بر لب دریای مثنوی معنوی (بیان مقاصد ادبیات)

‏بر لب درياي مثنوي معنوي: بيان مقاصد ابيات
پدیدآوران	زمانی، کریم (نویسنده)
ناشر	نشر قطره
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1382ش.
چاپ	يکم
موضوع	شعر فارسي - قرن 7ق.
زبان	فارسي
کد کنگره	‏‎‏1382 / 5298 ‏PIR‎‏

بر لب دریای مثنوی معنوی (بیان مقاصد ادبیات) اثر کریم زمانی، این کتاب متن کامل مثنوی است به علاوۀ بیان مقاصد ابیات، امثال، حکایات و کلیات اندیشۀ مولانا که به صورت عناوین و عبارات کوتاه و فشرده در لابلای ابیات افزوده شده است. به عبارت دیگر مقصود از مقاصد ابیات توضیحاتی است است که از سوی کریم زمانی در فواصل ابیات با عبارات رسا و موجز قرار داده شده است که در واقع به عنوان یک شرح، در فهم مقاصد مولانا مفید و کارساز است.

عبارات و عناوین انتخاب شده بدون ابهام و اغلب به صورت یک جملۀ کامل است که می‌توان این کتاب را شرح موجز مثنوی نیز نامید.

مؤلف از شارحان برجسته وبه‌نام مثنوی است و این کار را پس از شرح جامع مثنوی فراهم کرده است. دربارۀ هدف و انگیزه‌اش از تدوین مثنوی به این صورت، می‌گوید تصحیح مثنوی، همین مقداری که تا حال انجام شده، کفایت می‌کند و نیاز عام و خاص را برآورده می‌سازد و دیگر به تصحیح‌های مجدد نیازی احساس نمی‌شود. لذا می‌سزد که پژوهندگان مثنوی، زین پس تلاش خود را در جهت تبیین مبانی و خطوط اصلی اندیشه مولانا به کار گیرند و آن را به هنجاری بازگو کنند که عموم علاقمندان معارف آسمانی مولانا بهره‌مند گردند. وی در این تحقیق به نسخه نیکلسون اعتماد کرده و آن را اساس کار خود قرار داده است. دیباچه‌های عربی مثنوی به فارسی ساده و روان ترجمه شده و لغات و تعبیرات دشوار و عبارات قرآنی و عربی متن مثنوی اعراب گذاری شده که در فهم و روان خوانی ابیات بسیار موثر واقع شده است. کتاب در دو جلد و با صفحات پیاپی به چاپ رسیده و در پایان جلد دوم ۱۳۹ صفحه به فهرست تفصیلی مطالب (عناوین و عبارات افزوده شده در متن) اختصاص دارد که کشف و به دست آوردن مطالب موضوعی مثنوی را تسهیل نموده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.