ارزیابی ارزشها

ارزیابی ارزشها
پدیدآوران	حاج سید جوادی، علی اصغر (مؤلف)
ناشر	جاویدان
مکان نشر	تهران
زبان	فارسی
تعداد جلد	1

ارزیابی ارزشها ، مشتمل بر شانزده فرهنگی اجتماعی به قلم علی اصغر حاج سید جوادی است.

مقاله اول، جغرافیای اقتصادی نام دارد و در آن، نویسنده به نقد روشنفکری در دنیا می‌پردازد. وی در این باره معتقد است که مسائل زیادی در جامعه وجود که می‌تواند روشنفکران آن جامعه را به بیماری وجدان مبتلا کند. وجدانی که ساخته و پرداخته شرایط علیل اجتماعی است، به‌صورتی‌ درمی‌آید که از برخورد با کوچک‎ترین مسائلی که باید در آنها تأمل و تفکر کرد، خودداری می‎کند.

«ایدئولوژی مصرف»، نام مقاله دوم کتاب است. محور بحث نویسنده در این مقاله، «استقلال» است. وی مدعی است استقلالی که کشورهای جهان سوم کسب کرده‌اند بسیار متفاوت با استقلالی است که کشورهای قدرتمند اروپایی و آمریکایی دارند. استقلال جهان سوم، پوشش جدیدی برای ادامه استعمار از سوی امپریالیزم است.

مقاله سوم، «طرح یک مطالعه» نام دارد. نویسنده به خالی شدن جامعه از ارزش‌ها اشاره می‌کند. وی به روشنفکران توصیه می‌کند به بررسی مسائل اساسی جامعه توجه کنند و آنها را مورد بررسی قرار دهند، از جمله، مسئله اصلاحات ارضی، که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

«ایمان، برتر از تکنولوژی»، نام مقاله چهارم است. حاج سید جوادی در اینجا به مسائلی مانند انسان، آزادی، استبداد و استعمار می‌پردازد. وی سپس به ذکر ارقامی در مورد تسلیحات کشورهای قدرتمند می‌پردازد و می‌گوید که وقتی همه نتایج سیاسی و اقتصادی دخالت کشورهای بزرگ را، در سرنوشت ملل کوچک مورد توجه قرار می‌دهیم، به این نتیجه می‌رسیم که هیچ یک از شعارهای اخلاقی و انسانی آنها در مورد دموکراسی و آزادی و عدالت واقعیت ندارد و اینها همه روپوشی بر مقاصد استعماری، و ادامه تسلطشان بر منافع اقتصادی ملل کوچک است.

مقاله پنجم، «رؤیت بدون حضور» نام گرفته است. نویسنده در این مقاله، به روابط استعماری موجود بین ملل بزرگ و کوچک اشاره می‌کند. وی به عنصری که می‌تواند ملل کوچک را در برابر ملل زورگو حفظ کند، و به عامل مقاومت اشاره می‌کند. او بر آن است که اگر روحیه مقاومت وجود داشته باشد، حضور واقعی است و اگر نباشد، آن حضور کاذب است.

ششمین مقاله، «شکل کلمات و شکل زندگی» نام دارد. نویسنده در این مقاله به وضع اسفناک فقر اکثر مردم جهان اشاره می‌کند. وی به روشنفکران جهان سوم توصیه می‌کند که به جای آنکه خود را درگیر کلمات فریبنده‌ای چون «همزیستی مسالمت‌آمیز» کنند، در پی چارچوبی برای مشکلات جوامع خود باشند.

«اودیپ شهریار و رستم پهلوان» عنوان مقاله هفتم کتاب است. در این مقاله، به علل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فرار مغزها از شرق به غرب پرداخته می‌شود.

مقاله هشتم، «ارزیابی ارزشها» نام گرفته است. بررسی نظام‌های سوسیالیستی و نظام سرمایه‌داری، موضوع این مقاله است. پیشرفتی که امروز به ظاهر در نظام سرمایه‌داری و در برخی کشورهای جهان سوم به وجود آمده، مبتنی بر ایدئولوژی مصرف است و هدفش تبدیل انسان به مصرف کننده محصولاتی است که از شرکت دو سرمایه داخلی و خارجی و همکاری آنها تولید می‌شوند.

«خودسازی از درون» عنوان مقاله نهم است. مقاله حاضر سخنی است با روشنفکران جهان سوم، که خود را بشناسند و خود را باور کنند؛ «به خود پرداز که اگر از درون برنخیزی، هرگز به بیرون نخواهی رسید». روشنفکر جهان سوم، نباید خود را به هیچ قیمتی از اجتماعش جدا کند.

«مرز بین خصومت و اختلاف»، دیگر مقاله کتاب است. حاج سید جوادی، آنچه که دولت‌ها آن را اختلاف می‌دانند و آنچه را که خصومت می‌دانند،مورد سؤال قرار می‌دهد. وی می‌نویسد که هر قدر آزادی در کشوری بیشتر باشد، ریشه‌های خصومت ضعیف‌تر می‌شود و ابراز مخالفت به رژیم کمتر می‌گردد. مؤلف در پی توضیح این امر، وجود خصومت و اختلاف را با دید جغرافیایی مورد بررسی قرار می‌دهد و ریشه‌های تاریخی آن را می‌جوید، تا بیابد که دولت‌ها تا چه اندازه حق اجتهاد و صدور احکام سیاسی و اجتماعی دارند.

«انسان و دموکراسی»، «ناخن خورشید و تیشه فرهاد»، «در چه قالبی می‌توان اساسی‌ترین مسائل یک جامعه را منعکس کرد»، «روسنفکر مصرف‌کننده»، «روشنفکر آدمی» و «تجزیه ارزشها و عناصر» عناوین مقالات یازدهم تا شانزدهم کتاب را تشکیل داده است.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.