۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' '''' به '''''
جز (جایگزینی متن - 'سبك' به 'سبک ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''') |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR00284J1.jpg | | تصویر =NUR00284J1.jpg | ||
| عنوان = | | عنوان =غنية النزوع إلی علمي الأصول و الفروع | ||
| عنوان‌های دیگر =غنية النزوع في الأصولين و الفروع | | عنوان‌های دیگر =غنية النزوع في الأصولين و الفروع | ||
-الغنية | -الغنية | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن زهره، حمزه بن علی]] ( | [[ابن زهره، حمزه بن علی]] (نویسنده) | ||
[[بهادری، ابراهیم]] (محقق) | [[بهادری، ابراهیم]] (محقق) | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۸: | ||
کلام شیعه امامیه - قرن 6ق. | کلام شیعه امامیه - قرن 6ق. | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
مؤسسة الإمام الصادق | مؤسسة الإمام الصادق علیه‌السلام | ||
| مکان نشر =قم - ایران | | مکان نشر =قم - ایران | ||
| سال نشر = 1375 ش | | سال نشر = 1375 ش | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00284AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =00284 | |||
| کتابخوان همراه نور =00284 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''غنية النزوع إلی علمي الأصول و الفروع''' یا '''غنية النزوع في الأصولين و الفروع'''<ref>ريحانة الأدب ج 551/7</ref> معروف به «الغنية» تألیف سيد عزالدين حمزه بن على بن ابوالمحاسن زهرۀ حسينى اسحاقى | |||
'''غنية النزوع إلی علمي الأصول و الفروع''' یا'''غنية النزوع في الأصولين و الفروع'''<ref>ريحانة الأدب ج 551/7</ref> معروف به «الغنية» تألیف [[ابن زهره، حمزه بن علی|سيد عزالدين حمزه بن على بن ابوالمحاسن زهرۀ حسينى اسحاقى حلبى]]، معروف به شريف طاهر، [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره]] (م 585 ق).<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 610/3، 249/6، 265/2</ref> | |||
كتاب غنية النزوع از مهم‌ترين آثار بجاى مانده از قدماء و از مشهورترين و معتبرترين تأليفات سيد حمزه بن زهره حلبى از نوادگان [[امام صادق]](ع) و از بزرگان از فقهاى قرن ششم مى‌باشد. | كتاب غنية النزوع از مهم‌ترين آثار بجاى مانده از قدماء و از مشهورترين و معتبرترين تأليفات سيد حمزه بن زهره حلبى از نوادگان [[امام صادق]](ع) و از بزرگان از فقهاى قرن ششم مى‌باشد. | ||
==اهميت كتاب== | ==اهميت كتاب== | ||
اين كتاب به دليل طرح نظريات فقهاى اماميه و اهل تسنن و بيان روايات نبوى و ابتكارات و نظريات جديد مؤلف، از زمان نگارش، مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و به عنوان يكى از منابع معتبر مورد استفاده و استناد قرار گرفته است. | اين كتاب به دليل طرح نظريات فقهاى اماميه و اهل تسنن و بيان روايات نبوى و ابتكارات و نظريات جديد مؤلف، از زمان نگارش، مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و به عنوان يكى از منابع معتبر مورد استفاده و استناد قرار گرفته است. | ||
علوم سه‌گانۀ كلام، اصول فقه و فقه محتواى كتاب را تشكيل مى‌دهد و قسمت فروع و احكام شرعى آن يك دوره فقه كامل مقارنه‌اى و فتوايى است كه بر اساس آيات قرآن كريم و سنت نبوى و احاديث ائمۀ معصومين(ع) و اجماع تدوين شده است. | علوم سه‌گانۀ كلام، اصول فقه و فقه محتواى كتاب را تشكيل مى‌دهد و قسمت فروع و احكام شرعى آن يك دوره فقه كامل مقارنه‌اى و فتوايى است كه بر اساس آيات قرآن كريم و سنت نبوى و احاديث ائمۀ معصومين(ع) و اجماع تدوين شده است. | ||
