگر مى‌پردازد و فقط، اقوال را نقل مى‌نمايد، مانند آيه 108 سوره‌ى بقره صفحه‌ى 27 درباره‌ى سبب نزول آيه اقوال مختلف ذكر شده است. كه پنج قول را ذكر مى‌نمايد. در موارد كمى نيز به ترجيح قولى از اقوال مى‌پردازد.مؤلف كتاب گاهى اوقات شأن نزولى را كه مرحوم شيخ نقل مى‌نمايد، به نقد مى‌كشد، مانند صفحه‌ى 16، آيه 83 سوره‌ى بقره و آيه 85 بقره، صفحه‌ى 17. در ذيل آيه 83 شيخ مى‌فرمايد: «از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] نقل نمايند كه اين قسمت از آيه'''و قولوا للناس حسنا'''درباره‌ى اهل ذمه نازل گرديده بود، سپس به آيه‌ى'''و قاتلوا الذين لا يؤمنون بالله و اليوم الآخر''' نسخ گرديده است».مؤلف در پاورقى مى‌گويد: «چنانكه مى‌دانيم، نسخ در قرآن، اگر وجود داشته باشد، اختصاص به احكام دارد، نه اخلاقيات و مواعظ، بنابراین به روايت نسخ مذكور در آيه نمى‌توان اطمينان حاصل كرد.» | ||
از جمله موارد نقل، نقد مؤلف به مطالب موهونى است كه خود در متن از ديگران نقل مى‌كند. مانند:آيه‌ى 119 سوره‌ى بقره صفحه‌ى 34:'''إنّا ارسلناك بالحق بشيرا و نذيرا و لا تسئل عن اصحاب الجحيم'''از محمد بن كعب القراظى و نيز از طريق ابن جريج از داود بن ابى عاصم نقل نمايند كه وى چنين روايت كرده كه:رسول خدا(ص) فرمود كجايند پدر و مادرم؟ سپس در قبال گفتار پيامبر اين آيه نازل گرديد.» در پاورقى اين روايت مرسل را كه طبرى و عبدالرزاق نقل كرده‌اند، قبول نمى‌كند و مى‌فرمايد: بايد دانست كه پدر و مادر و بلكه آباء و اجداد رسول خدا(ص) بر دين حق زمان خود بوده و از عقايد شرك و پليدى آن مبرّا و دور بوده‌اند و آنان يا بر دين مسيح بودند و يا بر سنّت ابراهيم خليل كه خود رسول خدا قبل از بعثت به آن اعتقاد داشته، معتقد بودند؛ | از جمله موارد نقل، نقد مؤلف به مطالب موهونى است كه خود در متن از ديگران نقل مى‌كند. مانند:آيه‌ى 119 سوره‌ى بقره صفحه‌ى 34:'''إنّا ارسلناك بالحق بشيرا و نذيرا و لا تسئل عن اصحاب الجحيم'''از محمد بن كعب القراظى و نيز از طريق ابن جريج از داود بن ابى عاصم نقل نمايند كه وى چنين روايت كرده كه:رسول خدا(ص) فرمود كجايند پدر و مادرم؟ سپس در قبال گفتار پيامبر اين آيه نازل گرديد.» در پاورقى اين روايت مرسل را كه طبرى و عبدالرزاق نقل كرده‌اند، قبول نمى‌كند و مى‌فرمايد: بايد دانست كه پدر و مادر و بلكه آباء و اجداد رسول خدا(ص) بر دين حق زمان خود بوده و از عقايد شرك و پليدى آن مبرّا و دور بوده‌اند و آنان يا بر دين مسيح بودند و يا بر سنّت ابراهيم خليل كه خود رسول خدا قبل از بعثت به آن اعتقاد داشته، معتقد بودند؛ بنابراین اخبار وارده، در تفسير عبدالرزاق و تفسير طبرى چندان داراى پايه و اساس درستى نيست و... | ||
تعداد آياتى كه شأن نزول آنها ذكر شده است: | تعداد آياتى كه شأن نزول آنها ذكر شده است: | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۹: | ||
نویسنده تصريح مى‌كند: «براى نوشتن اين كتاب به حدود 200 كتاب مراجعه كرده است» كه عمده منابعى را كه مورد استفاده قرار گرفته به شرح ذيل است: | |||
#لباب النقول سيوطى | #لباب النقول سيوطى | ||
| خط ۸۹: | خط ۹۲: | ||
#مصباح الانوار شيخ | #مصباح الانوار شيخ | ||
#هواتف الجان از خرائطى | #هواتف الجان از خرائطى | ||
#تاريخ | #تاريخ خطیب | ||
#تفسير طبرانى | #تفسير طبرانى | ||
#نهج البيان از شيبانى | #نهج البيان از شيبانى | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۸: | ||
==وضعيت كتاب== | ==وضعيت كتاب== | ||
كتاب از طرف انتشارات اسلامى تهران در سال 1350ش از زير چاپ بيرون آمد و تا سال 1361ش براى چهارمين بار تجديد چاپ گرديد. | كتاب از طرف انتشارات اسلامى تهران در سال 1350ش از زير چاپ بيرون آمد و تا سال 1361ش براى چهارمين بار تجديد چاپ گرديد. | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۷: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||