إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR00043J1.jpg|بندانگشتی|إیضاح الفوائد في شرح مشکلات القواعد]]

{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"

! نام کتاب!! data-type='bookName'|إیضاح الفوائد في شرح مشکلات القواعد

|-

|نام‌های دیگر کتاب

|data-type='otherBookNames'|

|data-type='authors'|[[موسوی کرمانی، حسین]] (مصحح)

[[فخرالمحققین، محمد بن حسن]] (نويسنده)

|زبان  

|data-type='language'|عربی

|کد کنگره  

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏182‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ ‎‏ق‎‏9027‎‏ ‎‏1387

|موضوع  

|data-type='subject'|علامه حلی، حسن بن یوسف، 648 - 726ق. قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام - نقد و تفسیر

|ناشر  

|data-type='publisher'|اسماعيليان

|-

|مکان نشر  

|data-type='publishPlace'|قم - ایران

|-

|سال نشر

|data-type='publishYear'| 1387 ‌‎ق

|-class='articleCode'

|کد اتوماسیون

|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE43AUTOMATIONCODE

|}

</div>'''إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد''' تألیف [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر‌الدين ابوطالب محمد بن حسن بن يوسف حلى]]، معروف به [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] (771 - 682 ق) يكى از بهترين شروح قواعد الأحكام [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] (م 726 ق) مى‌باشد. نام ديگر کتاب إثبات الفوائد في شرح إشكالات القواعد ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج /5ص 5، ج 298/2) است.

==اعتبار کتاب==اگر چه [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] اين کتاب و کتاب‌هاى تذكرة الفقهاء، إرشاد الأذهان، الألفين الفارق بين الصدق و المين را به دليل درخواست فرزندش [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] تأليف نموده است اما بعد [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] خود اين کتاب را بنا به امر پدر بزرگوارش شرح زده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 496/2 و 497).

و يكبار نيز بر آن حاشيه و تعليقه زده است كه چون شاگردش على بن مظاهر آن را جمع‌آورى نموده است به نام المسائل المظاهرية ناميده شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 172/6).

و يكبار نيز آن را بطور مفصل شرح زده است كه حاصل آن کتاب إيضاح الفوائد است جلد اول إيضاح الفوائد در زمان زندگانى [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] و جلد دوم بعد از وفات او تأليف شده است. كه با توجه به تجربيات فقهى مؤلف و احاطۀ وسيع‌تر او به مباحث فقهى، شرح جلد دوم [[قواعد الأحكام|قواعد علامه]] از اعتبار علمى بيشترى برخوردار است.

کتاب باصطلاح شرح بالقول (قوله...أقول) مى‌باشد و مؤلف با احاطه‌اى كه به نظريات پدر بزرگوارش داشته و از جلسات خصوصى مباحثۀ او استفاده نموده است کتاب فقهى كاملى را در زمان خود تدوين نموده است.

==تأليف و انتشار==کتاب موجود شامل مجموعه‌اى از شرح خطبۀ قواعد يا جامع الفوائد و همين‌طور إيضاح الفوائد است.

تاريخ تأليف شرح خطبۀ قواعد پس از پايان يافتن إيضاح الفوائد مى‌باشد.

علامۀ بزرگوار [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مى‌نويسد: مؤلف پس از نگارش إيضاح الفوائد چون خطبۀ آن را شرح نزده بود از او خواسته شد كه خطبۀ آن را شرح بزند و او کتاب مختصر شرح خطبۀ قواعد جامع الفوائد را نوشت. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 67/5).

در پايان شرح جلد دوم قواعد نيز تاريخ اتمام آن 760ق ذكر شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 67/5 و ج 497/2) و با توجه به عبارت «قدس‌سره» تاريخ اتمام کتاب پس از وفات [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] بوده است.