سبک | سبک نگارش كتاب گاهى به صورت فقه استدلالى موجز و مختصر است كه در آن به نظريات جمهور اشاره شده است و گاهى به صورت فقه مقارنه‌اى است كه در آن به صورت مختصر به نظريات شيعه تعرض شده است. | ||
در مباحث فقه مقارنه‌اى نيز مؤلف به سبک | در مباحث فقه مقارنه‌اى نيز مؤلف به سبک [[مسائل الناصريات]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (قده) و [[الخلاف]] [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (قده) ابتدا به اجماع و سپس به ساير ادلۀ فقهى پرداخته است. | ||
اگر چه مؤلف كتاب‌هاى فقهى ديگرى نظير قبس الأنوار في نصرة العترة الأخيار، رسالة في تحريم الفقاع، مسألة في الرد على المنجمين، مسألة في إباحة نكاح المتعة را تأليف نموده است اما هيچ كدام جايگاه و شهرت كتاب الغنية را نيافته‌اند.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]139/11، 387/20، 250/6</ref> | اگر چه مؤلف كتاب‌هاى فقهى ديگرى نظير قبس الأنوار في نصرة العترة الأخيار، رسالة في تحريم الفقاع، مسألة في الرد على المنجمين، مسألة في إباحة نكاح المتعة را تأليف نموده است اما هيچ كدام جايگاه و شهرت كتاب الغنية را نيافته‌اند.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]139/11، 387/20، 250/6</ref> | ||
==خلاصة الغنية== | ==خلاصة الغنية== | ||
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به دو كتاب به نام‌هاى «معتقد الإمامية» و «منتخب غنية النزوع» اشاره نموده است. كتاب اوّل كه فارسى است مجهول المؤلف يا احتمالا مؤلف آن عمادالدين حسن بن على طبرى آملى است، و مؤلف كتاب ديگر مشخص نيست، به نظر مى‌رسد كه اين دو كتاب، در واقع يك كتاب با اسامى متفاوت باشند.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]211/21، 417/22، 96/16، [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] 208/2</ref> | در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به دو كتاب به نام‌هاى «معتقد الإمامية» و «منتخب غنية النزوع» اشاره نموده است. كتاب اوّل كه فارسى است مجهول المؤلف يا احتمالا مؤلف آن عمادالدين حسن بن على طبرى آملى است، و مؤلف كتاب ديگر مشخص نيست، به نظر مى‌رسد كه اين دو كتاب، در واقع يك كتاب با اسامى متفاوت باشند.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]211/21، 417/22، 96/16، [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] 208/2</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۸: | ||
از تاريخ دقيق تأليف كتاب موجود اطلاع دقيقى در دست نيست و با توجه به اين كه قديم‌ترين نسخۀ خطى موجود مربوط به سال 614ق يعنى پس از وفات مؤلف مى‌باشد.<ref>[[بحار الأنوار]] ج 31/104</ref> | از تاريخ دقيق تأليف كتاب موجود اطلاع دقيقى در دست نيست و با توجه به اين كه قديم‌ترين نسخۀ خطى موجود مربوط به سال 614ق يعنى پس از وفات مؤلف مى‌باشد.<ref>[[بحار الأنوار]] ج 31/104</ref> | ||
بنابراین نمى‌توان از روى نسخ خطى نيز تاريخ تقريبى تأليف آن را به دست آورد. امّا به احتمال زياد به دليل اعتبار و ارزش علمى والاى كتاب، در اواخر عمر شريف ايشان حدود سال‌هاى 570 تا 585 نوشته شده است. | |||
==زمان انتشار== | ==زمان انتشار== | ||
اين كتاب براى اولين بار در ضمن جوامع الفقهية همراه با كتاب‌هاى النهاية، نكت النهاية، الجواهر و ديگر كتاب‌ها در سال 1276ق چاپ شده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]69/16</ref> | اين كتاب براى اولين بار در ضمن جوامع الفقهية همراه با كتاب‌هاى النهاية، نكت النهاية، الجواهر و ديگر كتاب‌ها در سال 1276ق چاپ شده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]69/16</ref> | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۷: | ||
