المنهل الروي في مختصر علوم الحديث النبوي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' عبد ال' به ' عبدال') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '↵↵ ' به ' ') |
||
| (۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR35171J1.jpg | |||
| عنوان =المنهل الروي في مختصر علوم الحديث النبوي | |||
| پدیدآوران = | |||
| | [[ابن جماعه، محمد بن ابراهیم]] (نویسنده) | ||
| | |||
[[رمضان، | [[رمضان، محيي‌الدين عبدالرحمن]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
| کد کنگره = | |||
| ناشر = | |||
دار الفکر | |||
| مکان نشر =سوريه - دمشق | |||
| سال نشر = |مجلد1: 1986م , 1406ق , | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE35171AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =2 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =35171 | |||
| کتابخوان همراه نور =35171 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''المنهل الروي في مختصر الحديث النبوي'''، اثر [[ابن جماعه، محمد بن ابراهیم|بدرالدین محمد بن ابراهیم بن جماعه]] (متوفی 733ق)، مختصری است از کتاب «[[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث]]» تألیف [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن]]، معروف به [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن الصلاح]] (متوفی 643ق)، که به زبان عربی و در قرن هشتم هجری نوشته شده است. | '''المنهل الروي في مختصر الحديث النبوي'''، اثر [[ابن جماعه، محمد بن ابراهیم|بدرالدین محمد بن ابراهیم بن جماعه]] (متوفی 733ق)، مختصری است از کتاب «[[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث]]» تألیف [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن]]، معروف به [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن الصلاح]] (متوفی 643ق)، که به زبان عربی و در قرن هشتم هجری نوشته شده است. | ||
کتاب [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن الصلاح]]، از جمله مهمترین تألیفات قرن هفتم هجری در علوم حدیث | کتاب [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن الصلاح]]، از جمله مهمترین تألیفات قرن هفتم هجری در علوم حدیث می‌باشد. وی در این کتاب، علوم الحدیث را در 65 علم توسعه داده و به توضیح و تشریح آن پرداخته است. او تمام آثار دانشمندان قبل از خود را در اختیار داشته و با مطالعه آنها مطالب را با طبقه‌بندی تفکیکی و مشخص به‌صورت جداجدا با بحث منطقی در مورد هر مطلب آورده است. این اثر، پایه و اساس تألیفات بعد از خود قرار گرفته و جمعی از برجسته‌ترین رجال علم، به تلخیص و توضیح آن پرداخته و برخی نیز، آن را به نظم کشیده‌اند که اثر حاضر، از جمله تلخیصات این کتاب می‌باشد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/170/128 ر.ک: سجادی، رضیه سادات، ص128-134]</ref>. | ||
نظمی که ابن جماعه در کتاب خود انتخاب کرده، متفاوت با تنظیمات کتاب [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن الصلاح]] | نظمی که ابن جماعه در کتاب خود انتخاب کرده، متفاوت با تنظیمات کتاب [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن الصلاح]] می‌باشد. آنچه باعث اهمیت این کتاب می‌شود، آن است که این اثر، تلخیص صرف کتاب [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن الصلاح]] نیست، بلکه مطالبی نیز به آن، افزوده شده است. این اثر که با تحقیق محی‌الدین عبدالرحمن رمضان به چاپ رسیده است، با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب آن، در چهار طرف و هر طرف در چند قسم، تنظیم شده است: | ||
