نامه‌ها و پیمانهای سیاسی حضرت محمد(ص) و اسناد صدر اسلام

نامه‏‌ها و پيمانهاي سياسي حضرت محمد (ص) و اسناد صدر اسلام
پدیدآوران	حمیدالله، محمد (نویسنده) حسيني، محمد (مترجم)
ناشر	صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران. انتشارات سروش
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1377ش.
چاپ	دوم
شابک	‎964-435-334-x
موضوع	محمد (ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - نامه‎ها و پيمان‏ها کشورهاي اسلامي - تاريخ - از آغاز تا 41ق. - روابط خارجي - پيمان نامه‏‌ها اسلام - تاريخ - از آغاز تا 41ق. - اسناد و مدارک
زبان	فارسي
کد کنگره	‎‏/‎‏ح‎‏8‎‏ ‎‏م‎‏3041‎‏ / 142/6 BP ‏

نامه‌ها و پیمانهای سیاسی حضرت محمد(ص) و اسناد صدر اسلام تألیف محمد حميداللّه حیدرآبادی (1326 ـ 1423ق)، ترجمه سید محمد حسینی، این اثر، ترجمه‌ای است از کتاب مجموعة الوثائق السیاسیة للعهد النبوی که شامل نامه‌ها، پیمان‌نامه‌ها، بیعت‌نامه‌ها و امان‌نامه‌های پیامبر اعظم(ص) پیش و پس از هجرت می‌شود. نویسنده با بهره‌گیری از کتاب‌های تاریخی، ۳۷۴ سند از سندهای صدر اسلام، از آغاز بعثت تا سال چهلم هجری را بررسی کرده است.

همچنین تصویر بعضی از نامه‌ها از جمله نامه‌های پیامبر(ص) به نجاشی (پادشاه حبشه)، هراکلیوس، مُقوقس، خسرو پرویز (پادشاه ایران)، منذر بن ساوی (فرمانروای بحرین) را آورده است.

این اثر، در چهار بخش نگارش یافته است:

در بخش نخست، نویسنده به پیمان‌های پیامبر در مکه و نامه های آن حضرت پرداخته که از آن میان می‌توان به این عنوان‌ها اشاره کرد: نامه به نجاشی، تحریم اقتصادی پیامبر اعظم(ص) و خویشاوندانش از سوی قریش، پیمان عقبه، نصب مصعب برای اقامه نماز جمعه و امان‌نامه به سُراقه.

بخش دوم نیز که محور اصلی کتاب است، ده‌ها سند در زمینه‌های گوناگون را در برمی‌گیرد. این پیمان‌ها و فرمان‌ها پس از هجرت پیامبر اعظم(ص) به مدینه و تا آخرین روزهای عمر آن حضرت را شامل می‌شود. نمونه‌هایی از این سندها عبارتند از: سند صلح مدینه، سند حریم مدینه، نامه‌های ابوسفیان به پیامبر اعظم(ص)، صلح حدیبیه، نامه به سران کشورها از جمله نجاشی، پادشاه ایران، قیصر روم، حاکم عمان، نامه به سران قبیله‌ها، افراد و پیروان ادیان تا حجةالوداع.

بخش سوم، نامه ها و اسناد دوران حکومت خلفا درباره عزل و نصب ها، تعیین کارگزاران و دستورالعمل‌های اداری و مالی است. از جمله می‌توان به نامه‌های عثمان به علی علیه‌السلام هنگامی که در محاصره شورشیان قرار داشت و صلح‌نامه معاویه با علی علیه‌السلام در جنگ صفین اشاره کرد.

بخش چهارم که به صورت مختصر در پیوست کتاب آمده، شامل چند نامه از پیامبر اکرم(ص) و خلفا برای هم دردی و تسلیت به افرادی از پیروان دیگر ادیان و احکام کارگزاران است.

نویسنده در پایان، فهرستی از واژه‌ها و اصطلاحات به کار رفته در این نامه‌ها و پیمان‌ها را همراه با فهرست اعلام و منابع و سندهای کتاب آورده است.

منابع مقاله

معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، مرکز چاپ و نشر مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، چاپ اول، 1383ش.