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
اگر چه در [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] به نقل از [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]] در معالم العلماء به جاى حمزة بن على، نام حارث بن على به عنوان مؤلف كتاب ذكر شده است.<ref>[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] ج 122/1</ref> | اگر چه در [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] به نقل از [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]] در معالم العلماء به جاى حمزة بن على، نام حارث بن على به عنوان مؤلف كتاب ذكر شده است.<ref>[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] ج 122/1</ref> | ||
اما در معالم العلماء نام مؤلف حمزة بن على ذكر شده. | اما در معالم العلماء نام مؤلف حمزة بن على ذكر شده.<ref> معالم العلماء 46</ref> و بنابراین صاحب [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] اشتباه كرده است. به اين مطلب در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] و [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] نيز اشاره شده است.<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 370/4، [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] 105/2 و 106</ref> | ||
در [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] پس از نام حمزة بن على آمده است: و ذكره [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]] و قال: له قبس الأنوار في نصرة العترة الأخيار، و غنية النزوع حسن.<ref>[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] 105 و 106</ref> | در [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] پس از نام حمزة بن على آمده است: و ذكره [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]] و قال: له قبس الأنوار في نصرة العترة الأخيار، و غنية النزوع حسن.<ref>[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] 105 و 106</ref> | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۹: | ||
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به دو نسخه كه يكى متعلّق به كتابخانۀ سپهسالار و ديگرى متعلق به ميرزا فضل‌الله شيخ‌الاسلام زنجانى است و در سال 629ق [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] (قده) (م 672 ق) آن را اجازه داده است اشاره شده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]69/16</ref> | در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به دو نسخه كه يكى متعلّق به كتابخانۀ سپهسالار و ديگرى متعلق به ميرزا فضل‌الله شيخ‌الاسلام زنجانى است و در سال 629ق [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] (قده) (م 672 ق) آن را اجازه داده است اشاره شده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]69/16</ref> | ||
در كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه 5 نسخه در كتابخانه‌هاى مجلس شوراى اسلامى، مسجد گوهرشاد، دانشگاه تهران، [[مرعشی، شهاب‌الدین|آیت‌الله مرعشى نجفى]] و آیت‌الله مطهرى را ذكر نموده است كه قديم‌ترين نسخه مربوط به سال 614ق مى‌باشد.<ref>مقدمه‌اى بر فقه شيعه 84، 85</ref> | در كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه 5 نسخه در كتابخانه‌هاى مجلس شوراى اسلامى، مسجد گوهرشاد، دانشگاه تهران، [[مرعشی، سید شهاب‌الدین|آیت‌الله مرعشى نجفى]] و آیت‌الله مطهرى را ذكر نموده است كه قديم‌ترين نسخه مربوط به سال 614ق مى‌باشد.<ref>مقدمه‌اى بر فقه شيعه 84، 85</ref> | ||
