تفسير مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذييل لموصول كتابي الاعلام و التكميل: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' '''' به '''''
جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ع' به 'ابن‌ ع')
جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۷۶: خط ۷۶:
بلنسى در تفسير مبهمات قرآن، همچون سهيلى و ابن عسكر، عمل كرده است؛ يعنى ابتدا از خود قرآن بهره مى‌گيرد؛ با اين توضيح كه پس از مطرح كردن آيه مبهم، چنانچه آيه يا آياتى در تفسير و شرح آن آيه يافت، از آن استفاده مى‌كند؛ وگرنه به حديث رسول خدا(ص) براى كشف مبهم روى مى‌آورد. وى به‌فراوانى از روايات استفاده مى‌كند. در اين مورد، به سهيلى شبيه‌تر است تا به ابن عسكر..<ref>ر.ک: رفيعى، محسن؛ شريفى، معصومه، ص77</ref>
بلنسى در تفسير مبهمات قرآن، همچون سهيلى و ابن عسكر، عمل كرده است؛ يعنى ابتدا از خود قرآن بهره مى‌گيرد؛ با اين توضيح كه پس از مطرح كردن آيه مبهم، چنانچه آيه يا آياتى در تفسير و شرح آن آيه يافت، از آن استفاده مى‌كند؛ وگرنه به حديث رسول خدا(ص) براى كشف مبهم روى مى‌آورد. وى به‌فراوانى از روايات استفاده مى‌كند. در اين مورد، به سهيلى شبيه‌تر است تا به ابن عسكر..<ref>ر.ک: رفيعى، محسن؛ شريفى، معصومه، ص77</ref>


وى در صورتى كه نتواند مبهم را با قرآن يا حديث و سنّت پيامبر(ص) كشف نمايد، دست به دامان سخنان صحابه و سپس تابعين مى‌شود. او از [[ابن‌ عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، [[امام على(ع)]]، ابن مسعود و جز آنان، به‌عنوان صحابه به نقل حديث پرداخته است و تابعينى كه از آنان حديث نقل كرده، عبارتند از: عكرمه، مجاهد بن جَبْر، حسن بصرى، وهب بن منبه، قتاده و.....<ref>همان</ref>
وى در صورتى كه نتواند مبهم را با قرآن يا حديث و سنّت پيامبر(ص) كشف نمايد، دست به دامان سخنان صحابه و سپس تابعين مى‌شود. او از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، [[امام على(ع)]]، ابن مسعود و جز آنان، به‌عنوان صحابه به نقل حديث پرداخته است و تابعينى كه از آنان حديث نقل كرده، عبارتند از: عكرمه، مجاهد بن جَبْر، حسن بصرى، وهب بن منبه، قتاده و.....<ref>همان</ref>


مى‌توان برجستگى‌ها ويژگى‌ها و ارزش علمى اين تفسير گران‌بها را در امور زير، خلاصه نمود:
مى‌توان برجستگى‌ها ويژگى‌ها و ارزش علمى اين تفسير گران‌بها را در امور زير، خلاصه نمود:
خط ۸۲: خط ۸۲:
الف)- جامعيت: نخستين ويژگى و ارزش كتاب، جامعيت آن است؛ مطالب نو، متنوع و گران‌سنگى كه بلنسى به «التعريف و الإعلام» سهيلى و «التكميل و الإتمام» ابن عسكر اضافه كرده، بر ارزش كتابش افزوده است..<ref>ر.ک: همان، ص77</ref>
الف)- جامعيت: نخستين ويژگى و ارزش كتاب، جامعيت آن است؛ مطالب نو، متنوع و گران‌سنگى كه بلنسى به «التعريف و الإعلام» سهيلى و «التكميل و الإتمام» ابن عسكر اضافه كرده، بر ارزش كتابش افزوده است..<ref>ر.ک: همان، ص77</ref>