از آنجايى كه فاصلۀ 60 سال (699 تا 760 ق) براى اتمام اين دو جلد صحيح بنظر نمى‌رسد و از طرفى با توجه به تاريخ تولد فخر المحقّقين (682 ق) وى حدود 17 سال داشته است و نوشتن کتاب علمى در اين سطح غير متعارف مى‌نمايد بنظر مى‌رسد كه اتمام شرح جلد اوّل قواعد در سال 724 صحيح‌تر باشد.

کتاب موجود در سال 1387ق در چاپخانۀ علميّه در قم و به امر آیت‌الله [[حسینی شاهرودی، محمود|سيد محمود شاهرودى]] چاپ شده است. گروه تحقيق و نظارت بر انتشار کتاب آقايان [[موسوی کرمانی، حسین|سيد حسين موسوى کرمانى]]، شيخ [[اشتهاردی، علی‌پناه|على پناه اشتهاردى]] و شيخ عبدالرحيم بروجردى بوده‌اند.

==نسخه‌ها==علامۀ محقق [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به 4 نسخه از کتاب اشاره نموده است كه عبارتند از:

#نسخه‌اى به خط شيخ عبدالسميع اسدى حلى شاگرد احمد بن فهد حلى (م 841 ق) كه در سال 876ق نگاشته شده است.

#نسخۀ کتابخانۀ[[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد| سيد جواد عاملى]] صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (م 1226 ق) كه در اين نسخۀ کتاب به نام «ثبات الفوائد في شرح إشكالات القواعد» ناميده شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 5 ص6).

#نسخۀ قديمى باارزشى كه در بردارندۀ متن و شرح است، اين نسخه بهترين نسخۀ تصحيح شده و خوش خطترين آنها مى‌باشد و در نگارش کتاب بر آن اعتماد شده است اين کتاب در سال 859ق بوسيلۀ على بن عبدالعزيز استرآبادى نگاشته شد، و متعلق به حاج آقا محمود مرعشى بوده است.

#نسخۀ قديمى باارزش كه متعلق به [[مرعشی، شهاب‌الدین|آیت‌الله نجفى مرعشى]] (قده) بوده و شامل شرح خطبۀ قواعد (جامع الفوائد) است و از اول کتاب تا آخر کتاب وصيت مى‌باشد.

#:قسمت اول کتاب در زمان زندگانى مؤلف نوشته شده و نگارش قسمت دوم تا آخر بحث وصيت در سال 848ق پايان يافته است.

امّا نسخه‌هاى قواعد كه براى نگارش کتاب از آن استفاده شده است عبارتند از:

1 و 2 - دو نسخه كه در کتابخانۀ [[مرعشی، شهاب‌الدین|آیت‌الله نجفى مرعشى]] (قده) بوده و در سال 1272ق و 1315ق چاپ شده است و نسخۀ اول صحيح‌تر مى‌باشد.

3 - نسخۀ خطى متعلق به حجت‌الاسلام حاج سيد عيسى جزائرى كه از اول کتاب طهارت تا آخر کتاب وصيت است و در شعبان 1080ق به پايان رسيده است.

==تقسيم بندى مطالب==کتاب موجود شامل مجموع کتاب‌هاى جامع الفوائد (شرح مختصر خطبۀ قواعد) و إيضاح الفوائد مى‌باشد.

==گفتار بزرگان==[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به نقل از توضيح المقاصد تأليف [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] (م 1031 ق): لم يصنف في الكتب الاستدلالية الفقهية مثله كتبه بأمر والده العلامة. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 496/2، 497).

فوائد رضويّة: و بالجمله از براى [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] است تحقيقات و تعليقات و شروح شايعه و تصنيفات رايعه مانند إيضاح الفوائد في حل مشكلات القواعد و شرح خطبة القواعد. (فوائد رضويه ص487).

==منابع و مآخذ==- [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 496/2، ج 5/5، ج /5ص 67، ج 139/5، ج 172/6

- [[تنقيح المقال في علم الرجال|تنقيح المقال]] ج 106/3

- فوائد رضويه ص486

- [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] ج 77/6== پیوندها ==