تفسیر مثنوی با مثنوی

تفسیر مثنوی با مثنوی
پرونده:NUR.....J1.jpg
پدیدآوران	محمدی، علی (نویسنده)
ناشر	انتشارات دانشگاه بوعلی سینا
مکان نشر	همدان
سال نشر	1388
چاپ	اول
کد کنگره	‏

تفسیر مثنوی با مثنوی تألیف علی محمدی؛ این کتاب، گزینش، تحلیل و شرح و تفسیر۹۸ موضوع برجسته و پرکاربرد مثنوی است که بر اساس اندیشه‌های مولانا در مثنوی انجام گرفته است.

نگارنده که استاد دانشگاه است و پیش از این نیز کتابی با عنوان چکیده و تحلیل مثنوی به چاپ رسانده؛ بر این باور است که شعر فارسی بیشتر بر محور موضوع می‌گردد تا صورت، و مخاطب بیشتر مایل است شعر را از زاویه موضوع بنگرد. لذا وی لازم دیده است مثنوی را از نظر پیام و موضوع‌هایی که در آن مطرح شده مورد مطالعه قرار دهد. روش کار وی به این ترتیب است که ابتدا موضوعاتی را که مهم‌تر دیده از میان سه هزار موضوع مثنوی که پیش از این به عنوان رساله دکتری استخراج کرده با دقت و وسواس گزینش و انتخاب نموده است و بعد این موضوعات را به شیوۀ دیرةالمعارف‌ها و به ترتیب حروف الفبایی به عنوان مداخل قرار داده و هر کدام را ابتدا از نگاه قرآن و منابع قرآنی تعریف و بررسی نموده است و در ادامه، با ذکر ابیات مناسب موضوع از مثنوی به ترتیب ابیات و دفترهای شش گانه؛ به تعریف، تحلیل و تفسیر بیشتر آن‌ها پرداخته است. دربارۀ برخی از این موضوع‌ها تعبیرهای گوناگون وگاه بسیار متفاوتی در مثنوی آمده است که مؤلف در این گونه موارد نیز کوشیده است با آوردن اصل ابیات، همه این تعبیرها را مورد مقایسه و بررسی قرار دهد و ابعاد مختلف دیدگاه مولانا را در آن موضوع تشریح و بررسی نماید. در واقع این اثر شرح جامع و مبسوط حدود صد موضوع بسیار مهم و پر تکرار مثنوی است که بیشتر با کمک خود مثنوی صورت گرفته است.

مقدمه، شامل پیش درآمد، درآمد و پس درآمد است. در پیش درآمد کتاب این پرسش مطرح شده است که آیا موضوعات مهم و قابل عنایت در مثنوی به همین تعداد ختم می‌گردد که در این کتاب آمده است؟ در پاسخ می گوید که حدود سه هزار واژۀ با اهمیت در مثنوی یافته است؛ اما آن واژه‌ها با همۀاهمیتشان به نظر وی از این گنجایی برخوردار نبوده است که بتوانند به عنوان یک کلید واژۀ مهم در مثنوی نقش ورزی داشته باشد یا در تفسیر کلّیت مثنوی و فهم عام آن چنان که باید به کار آید ... شاید ترسیدن از اطاله سخن و پُر شدن حجم کتاب، وی را از پرداختن به پاره‌ای از موضوع‌های کم اهمیت‌تر در مثنوی باز داشته است.

بخشی از مدخل‌های این کتاب عبارت است از: آدم، آدمی، ابدال، ابلیس، احمد، انسان، بشر، پیر، پیغمبر، تقلید، تن، جان، جبر، جوع، حرص، حزم، حس، حسام‌الدین، حسد، ...مؤمن، نفس، نوح؛ نیستی، هاروت و ماروت. هستی، یار، یوسف.

در این اثر، منابع آیات و روایات و ابیات مثنوی با دقت مشخص شده؛ البته آیات و روایات و عبارات عربی اعراب گذاری نشده است. در پایان نمایه اعلام و فهرست منابع و مآخذ با ۱۶۰ مورد و در دوازده صفحه آمده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.