فرهنگنامه فرقه‌های اسلامی

فرهنگنامه فرقه‌های اسلامی
پدیدآوران	موحدی، محمدرضا (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	فرهنگ الفبایی بیش از 480 فرقه مسلمان
ناشر	باز
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1378ش
چاپ	1
شابک	‎964-99780-1-5
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1378 /الف8ف4 236 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

فرهنگ‌نامه فرقه‌های اسلامی (فرهنگ الفبایی بیش از 480 فرقه مسلمان)، اثر محمدرضا موحدی، ترجمه و پژوهشی است از کتاب «معجم الفرق الإسلامية»، اثر شریف یحیی امین.

هر پژوهشگرى که قصد تتبع و کاوش در مورد هریک از مذاهب اسلامى را داشته باشد، چاره‌اى جز این ندارد که به کتاب‌هاى کلامى و تاریخ مذاهب مراجعه کرده و مقصود خود را از این منابع، استخراج کند. از سویى پژوهندگان بسیارى وجود دارند که نیازشان به آشنایى با یک مذهب، کاملا جانبى و ضمنى است؛ علاوه بر این، معمولا همه آن منابع و مآخذ در دسترس نبوده و فارسى‌زبانان با آنها مأنوس نیستند. اینجاست که ضرورت تألیف فرهنگ‌نامه‌هایى در خصوص معرفى مذاهب اسلامى، به‌خوبى نمایان مى‌شود و برخى صاحب‌نظران به همین جهت بدین کار همت گماشته‌اند که اثر حاضر، از زمره چنین کتاب‌هایى است. نویسنده کتاب اگرچه اثرى آکادمیک ارائه نداده، اما توانسته با مراجعه به منابع دست اول (و حتى با نقل دقیق عبارات آنها)، در حدود 480 فرقه اسلامى را معرفى کرده و خواننده را از جستجوى مستقیم در کتاب‌هاى کلام و تاریخ و فرق، بى‌نیاز گرداند.

از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که در ضمن معرفی فرقه‌ها، سعی شده است خلاصه‌ای گویا درباره پیشوایی که به هر فرقه نسبت داده‌اند، ارائه شود و به دنبال آن، برخی رویدادهای تاریخی که در پیدایش آن فرقه، مؤثر بوده، ذکر شود.

در ترجمه کتاب، سعى مترجم بر آن بوده که ترجمه‌اى روان و ساده و متعهد به متن ارائه نماید و پیداست که چنین کارى در مورد مقالاتى که از کتب مربوط به قرون پنجم و ششم هجرى قمرى، برگرفته شده‌اند، چندان آسان نمى‌نماید.

همچنین مترجم بر آن بوده تا برخى مذاهب و فرق ازقلم‌افتاده را که نویسنده به‌خاطر عدم دسترسى بدان منابع، در فرهنگ‌نامه خود بدان‌ها اشاره نکرده (همچون برخى فرقه‌هاى صوفیه)، به کتاب بیفزاید؛ البته سعى بر آن بوده که از فرقه‌هایى که شناخت آنها به‌نحوى به فهم فرهنگ و ادبیات فارسى، کمک مى‌کند، سخن به میان آید.

ازآنجاکه مؤلف از آوردن منابع و مآخذ هر فرقه، در انتهاى آن مقاله، خوددارى کرده، مترجم به بسیارى از این منابع مراجعه نموده و نشانى دقیق آنها را آورده است. این افزوده‌ها، با حفظ امانت، در پایان هر فصل (که بر اساس حروف الفبا تهیه شده‌اند) آورده شده تا فاصله کار مترجم و مؤلف، محفوظ مانده باشد. در پى‌نوشت‌ها، همچنین به مواردى از اشتباهات مؤلف، مآخذ آیات و روایات و معرفى برخى از رجال و اعلام کتاب اشاره‌اى شده است.

برخی دیگر از ویژگی‌های کتاب و ترجمه آن، به شرح زیر است:

1. در پاورقى‌هاى توضیحى، بهره فراوانى از کتاب «فرهنگ فرق اسلامى» اثر محمدجواد مشکور برده شده است.
2. تاریخ‌هایى که در این ترجمه ذکر شده، همه بر مبناى هجرى قمرى است، مگر آنکه با علامت «م» به میلادى بودن آن، تصریح شده باشد.
3. ترتیب الفبایى فرقه‌ها بر اساس الفباى عربى است، اگرچه نویسنده در آن نیز اندکى مسامحه روا داشته است.

منابع مقاله

مقدمه‌های مترجم و مؤلف.