گزیده غزلیات مولوی

گزیدۀ غزلیات مولوی
پدیدآوران	مولوی، جلال‌الدین محمد (نویسنده) شمیسا، سیروس (انتخاب و توضیح)
ناشر	نشر قطره
مکان نشر	تهران
سال نشر	1387
چاپ	ویرایش سوم، چاپ هشتم(چاپ دوم قطره)
موضوع	شعر فا‌رسی‌ - قرن‌ ۷ق‌,غزل‌ - قرن‌ ۷ق‌.
کد کنگره	‏PIR۵۲۹۵/آ۱ ۱۳۸۴

گزیدۀ غزلیات مولوی اثر جلال‌الدین محمد بلخی، با انتخاب و توضیح سیروس شمیسا؛ اين کتاب، شامل زندگی‌نامۀ مولانا و فشردۀ دیدگاه‌های مولوی پژوهان بزرگ دربارۀ او و شرح و توضیح ۷۴ غزل و ۱۶ رباعی معروف دیوان کبیر است که برای استفادۀ دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات فارسی فراهم شده است و ۱۶ غزل هم بدون شرح آمده؛ تا دانشجویان درآن تمرین کنند. نگارنده که از استادان بنام فنون شعر و ادب فارسی است؛ می‌گوید این کتاب بیشتر جنبۀ راهنما دارد و وظیفۀ دانشجویان است که در مورد اشتقاق لغات فارسی و عربی، توضیح اصطلاحات عرفانی، بلاغی، شرح و سنن ادبی، نکات دستوری، معیارهای سبک‌شناسی و نقد ادبی، به مناسبت، از محضر اساتید سود جویند. شرح غزلیات مولانا دشوار است، چون کلاً از سنّت غزل فارسی خارج شده و سرشار از دیدگاه‌های نوین و مخصوص به خود مولاناست. برخی از ابیات او را به چند طریق می‌توان معنی کرد که وی به همۀ وجوه اشاره نکرده و یا توجه نداشته است. وی همچنین در مقدمۀ کتاب موضوعات بسیاری را نام می‌برد و پیشنهاد می‌کند که دانشجویان به عنوان تکالیف درسی، انتخاب و مورد مطالعه قرار دهند.

در بخش زندگی‌نامه، در مورد ولادت، خانواده، مهاجرت و یاران مولانا و همچنین دربارۀ افکار، آثار و معاصران او توضیحات کافی ارائه کرده است. در بخش دیدگاه‌ها، گزیده‌هایی از آثار فروزانفر، جلال‌الدین همایی، علی دشتی، گولپینارلی، ذبیح‌الله صفا، زرین‌کوب، شفیعی کدکنی، نیکلسون، هرمان اِته را که هر کدام به یکی از جنبه‌های زندگی آثار و اندیشۀ مولانا اشاره دارند، با ذ کر مأخذ نقل کرده است.

در بخش غزل‌ها کوشیده است، بهترین و مشهورترین غزل‌ها را بدون حذف از طول ابیات و به طور کامل برگزیند؛ شرح هر غزل در ادامه آن قرار دارد و در همۀ غزل‌ها، ابتدا وزن، قافیه، قالب و موضوع آن را توضیح می‌دهد. گاه در مورد برخی غزل‌ها، اطلاعات جانبی مفیدی نیز ارائه می‌دهد که در فهم آن‌ها راه‌گشا است و پس از آن به شرح و تفسیر دشواری‌های ابیات می‌پردازد و می‌کوشد بیت‌های دشوار را به طور کامل شرح دهد و لغات و ترکیبات مشکل و اصطلاحات صوفیه را هم به اختصار معنی نماید. اغلب به آرایه‌های ادبی، مانند کنایه، مجازها، استعاره‌ها، سجع‌ها، جناس‌ها، ایهام‌ها و تلمیحات اشاره می‌کند. و آیات و روایاتی که در ابیات مورد اشاره قرار گرفته به طور کامل و با ذکر ترجمه و مأخذ نقل می‌کند.

در پایان کتاب فهرست‌های منابع و اشعار لغات، اصطلاحات ادبی و راهنمای آیات و روایات درج است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.