در مقدمه محقق، ضمن ارائه | در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگی‌نامه مفصلی از نویسنده، اهمیت کتاب و اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در آن، توضیح داده شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29368/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5-24]</ref>. | ||
در مقدمه مؤلف، ضمن اشاره به اهمیت علم حدیث، به تعریف سند، اسناد، حدیث، خبر و فروعات آن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص29-32</ref>. | در مقدمه مؤلف، ضمن اشاره به اهمیت علم حدیث، به تعریف سند، اسناد، حدیث، خبر و فروعات آن، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29368/1/29 ر.ک: مقدمه نویسنده، ص29-32]</ref>. | ||
همان طور که بیان گردید، ابن جماعه، مطالب کتاب ابن صلاح را بر طبق نظر خویش و بر اساس سه طرف زیر، تنظیم کرده است: | همان طور که بیان گردید، ابن جماعه، مطالب کتاب ابن صلاح را بر طبق نظر خویش و بر اساس سه طرف زیر، تنظیم کرده است: | ||
| خط ۵۵: | خط ۳۸: | ||
# ضعیف. | # ضعیف. | ||
نویسنده انواع متن را سی گونه دانسته به شرح زیر: مسند، متصل، مرفوع، موقوف، فروع، مقطوع، مرسل، منقطع، معضل، معنعن، معلق، شاذ، منکر، افراد، معلل، مضطرب، مدرج، مقلوب، موضوع، مشهور، غریب و عزیز، مصحف، مسلسل، زیادة الثقه، اعتبار و متابعات و شواهد، مختلف الحدیث، ناسخ و منسوخ و غریب اللفظ<ref>ر.ک: متن کتاب، ص33-62</ref>. | نویسنده انواع متن را سی گونه دانسته به شرح زیر: مسند، متصل، مرفوع، موقوف، فروع، مقطوع، مرسل، منقطع، معضل، معنعن، معلق، شاذ، منکر، افراد، معلل، مضطرب، مدرج، مقلوب، موضوع، مشهور، غریب و عزیز، مصحف، مسلسل، زیادة الثقه، اعتبار و متابعات و شواهد، مختلف الحدیث، ناسخ و منسوخ و غریب اللفظ<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29368/1/33 ر.ک: متن کتاب، ص33-62]</ref>. | ||
طرف دوم: اسناد و متعلقات آن. این طرف، شامل یازده نوع از علوم الحدیث به ترتیب زیر، | طرف دوم: اسناد و متعلقات آن. این طرف، شامل یازده نوع از علوم الحدیث به ترتیب زیر، می‌باشد: | ||
# شناخت صفات کسی که روایاتش قبول یا رد | # شناخت صفات کسی که روایاتش قبول یا رد می‌شود؛ | ||
# اسناد عالی و نازل؛ | # اسناد عالی و نازل؛ | ||
# افزودن در اسانید؛ | # افزودن در اسانید؛ | ||
# تدلیس و اقسام آن؛ | # تدلیس و اقسام آن؛ | ||
# دور بودن وفات دو راوی - که از شیخ واحد روایت | # دور بودن وفات دو راوی - که از شیخ واحد روایت می‌کنند – از یکدیگر؛ | ||
# روایت اقران؛ | # روایت اقران؛ | ||
# روایت پدران از پسران؛ | # روایت پدران از پسران؛ | ||
| خط ۶۸: | خط ۵۱: | ||
# کسی که فقط یک راوی از او روایت کرده است؛ | # کسی که فقط یک راوی از او روایت کرده است؛ | ||
# روایت اکابر از اصاغر؛ | # روایت اکابر از اصاغر؛ | ||
# عنعنه در سند<ref>ر.ک: همان، ص63-78</ref>. | # عنعنه در سند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29368/1/63 ر.ک: همان، ص63-78]</ref>. | ||
طرف سوم: سخن در تحمل حدیث و طرق نقل و ضبط و روایت حدیث و آداب آن. | طرف سوم: سخن در تحمل حدیث و طرق نقل و ضبط و روایت حدیث و آداب آن. | ||
| خط ۷۷: | خط ۶۰: | ||
# روایت حدیث؛ | # روایت حدیث؛ | ||
# آداب راوی؛ | # آداب راوی؛ | ||
# آداب طالب حدیث<ref>ر.ک: همان، ص79-110</ref>. | # آداب طالب حدیث<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29368/1/79 ر.ک: همان، ص79-110]</ref>. | ||
طرف چهارم: سخن در اسامی رجال و طبقات علما. بر این اساس، | طرف چهارم: سخن در اسامی رجال و طبقات علما. بر این اساس، بیست‌ویک نوع از علوم حدیث طبقه‌بندی شده است: | ||
# شناخت صحابه؛ | # شناخت صحابه؛ | ||
# شناخت تابعین؛ | # شناخت تابعین؛ | ||
# طبقات روات؛ | # طبقات روات؛ | ||
# اسامی و | # اسامی و کنیه‌ها؛ | ||
# یکی بودن کنیه گروهی از کسانی که به اسم معروف هستند؛ | # یکی بودن کنیه گروهی از کسانی که به اسم معروف هستند؛ | ||
# القاب؛ | # القاب؛ | ||
| خط ۹۳: | خط ۷۶: | ||