==نسخه‌هاى معتبر== | ==نسخه‌هاى معتبر== | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۱: | ||
#نسخۀ چاپى در ضمن سلسلة الينابيع الفقهية كه در ضمن مباحث مختلف كتاب تقسيم شده است و با رمز «س» مشخص شده است اين دو نسخه، بخصوص نسخه‌اى كه در ضمن جوامع الفقهية است، از نظر دقت و اعتماد كمتر از نسخۀ اول مى‌باشند. | #نسخۀ چاپى در ضمن سلسلة الينابيع الفقهية كه در ضمن مباحث مختلف كتاب تقسيم شده است و با رمز «س» مشخص شده است اين دو نسخه، بخصوص نسخه‌اى كه در ضمن جوامع الفقهية است، از نظر دقت و اعتماد كمتر از نسخۀ اول مى‌باشند. | ||
از آنجايى كه مؤلف در بسيارى از موارد به سبک | از آنجايى كه مؤلف در بسيارى از موارد به سبک و روش الانتصار و الناصريات [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و [[الخلاف]] و المبسوط [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (قده)، مباحث كتاب را تدوين نموده است، اين چهار كتاب را مى‌توان به عنوان نسخۀ چهارم در تصحيح كتاب برشمرد. | ||
==فهرست مطالب== | ==فهرست مطالب== | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۳۶: | ||
احاطه بر نظريات جمهور | احاطه بر نظريات جمهور | ||
به دليل احاطۀ مؤلف بر نظريات مذاهب اهل تسنن در موارد متعددى به روايات آنان، كه در نزد آنان معتبر است استناد نموده و نظريات آنان را رد مى‌نمايد. به عنوان نمونه: و يعارض المخالف بما رووه عن عمار | به دليل احاطۀ مؤلف بر نظريات مذاهب اهل تسنن در موارد متعددى به روايات آنان، كه در نزد آنان معتبر است استناد نموده و نظريات آنان را رد مى‌نمايد. به عنوان نمونه: و يعارض المخالف بما رووه عن عمار رضي‌الله‌عنه، يعارض من قال من المخالفين بأن كلام الساهي يبطل الصلاة بما روى من طريقهم.<ref>صفحات 57، 58، 59، 113</ref>، و يا در رد نظريۀ آنان گاهى به عمل صحابه استناد مى‌نمايد مثلا: و لم ينكر عليهم ذلك أحد من الصحابة.<ref>صفحۀ 60</ref> | ||
علاوه بر احاطۀ مؤلف به روايات آنان، وى بر مباحث رجالى عامه نيز احاطۀ كامل دارد، به عنوان نمونه: ثم إن اعتمادهم في الرواية عن أمير المؤمنين(ع)...ثم هي موقوفة على الشعبي و النخعي و الحسن بن عمار، و الشعبي ولد في سنة ست و ثلاثين و النخعي ولد في سبع و ثلاثين و أمير المؤمنين(ع) قتل في سنة أربعين فلا يصح روايتهما عنه، و الحسن بن عماره مضعف عنه. | علاوه بر احاطۀ مؤلف به روايات آنان، وى بر مباحث رجالى عامه نيز احاطۀ كامل دارد، به عنوان نمونه: ثم إن اعتمادهم في الرواية عن أمير المؤمنين(ع)...ثم هي موقوفة على الشعبي و النخعي و الحسن بن عمار، و الشعبي ولد في سنة ست و ثلاثين و النخعي ولد في سبع و ثلاثين و أمير المؤمنين(ع) قتل في سنة أربعين فلا يصح روايتهما عنه، و الحسن بن عماره مضعف عنه. | ||
| خط ۱۸۲: | خط ۱۷۸: | ||
الكنى و الألقاب: أبو المكارم حمزة بن علي بن زهرة الحسيني الحلبي العالم الفاضل الجليل الفقيه الوجيه صاحب المصنفات الكثيرة في الإمامة و الفقه و النحو و غير ذلك منها غنية النزوع إلى علمى الأصول و الفروع.<ref>الكنى و الألقاب ج 294/1</ref> | الكنى و الألقاب: أبو المكارم حمزة بن علي بن زهرة الحسيني الحلبي العالم الفاضل الجليل الفقيه الوجيه صاحب المصنفات الكثيرة في الإمامة و الفقه و النحو و غير ذلك منها غنية النزوع إلى علمى الأصول و الفروع.<ref>الكنى و الألقاب ج 294/1</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
- [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]69/16، 252/5 | - [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]69/16، 252/5 | ||