الثغور الباسمة في مناقب السیدة فاطمة

الثغور الباسمة في مناقب السیدة فاطمة
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) انیس، عبدالحکیم (محقق)
ناشر	دائرة الشوؤن الإسلامیة و العمل الخیری. ادارة البحوث
مکان نشر	امارات - دبی
سال نشر	1432ق - 2011م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الثغور الباسمة في مناقب السيدة فاطمة، نوشته ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، روایاتی مستند را در فضیلت‌های سرور زنان جهان (سلام ‌خدای ‌رحمان ‌بر ایشان) و ازدواج ایشان با امام علی(ع) و سنّ و تاریخ وفاتشان نقل می‌کند.

هدف و روش

محقق کتاب، عبدالحکیم انیس، گوید: این کتاب را جلال‌الدین سیوطی ظاهرا به‌صورت املا در جلسات درس حدیث بیان کرده است؛ زیرا در کتابخانه سلیمانیه استانبول نسخه‌ای از این اثر وجود دارد به نام «مجلسٌ في مناقب فاطمة الزهراء». سیوطی بعد، نامی برایش برگزیده و جزو فهرست آثارش نوشته است. او در کتاب حاضر برخی از فضیلت‌های بانو فاطمه(س) و روایاتش را آورده است.

اصالت و نام کتاب

عبدالحکیم انیس، نسبت این کتاب را به نویسنده، صحیح و ثابت دانسته است؛ زیرا جلال‌الدین سیوطی خودش در کتاب‌های التحدث بنعمة الله و حسن المحاضرة و فهرس المؤلفات آن را از آثار خودش شمرده است و مورخانی مانند حاج خلیفه و... نیز این رساله را به‌عنوان یکی از کتاب‌های او برشمرده‌اند. این محقق می‌گوید: نام این کتاب «الثغور الباسمة في مناقب السيدة فاطمة» است که نویسنده در کتاب‌های مذکور آورده و در نسخه‌های ظاهریه و دارالکتب المصریه و... نیز نوشته شده است و نام‌های دیگر مانند همان نام با حذف کلمه «السيدة» و یا تبدیل آن به «سيدتنا» و یا «ستّنا»! از دست‌کاری‌های نسخه‌نویسان است.

ساختار و محتوا

برخی از مطالبی که نویسنده در این کتاب، به آن پرداخته، به ترتیب عبارت است از:

1. روایت کار کردن در خانه و درخواست خادم از پیامبر(ص) و آموزش تسبیحات ویژه به حضرت فاطمه(ع).
2. روایات واردشده در مورد ازدواج ایشان.
3. روایات فضائل و مناقب حضرت زهرا(س).
4. روایات سنّ و وفات ایشان.
5. شعرهای منسوب به او.

انتقاد

عبدالحکیم انیس، منابع سی‌وپنج‌گانه مورد استفاده نگارنده را با ذکر نام کتاب و نویسنده مشخص کرده و مواردی را که سیوطی بدون نام‌ بردن از آن بهره برده، در درون دو کمان«( )» قرار داده و منتقدانه افزوده است: جلال‌الدین سیوطی در مستندنویسی حدیث اول، از 6 موضع از کتاب تحفة الأشراف بمعرفة الأطراف نوشته حافظ مزی (درگذشته 742ق) سودجسته، ولی یادی از او نکرده است. گفتنی است: انتقاد مذکور جای بررسی دارد و اگر وارد باشد، از نویسنده بزرگی مانند جلال‌الدین سیوطی و پدیدآورنده کتاب الفارق بين المصنف و السارق بسی شگفت‌آور است!

تأثیرگذاری اثر

این کتاب به جهت کثرت نسخه‌های خطی آن، شهرت یافته و دانشوران از آن بهره برده‌اند؛ از جمله کتاب إتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب و الفضائل که نویسنده‌اش در چند مورد از آن استفاده کرده، هرچند تصریح نکرده است.

نمونه مباحث

• ترمذی با سند از بُریده و عائشه نقل کرده است که آن دو گفتند: «كان أحبُّ الناس إلی رسول‌الله(ص) فاطمةَ(س)»؛ یعنی: حضرت فاطمه(ع) محبوب‌ترین مردم در نزد پیامبر(ص) بود.
• طبرانی با سند حسن از امام علی(ع) نقل کرده است: پیامبر(ص) به فاطمه(س) گفت: «إنّ الله يرضی لرضاكِ و يغضب لغضبك»؛ یعنی: خدا برای خشنودی تو، راضی می‌شود و برای خشم تو، غضب می‌کند.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.