ب)- توجّه به مسائل اعتقادى: توجّه و اهتمام به مسائل اعتقادى - خصوصاً مسائل مربوط به عصمت ملائكه و انبيا(ع)- نيز ارزش علمى اين كتاب را افزون نموده است. مؤلّف سعى در حمايت از مقام آنان و زدودن شُبهه‌هايى دارد كه با عصمت آنان در تناقض است. پيرامون آيه‌اى كه مغرضان در آن به ايجاد ترديد پرداخته‌اند، به ارائه دليل روشن و استدلال قاطع مى‌پردازد؛ به مَثَل، بلنسى پيرامون ''' «الْمَلَكَيْنِ» ''' در اين سخن خداوند: ''' «وَ مَا أُنْزِلَ عَلَى المَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَ مَارُوتَ» '''..<ref>بقره: 102</ref>، به مناقشه با نظريه‌هاى ارائه‌شده از سوى برخى كژانديشان پرداخته است..<ref>همان</ref>
ب)- توجّه به مسائل اعتقادى: توجّه و اهتمام به مسائل اعتقادى - خصوصاً مسائل مربوط به عصمت ملائكه و انبيا(ع)- نيز ارزش علمى اين كتاب را افزون نموده است. مؤلّف سعى در حمايت از مقام آنان و زدودن شُبهه‌هايى دارد كه با عصمت آنان در تناقض است. پيرامون آيه‌اى كه مغرضان در آن به ايجاد ترديد پرداخته‌اند، به ارائه دليل روشن و استدلال قاطع مى‌پردازد؛ به مَثَل، بلنسى پيرامون''' «الْمَلَكَيْنِ»''' در اين سخن خداوند:''' «وَ مَا أُنْزِلَ عَلَى المَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَ مَارُوتَ»'''..<ref>بقره: 102</ref>، به مناقشه با نظريه‌هاى ارائه‌شده از سوى برخى كژانديشان پرداخته است..<ref>همان</ref>


ج)- پيگيرى برخى از روايات ضعيف: وى در پى روشن كردن و اثبات عدم توانايى در ارائه استدلال بر اساس روايات ضعيف و ارائه نظريه درست بر مبناى روايات صحيح است؛ به مَثَل، بحثى را پيرامون «رمضان» به ميان كشيده و اين‌گونه روايتى را از «مجاهد» مطرح كرده است: «مجاهد، اكراه داشت كه بگويد: «رمضان را روزه گرفتيم»، بدون اينكه نام «ماه» را ببرد»؛ آنگاه مؤلّف اظهار مى‌دارد: «برخى در اين مورد به روايتى كه به [[ابن‌ عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نسبت داده مى‌شود، اين‌گونه دليل آورده‌اند كه «رمضان» نامى از نام‌هاى خداوند متعال است؛ به همين دليل به «ماه» اضافه شده است» و در پايان مى‌گويد: «اين روايت قابل اثبات نيست»..<ref>همان، ص77-78</ref>
ج)- پيگيرى برخى از روايات ضعيف: وى در پى روشن كردن و اثبات عدم توانايى در ارائه استدلال بر اساس روايات ضعيف و ارائه نظريه درست بر مبناى روايات صحيح است؛ به مَثَل، بحثى را پيرامون «رمضان» به ميان كشيده و اين‌گونه روايتى را از «مجاهد» مطرح كرده است: «مجاهد، اكراه داشت كه بگويد: «رمضان را روزه گرفتيم»، بدون اينكه نام «ماه» را ببرد»؛ آنگاه مؤلّف اظهار مى‌دارد: «برخى در اين مورد به روايتى كه به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نسبت داده مى‌شود، اين‌گونه دليل آورده‌اند كه «رمضان» نامى از نام‌هاى خداوند متعال است؛ به همين دليل به «ماه» اضافه شده است» و در پايان مى‌گويد: «اين روايت قابل اثبات نيست»..<ref>همان، ص77-78</ref>


افزون بر محاسن فراوانى كه در كتاب بلنسى وجود دارد، برخى ضعف‌ها و نارسايى‌ها نيز بر آن وارد است:
افزون بر محاسن فراوانى كه در كتاب بلنسى وجود دارد، برخى ضعف‌ها و نارسايى‌ها نيز بر آن وارد است:


#عدم ارجاع به مصادر اصلى: گاهى مؤلّف، أحاديث و سخنانى را ارائه مى‌دهد، ولى به مصادر اصلى ارجاع نمى‌دهد و به انتساب، به تفاسير و كتب متأخّرين اكتفا مى‌كند؛ به مَثَل، در تفسير اين سخن خداوند: ''' «وَ حَلاَئِلُ اَبْنَاءِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلاَبِكُمْ» '''..<ref>نساء: 23</ref>، از عطاء بن ابى‌رباح نقل مى‌كند كه: «اين آيه درباره پيامبر(ص) نازل شده؛ آنگاه كه پس از جدا شدن زينب بنت جحش از زيد بن حارثه با وى ازدواج نمود، مشركان گفتند: او با زن پسرش ازدواج كرده است؛ پس اين آيه نازل شده تا پسرانى را كه از پشت خود افراد هستند، تخصيص نمايد». مؤلّف اين مطلب را به ابن عطيّه و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] نسبت داده؛ درصورتى‌كه [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] آن را به نقل از عطا در تفسيرش آورده است..<ref>همان، ص78</ref>
#عدم ارجاع به مصادر اصلى: گاهى مؤلّف، أحاديث و سخنانى را ارائه مى‌دهد، ولى به مصادر اصلى ارجاع نمى‌دهد و به انتساب، به تفاسير و كتب متأخّرين اكتفا مى‌كند؛ به مَثَل، در تفسير اين سخن خداوند:''' «وَ حَلاَئِلُ اَبْنَاءِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلاَبِكُمْ»'''..<ref>نساء: 23</ref>، از عطاء بن ابى‌رباح نقل مى‌كند كه: «اين آيه درباره پيامبر(ص) نازل شده؛ آنگاه كه پس از جدا شدن زينب بنت جحش از زيد بن حارثه با وى ازدواج نمود، مشركان گفتند: او با زن پسرش ازدواج كرده است؛ پس اين آيه نازل شده تا پسرانى را كه از پشت خود افراد هستند، تخصيص نمايد». مؤلّف اين مطلب را به ابن عطيّه و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] نسبت داده؛ درصورتى‌كه [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] آن را به نقل از عطا در تفسيرش آورده است..<ref>همان، ص78</ref>
#عدم اشاره به مصدر برخى از سخنان: وى گاهى سخنانى را به‌طور كامل نقل مى‌كند، بدون اينكه به مصدرش اشاره نمايد؛ درصورتى‌كه بيشتر اين مطالب - غالباً ً - از «المحرّر الوجيز» ابن عطيّه و «الكشّاف» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] است؛ به مَثَل، آنچه درباره اين سخن خداوند: ''' «وَ إذَا لَقُوا الَّذِينَ ءَامَنُوا» '''..<ref>بقره: 76</ref>آورده، به همين گونه است..<ref>همان</ref>
#عدم اشاره به مصدر برخى از سخنان: وى گاهى سخنانى را به‌طور كامل نقل مى‌كند، بدون اينكه به مصدرش اشاره نمايد؛ درصورتى‌كه بيشتر اين مطالب - غالباً ً - از «المحرّر الوجيز» ابن عطيّه و «الكشّاف» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] است؛ به مَثَل، آنچه درباره اين سخن خداوند:''' «وَ إذَا لَقُوا الَّذِينَ ءَامَنُوا»'''..<ref>بقره: 76</ref>آورده، به همين گونه است..<ref>همان</ref>
#استطراد و سخن‌راندن طولانى و خسته‌كننده پيرامون برخى مسائل: در اين باره مى‌توان به موارد زير اشاره نمود: استطراد در بحث پيرامون نام‌هاى سوره «فاتحه» و پرداختن به مباحث صرفى و نحوى؛ استطراد در بحث پيرامون «آدم» و «ابليس» و پرداختن به مباحث لغوى؛ استطراد در بحث پيرامون «شراب» و ارائه نام‌ها و صفات آن..<ref>همان</ref>
#استطراد و سخن‌راندن طولانى و خسته‌كننده پيرامون برخى مسائل: در اين باره مى‌توان به موارد زير اشاره نمود: استطراد در بحث پيرامون نام‌هاى سوره «فاتحه» و پرداختن به مباحث صرفى و نحوى؛ استطراد در بحث پيرامون «آدم» و «ابليس» و پرداختن به مباحث لغوى؛ استطراد در بحث پيرامون «شراب» و ارائه نام‌ها و صفات آن..<ref>همان</ref>
#بهره‌گيرى از اسرائيليّات و اخبار موهوم و غريب و استفاده از كتب غير معتبر: نویسنده گاهى سخنانى را ارائه مى‌دهد كه به‌جز در كتاب «عرائس المجالس» ثعلبى يافت نمى‌شود. گفتنى است اين كتاب، انباشته از اسرائيليّات و اخبار موهوم و غريب است..<ref>همان</ref>
#بهره‌گيرى از اسرائيليّات و اخبار موهوم و غريب و استفاده از كتب غير معتبر: نویسنده گاهى سخنانى را ارائه مى‌دهد كه به‌جز در كتاب «عرائس المجالس» ثعلبى يافت نمى‌شود. گفتنى است اين كتاب، انباشته از اسرائيليّات و اخبار موهوم و غريب است..<ref>همان</ref>
خط ۱۳۳: خط ۱۳۳:
#مقدمه و متن كتاب.
#مقدمه و متن كتاب.
#[[:noormags:31997|رفيعى، محسن؛ شريفى، معصومه، «بازخوانى كتاب «تفسير مبهمات القرآن»»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: آينه پژوهش، شماره 83، آذر و دى 1382]].
#[[:noormags:31997|رفيعى، محسن؛ شريفى، معصومه، «بازخوانى كتاب «تفسير مبهمات القرآن»»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: آينه پژوهش، شماره 83، آذر و دى 1382]].
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}