# نسب مخالف با ظاهر؛ | # نسب مخالف با ظاهر؛ | ||
# اسماء مفرده؛ | # اسماء مفرده؛ | ||
# کسانی که با اسامی یا صفات مختلف ذکر | # کسانی که با اسامی یا صفات مختلف ذکر شده‌اند؛ | ||
# شناخت موالی؛ | # شناخت موالی؛ | ||
# شناخت اسماء مبهم؛ | # شناخت اسماء مبهم؛ | ||
# شناخت ثقات و ضعفا؛ | # شناخت ثقات و ضعفا؛ | ||
# ثقاتی که دچار تباهی خرد | # ثقاتی که دچار تباهی خرد شده‌اند؛ | ||
# وطن روات؛ | # وطن روات؛ | ||
# برادران؛ | # برادران؛ | ||
# تواریخ و وفیات<ref>ر.ک: همان، ص111-140</ref>. | # تواریخ و وفیات<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29368/1/111 ر.ک: همان، ص111-140]</ref>. | ||
از جمله اقداماتی که محقق درباره کتاب انجام داده، افزودن فهارس فنی به آن | از جمله اقداماتی که محقق درباره کتاب انجام داده، افزودن فهارس فنی به آن به‌منظور تسهیل در دسترسی به مطالب می‌باشد. این فهارس که در انتهای کتاب قرار گرفته‌اند، عبارتند از: فهرست مطالب؛ اعلام؛ اقوام و جماعات و اماکن مذکور در متن، به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده نویسنده و محقق. | ||
پاورقی‌ها نیز توسط محقق نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی عبارات و کلمات متن، پرداخته شده است. | |||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب. | #مقدمه و متن کتاب. | ||
#[[:noormags:1450|سجادی، راضیه سادات؛، سیر نگارش‌های اهل سنت در حوزه مصطلح الحدیث(1}، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: علوم حدیث، تابستان 1381 - شماره 24 ISC 31 صفحه - از (116 تا 146)]]. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث]] | [[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۹
| المنهل الروي في مختصر علوم الحديث النبوي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن جماعه، محمد بن ابراهیم (نویسنده) رمضان، محيي‌الدين عبدالرحمن (محقق) |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | سوريه - دمشق |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المنهل الروي في مختصر الحديث النبوي، اثر بدرالدین محمد بن ابراهیم بن جماعه (متوفی 733ق)، مختصری است از کتاب «مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث» تألیف ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن، معروف به ابن الصلاح (متوفی 643ق)، که به زبان عربی و در قرن هشتم هجری نوشته شده است.
کتاب ابن الصلاح، از جمله مهمترین تألیفات قرن هفتم هجری در علوم حدیث می‌باشد. وی در این کتاب، علوم الحدیث را در 65 علم توسعه داده و به توضیح و تشریح آن پرداخته است. او تمام آثار دانشمندان قبل از خود را در اختیار داشته و با مطالعه آنها مطالب را با طبقه‌بندی تفکیکی و مشخص به‌صورت جداجدا با بحث منطقی در مورد هر مطلب آورده است. این اثر، پایه و اساس تألیفات بعد از خود قرار گرفته و جمعی از برجسته‌ترین رجال علم، به تلخیص و توضیح آن پرداخته و برخی نیز، آن را به نظم کشیده‌اند که اثر حاضر، از جمله تلخیصات این کتاب می‌باشد[۱].
نظمی که ابن جماعه در کتاب خود انتخاب کرده، متفاوت با تنظیمات کتاب ابن الصلاح می‌باشد. آنچه باعث اهمیت این کتاب می‌شود، آن است که این اثر، تلخیص صرف کتاب ابن الصلاح نیست، بلکه مطالبی نیز به آن، افزوده شده است. این اثر که با تحقیق محی‌الدین عبدالرحمن رمضان به چاپ رسیده است، با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب آن، در چهار طرف و هر طرف در چند قسم، تنظیم شده است: در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگی‌نامه مفصلی از نویسنده، اهمیت کتاب و اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در آن، توضیح داده شده است.[۲].
