جستاری درباره یک نماد هخامنشی

جستاری درباره یک نماد هخامنشی: فروهر، اهوره‌ مزدا، یا‌ خورنه‌؟
پدیدآوران	شهبازی، علیرضا شاپور (نويسنده) ج‍ل‍ی‍ل‍ی‍ان‌، ش‍ه‍رام‌ (مترجم)
ناشر	دار امجد
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1390ش
چاپ	1
موضوع	کتیبه‌‎های هخامنشی - نقش های برجسته هخامنشی - تصویرنگاری - ایران
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR 217/ش۹ج۵
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

جستاری درباره یک نماد هخامنشی: فروهر، اهوره‌مزدا یا خُوَرنَه؟، که در آن یکی از نمادهای مهم دین زرتشتی، یعنی فروهر بررسی شده، ترجمه مقاله‌ای از علی‌رضا شاپور شهبازی (1321-1385ش) باستان‌شناس و ایران‌شناس شهیر به قلم شهرام جلیلیان است.

نویسنده با روش تحلیلی و با استناد به منابع مهم و نوشته‌های محققان و آثار باستانی، کتاب خود را در دو بخش اصلی به نگارش درآورده است. همچنین دارای مقدمه‌ای با عنوان سخن مترجم است که در آن توضیحی درباره کتاب و معرفی احوال و زندگی مؤلف و آثار وی، اعم از مقاله و کتاب به زبان‌های فارسی و زبان‌های دیگر می‌باشد.

شهبازی در بخش نخست مقاله که آن را «نماد هخامنشی، وداع با فروهر و اهوره‌مزاد» نامیده، با بیان استدلال‌های گوناگونی، به مخالفت با نظریات سنتی در تفسیر این نماد (دایره بال‌داری که نیم تنه انسانی در آن دیده می‌شود) پرداخته است. مؤلف در بخش دوم مقاله، با مطالعه الگوهای به نمایش درآمده این نماد مربوط به دوره هخامنشی و مفاهیم ضمنی گوناگون آن و نیز با ردیابی جانشینی‌های نماد بال‌دار تا دوره ساسانیان، تفسیر دیگری از آن ارائه کرده است. شهبازی بر آن است که ایرانیان، نماد بال‌دار را از مردمان تابعه خود، وام گرفته بودند تا مفهوم باستانی خودشان را از فره (در اوستا خورنه، در پهلوی خوره و در فارسی امروزی خورّه، فرّه، و فرّ) تجسم بخشند. او بر آن است که از دو گونه مهم و شناخته شده این نماد در دوره هخامنشی استفاده شده است. یکی (پیکره انسان بال‌دار) برای تجسم بخشیدن به فرّه پادشاهی، (فرّه کیانی) و دیگری (دایره بال‌دار)، برای تجسم بخشیدن به فرّه ایرانیان (فرّه ایرانی). پایان بخش دوم، نتیجه‌گیری دارد که در آن، خلاصه‌ای از یافته‌های مؤلف آمده و در ادامه بخشی با عنوان پیوست گنجانده شده که در آن، به نام‌های هخامنشی آمیخته با فرّه اشاره گردیده است.

منابع مقاله

شرفایی، محسن؛ اکبری چناری، علی، کتاب‌شناسی توصیفی ادیان (دفتر چهارم: ادیان ایران باستان)، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، 1396.