جا‌مع‌ الفرق‌ و المذاهب‌ الإسلامیه‌

جا‌مع‌ الفرق‌ و المذاهب‌ الإسلامیه‌
پدیدآوران	مهنا، ع. امیر (نويسنده) خ‍ری‍س‌، ع‍ل‍ی‌ (نويسنده)
ناشر	المرکز الثقافي العربي
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1994م
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

جامع الفرق و المذاهب الإسلامية، اثر امیر مهنا و علی خریس، کتابی است که نویسنده آن، بر اساس ترتیب حروف الفبا، به معرفی فرقه‌ها و مذاهب اسلامی پرداخته است.

وی پیش از شروع مطالب، در مقدمه‌ای، به‌صورت ریشه‌ای، به بررسی چگونگی شکل‌گیری اولیه این فرق و مذاهب پرداخته و به این موضوع اشاره نموده است که تقریبا تمام مورخان اتفاق نظر دارند که موضوع فرقه‌ها در اسلام، از سقیفه آغاز شده و از آنجا شکل گرفته است؛ جایی که انصار برای محدود کردن سلطه مهاجران پس از رحلت پیامبر(ص) جمع شدند... از همین جا این حرکت انصار، چیزی را شکل داد که می‌توان آن را نخستین فرقه‌ها در اسلام قلمداد کرد؛ درست در زمانی که سه جهت‌گیری سیاسی در رقابت با یکدیگر پدید آمد:

1. جریان نخست، به خلافت دست یافت؛ خلافتی که با حمایت اساسی عمر بن خطاب و دیگرانی که راه را برای بیعت با خلیفه اول هموار کردند، با تکیه بر سرعت و ابتکار عمل، برای ابوبکر منعقد شد.
2. جریان دوم که دامنه وسیع‌تری را در بر می‌گرفت، علی بن ابی‌طالب(ع) آن را نمایندگی می‌کرد. این جریان را علاوه بر بنی‌هاشم که او را واجد شرایط رهبری و مناسب برای آن مرحله انتقالی حساس می‌دانستند، صحابه اولیه و برخی از انصار، تشکیل می‌دادند.
3. جریان سوم، جریانی است که در همان دوره اولیه، اعلام نشد، اما با تکیه بر زمان و بهره‌مندی از تناقضات اجتماعی، در پی آن بود که در آن درگیری، جای خود را بگیرد که همان جریان بنی‌امیه است که زمان مساعد را در دوران خلافت عثمان یافت و از طریق آن، به اهداف خود در قدرت رسید.

اولین فرقه معرفی‌شده در کتاب، فرقه «اباحیه جناحیه حلولیه» است که معتقد است روح ابوهاشم بن محمد بن حنفیه، در عبدالله بن عمرو کندی، حلول کرده است.

از دیگر فرقه‌های معرفی‌شده در کتاب، می‌توان از فرقه اباضیه، ابراهیمیه، اسماعیلیه، بابیه، باقریه، ثعالبه، ثوبانیه، جهمیه، حارثیه، خشبیه، خطابیه، خوارج، معتزله، مشبهه، زیدیه، سبئیه، سکاکیه، فاطمیه، منصوریه، موسویه، ناووسیه و هشامیه نام برد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.