دژ هوش ربا، بررسی و تحلیل آخرین داستان مثنوی معنوی

دژ هوش ربا، بررسی و تحلیل آخرین داستان مثنوی معنوی
پرونده:NUR.....J1.jpg
پدیدآوران	اکبری، مهناز (نویسنده)
ناشر	نشر لوح زرین
مکان نشر	تهران
سال نشر	1367
چاپ	اول
کد کنگره	‏‏‫‬‭PIR۸۲۲۳‭/ه‍۳۳ ‏‫‬‭د۴

دژ هوش ربا، بررسی و تحلیل آخرین داستان مثنوی معنوی تألیف مهناز اکبری، این کتاب، در سه فصل، یکی از قصه‌های دفتر ششم مثنوی، مشهور به قصه قلعه ذات‌الصّور یا دژ هوش ربا را از ابعاد مختلف بررسی مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.

در فصل اول، مآخذ داستان را مورد جستجو قرار داده و سرنخ آن را در مقالات شمس یافته و به پیروی از کتاب مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی فروزانفر، اذعان می‌کند که مولانا این داستان را از مقالات شمس اقتباس کرده و طبق عادت مألوف خود پس از بازآفرینی و تصرف، به شکل فعلی که در مثنوی آمده، درآورده است. در ادامه، عناصر داستان را از دیدگاه جلال‌الدین همایی و ملا هادی سبزواری بررسی و دیدگاه خود را نیز بیان نموده است.

در فصل دوم، به بررسی نمادگارهای داستان می‌پردازد و بیان می‌کند که مراد از پادشاه، پیر و مرشد است، مراد از شاهزادۀ بزرگ‌تر، سالک عاشق، مراد از شاهزادۀ وسطی سالک به سعی و تلاش و مراد از شاهزاده کوچک‌تر سالک واصل می‌باشد و ویژگی‌های هر یک از سه نوع سلوک را بررسی و تشریح می‌کند. همچنین واژه‌های مرگ، دژ، دختر پادشاه، پیر ملک چین را که هر یک نماد و مظهر یکی از مفاهیم عرفانی تلقی شده تبیین می‌کند.

در فصل سوم، مفهوم و ماهیت عشق و انواع آن، چون عشق فرویدی، عشق افلاطونی و عشق عرفانی توضیح داده می‌شود و براساس این مفاهیم، عشق در داستان دژ هوش‌ربا مورد تحلیل قرار می‌گیرد. در ادامه، مقایسه‌ای میان دو داستان شاه و کنیزک در آغاز مثنوی و دژ هوش ربا در پایان مثنوی انجام می‌دهد و به شباهت‌های آن دو اشاره می‌کند.

فهرست منابع و مآخذ در پایان کتاب درج شده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.