معجم الأساطير

معجم الأساطير
پدیدآوران	خوری، لطفی (نويسنده)
ناشر	الجمهوریة العراقیة. وزارة الثقافة و الاعلام. دار الشؤون الثقافیة العامة "آفاق عربیة"
مکان نشر	عراق - بغداد
سال نشر	1990م
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	اساطیر - واژه‌نامه‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‎‏/‎‏خ‎‏9‎‏م‎‏7 303 BL
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

معجم الأساطير، نوشته پژوهشگر معاصر، لطفی خوری، فرهنگ‌نامه‌ای الفبایی (2 جلدی به زبان عربی) است که به دانش اسطوره‌شناسی عمومی می‌پردازد و افسانه‌ها و خرافات مردمان سراسر جهان را شرح می‌دهد و درصدد بررسی واقع‌نمایی آن نیست، بلکه می‌خواهد به گزارشگری بپردازد تا زمینه پیدایش و مقصود از آن روشن شود.

هدف و روش

• نویسنده با بیان اینکه «میثولوژی»، علمی است که به بررسی اساطیر و خرافات می‌پردازد‏ و همه اساطیر نتیجه جهل و خیال‌پردازی و قهرمان‌پرستی نیست، بلکه مثلا شعر باعث غنای علم مذکور شده است و قدیمی‌ها با ارتباطی استوار و ارزنده با طبیعت زندگی می‌کردند و حیاتشان ساختگی و پُرتکلف همانند زندگی ما نبود،‏ افزوده است: اساطیر معنادار است و تصویری شورانگیز از جنگ‌ها، هجرت‌ها، تغییر و تحولات ناگهانی و اصلاحات اجتماعی و... نشان می‌دهد.‏ او سرانجام می‌گوید: با توجه به آنچه گذشت، پرسش صحیح از اسطوره، این نیست که «آیا این اسطوره، صحیح است یا صحیح نیست»، بلکه این است: «هدف این اسطوره، چیست و به چه چیزی اشاره می‌کند؟» ‏.
• لطفی خوری، از روش‌های برون‌متنی (پاورقی‌نویسی و یا پی‌نوشت‌نگاری) استفاده نکرده و روش استنادی او درون‌متنی است و از این روش نیز در همه موارد استفاده نکرده و بسیاری از اساطیر و خرافات را فقط توضیح داده و سرزمین و محل پیدایش و رواج آن (هند، چین، مصر، آفریقا و...) را یاد کرده و بدون هیچ استنادی از آن گذشته است و در موارد دیگری که به‌صورت درون‌متنی استناد کرده، تنها نام منبع را آورده و از تعیین مشخصات دقیق و شماره جلد و صفحه خودداری ورزیده است و در نتیجه، این اشکال به نویسنده وارد است که برخی از مطالبش مستند نیست و برخی دیگر، استنادهایش کلی است و دقیق و علمی نیست.

ساختار و محتوا

نویسنده، بعد از مقدمه (تعریف علم میثولوژی (اسطوره‌پژوهی و خرافه‌شناسی) و انواع و ریشه‌های پیدایش آن، معنا و فوائد این علم، ارتباط دانش مذکور با جغرافیا، تاریخ و انسان‌شناسی و انواع و گسترش و زوال اساطیر)، مطالب این اثر را، بر اساس حروف تهجی در 2 جلد به‌ترتیب ذیل عرضه کرده است:

1. حرف همزه (الف) تا حرف حاء؛
2. حرف خاء تا حرف یاء.

اولین اسطوره معرفی‌شده، «أبم ودم» است‏ و آخرین، «يوني»‏.

نمونه مباحث

• «غَبغَب»: موضعی بود که در آن برای لات و عزی در طائف قربانی می‌شد و خزانه‌ای که قربانی‌ها برای آن دو بت، گردآوری و تقدیم می‌گردید و گفته شده که آن، خانه‌ای متعلق به مناف و بتی مقابل رکن اسود بود و دو غبغب (گلوگاه) سیاه از سنگ داشت که قربانی‌ها بین آن دو ذبح می‌شد و غبغب، سنگی بود که در جلوی بتی مربوط به مناف، مقابل رکن حجر الاسود، نصب می‌شد؛ مانند سنگی که نزد هر میل (در راه‌ها) می‌گذاشتند (میثولوژی عربی – یاقوت حموی: «معجم البلدان»)‏.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.