جزیره مثنوی

جزیره مثنوی
پرونده:NURجزیره مثنویJ1.jpg
پدیدآوران	مولوی، جلال‌الدین محمد (نویسنده) سینه چاک، یوسف (به اهتمام) ایران‌زاده، نعمت‌الله (تصحیح)
کد کنگره	‏

جزیره مثنوی به اهتمام یوسف سینه چاک، و تصحیح نعمت‌الله ایران‌زاده، این کتاب بازآرایی ۳۶۶ بیت مثنوی در۳۴ موضوع است؛ موضوعات منتخب بیشتر دربارۀ سیر و سلوک و آداب مریدی و پیروی از پیر و مرشد است.

جزیره مثنوی در سال 1013ق تألیف شده و گفته می‌شود در آن روزگار در ترکیه و دیار شبه قارّه هند، در میان اهل عرفان و ادب مطرح بوده و در بسیاری از خانقاه‌ها برای مبتدیان تدریس می‌شده است و شرح‌هایی نیز بر آن نوشته‌اند که مصحح، مشخصات شش شرح ترکی آن را که اکنون در کتابخانه‌های ترکیه نگهداری می‌شود، گزارش نموده است. ظاهرا مؤلف در گردآوری این اثر لُب لُباب مثنوی ملا حسین کاشفی نظر داشته و از آن تأثیر پذیرفته است. شاید به همین دلیل است که متن آن در ضمن یکی از نسخه‌های خطی لُب لُباب، کتابت گردیده، نسخه‌ای که مصحح در این کار از جمله آن را در اختیار داشته است. به‌هر صورت نگارنده توانسته است با تسلط خود بر مفاهیم مثنوی، ابیات مرتبط را از دفترهای یه شش‌گانه به خوبی کنار هم قرار دهد، این کار به قدری ماهرانه و دقیق انجام شده است که جزیره مثنوی به صورت یک متن منسجم و مستقل در آمده است.

برخی از عناوین و موضوع‌های این مجموعه عبارت است از: در بیان درک مستمعان؛ در بیان کتمان سرّ؛ در بیان کمال ذات پاک خداوندگار؛ در نصیحت منکران؛ در بیان مقلدانی که خویش را کمال قیاس کنند؛ در بیان تقسیم مراتب اولیای کرام، در بیان منازل خلقت آدمیت، مانند این‌ها.

مصحح در تصحیح این اثر به دو نسخۀ خطی که در کتابخانۀ گنج‌بخش، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان به شماره‌های 16880 و 15646 نگهداری می‌شود، دسترسی داشته و نسخه اولی را متن اساس قرار داده است. وی همچنین بیت‌های جزیرۀ مثنوی را با متن مثنوی معنوی به تصحیح نیکلسون مطابقت داده و در کنار یکایک ابیات، شمارۀ دفتر و شمارۀ بیت را ذکر نموده و دستور خط امروزی را نیز اعمال کرده است و در بخش توضیحات، لغات و تعبیرات دشوار متن نیز معنی شده است.

منابع و مآخذی که در تصحیح و توضیحات استفاده شده در انتهای کتاب درج است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.