در مقدمه مؤلف، ضمن اشاره به اهمیت علم حدیث، به تعریف سند، اسناد، حدیث، خبر و فروعات آن، پرداخته شده است.[۳].
همان طور که بیان گردید، ابن جماعه، مطالب کتاب ابن صلاح را بر طبق نظر خویش و بر اساس سه طرف زیر، تنظیم کرده است: طرف اول: سخن درباره متن و نظر در اقسام و انواع آن. این خود به سه قسم زیر، تقسیم شده است:
- صحیح؛
- حسن؛
- ضعیف.
نویسنده انواع متن را سی گونه دانسته به شرح زیر: مسند، متصل، مرفوع، موقوف، فروع، مقطوع، مرسل، منقطع، معضل، معنعن، معلق، شاذ، منکر، افراد، معلل، مضطرب، مدرج، مقلوب، موضوع، مشهور، غریب و عزیز، مصحف، مسلسل، زیادة الثقه، اعتبار و متابعات و شواهد، مختلف الحدیث، ناسخ و منسوخ و غریب اللفظ[۴].
طرف دوم: اسناد و متعلقات آن. این طرف، شامل یازده نوع از علوم الحدیث به ترتیب زیر، می‌باشد:
- شناخت صفات کسی که روایاتش قبول یا رد می‌شود؛
- اسناد عالی و نازل؛
- افزودن در اسانید؛
- تدلیس و اقسام آن؛
- دور بودن وفات دو راوی - که از شیخ واحد روایت می‌کنند – از یکدیگر؛
- روایت اقران؛
- روایت پدران از پسران؛
- روایت پسران از پدران؛
- کسی که فقط یک راوی از او روایت کرده است؛
- روایت اکابر از اصاغر؛
- عنعنه در سند[۵].
طرف سوم: سخن در تحمل حدیث و طرق نقل و ضبط و روایت حدیث و آداب آن. ابن جماعه، علم الحدیث را با این معیار، به شش نوع تقسیم کرده است:
- اهلیت تحمل؛
- طرق تحمل حدیث؛
- کتابت حدیث و ضبط آن؛
- روایت حدیث؛
- آداب راوی؛
- آداب طالب حدیث[۶].
طرف چهارم: سخن در اسامی رجال و طبقات علما. بر این اساس، بیست‌ویک نوع از علوم حدیث طبقه‌بندی شده است:
- شناخت صحابه؛
- شناخت تابعین؛
- طبقات روات؛
- اسامی و کنیه‌ها؛
- یکی بودن کنیه گروهی از کسانی که به اسم معروف هستند؛
- القاب؛
- مختلف و مؤتلف؛
- متفق و مفترق؛
- چیزی که از دو نوع قبلی ترکیب شده باشد؛
- کسانی که در نام و نام پدر، متشابه و در تقدیم و تأخیر متمایزند؛
- کسی که به غیر پدرش منسوب شده است؛
- نسب مخالف با ظاهر؛
- اسماء مفرده؛
- کسانی که با اسامی یا صفات مختلف ذکر شده‌اند؛
- شناخت موالی؛
- شناخت اسماء مبهم؛
- شناخت ثقات و ضعفا؛
- ثقاتی که دچار تباهی خرد شده‌اند؛
- وطن روات؛
- برادران؛
- تواریخ و وفیات[۷].
از جمله اقداماتی که محقق درباره کتاب انجام داده، افزودن فهارس فنی به آن به‌منظور تسهیل در دسترسی به مطالب می‌باشد. این فهارس که در انتهای کتاب قرار گرفته‌اند، عبارتند از: فهرست مطالب؛ اعلام؛ اقوام و جماعات و اماکن مذکور در متن، به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده نویسنده و محقق.
پاورقی‌ها نیز توسط محقق نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی عبارات و کلمات متن، پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- سجادی، راضیه سادات؛، سیر نگارش‌های اهل سنت در حوزه مصطلح الحدیث(1}، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: علوم حدیث، تابستان 1381 - شماره 24 ISC 31 صفحه - از (116 تا 146).