۱۱۸٬۶۸۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' '''' به '''''
جز (جایگزینی متن - 'روزبهان بقلى' به 'روزبهان بقلى ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11050J1.jpg | |||
| عنوان =تقسیم الخواطر | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[مزیدی، احمد فرید]] (محقق) | [[مزیدی، احمد فرید]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 282/78 /ت7 | ||
| موضوع = | |||
عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
دار الآفاق العربية | |||
| مکان نشر =قاهره - مصر | |||
|موضوع | | سال نشر = 1428 ق | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11050AUTOMATIONCODE | |||
== | | چاپ =1 | ||
| شابک =977-344-227-6 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11050 | |||
| کتابخوان همراه نور =11050 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''تقسيم الخواطر'''، به زبان عربى، يكى از آثار ارزش‌مند عرفانى [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|روزبهان بقلى]] به شمار مى‌رود. وى در اين اثر، به توضيح اقسام خواطر انسانى و بيان حقيقت انسانى پرداخته است. لازم به ذكر است كه اين كتاب، هم‌چنين مشتمل بر دو رساله‌ى عرفانى ديگر به زبان عربى، به نام‌های «العرف العاطر في معرفة الخواطر و غيرها من الجواهر» و «الفوائد الحسان على الاعلام باشارات اهل الالهام» است كه اولى، توسط ابوالمراحم بن مصطفى بن شيخ العيدروس به رشته‌ى تحرير درآمده است و دومى، مشتمل بر رساله «الاعلام باشارات اهل الالهام» جناب [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] و فوائدى است كه محقق كتاب، [[مزیدی، احمد فرید|احمد فريد مزيدى]]، از ميان كلمات عرفاى بزرگ برگزيده و در ذيل هر يك از ابواب كتاب [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، نگاشته است. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
«تقسيم الخواطر»، داراى 12 فصل است. | «تقسيم الخواطر»، داراى 12 فصل است. | ||
«العرف العاطر | «العرف العاطر في معرفة الخواطر و غيرها من الجواهر»، فاقد باب‌بندى و فصل‌بندى مرسوم است و مباحث آن، در ذيل 12 عنوان كلى مختلف و يك خاتمه ارائه شده است. | ||
«الفوائد الحسان على الاعلام باشارات اهل الالهام»، مشتمل بر 7 باب است كه پس از پايان يافتن هر باب، زير عنوان «فوائد على الباب المتقدم فى...»، فوائد و توضيحات محقق كتاب ذكر شده است. | «الفوائد الحسان على الاعلام باشارات اهل الالهام»، مشتمل بر 7 باب است كه پس از پايان يافتن هر باب، زير عنوان «فوائد على الباب المتقدم فى...»، فوائد و توضيحات محقق كتاب ذكر شده است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
الف) تقسيم الخواطر: خواطر انسانى به ده نوع تقسيم مى‌شود كه عبارتند از: | الف) تقسيم الخواطر: خواطر انسانى به ده نوع تقسيم مى‌شود كه عبارتند از: | ||
# خواطرالهى: در اين خواطر، عبد، بدون هيچ واسطه‌اى مخاطب به خطاب كلام ازلى و ابدى واقع مى‌شود و از علامات اين نوع خواطر، تمكين در وجود و بروز نور جمال در سيماى سالك و ازدياد فصاحت انسان در مقام نشر مكنون اسرار با عبارات لطيف و اشارات شريف مى‌باشد. انسان در اين مقام، در حالت بهت، حيرت و صعقه قرار مى‌گيرد؛ چنان‌كه خداوند سبحان در مقام مشاهده حضرت موسى(ع) مى‌فرمايد:'''«فلما تجلى ربه للجبل جعله دكا و خرّ موسى صعقا»'''(الاعراف، آيه 143). | |||
# لسان الغيب كه همان وحى خاص و الهام خاص است. | |||
# لسان سر السر و آن واسطه ميان وحى خاص صفاتى مى‌باشد. | |||
# لسان السر و آن روح الروح است. | |||
# لسان الروح. | |||
# خاطر العقل. | |||
# لسان الملك. | |||
# لسان القلب. | |||
# خواطر النفس. | |||
# خواطر شيطان. | |||
ابوطالب مكى، خواطر را شش قسم مى‌داند كه عبارتند از: خاطر نفس، خاطر عدو، خاطر روح، خاطر ملك، خاطر عقل و خاطر يقين. | ابوطالب مكى، خواطر را شش قسم مى‌داند كه عبارتند از: خاطر نفس، خاطر عدو، خاطر روح، خاطر ملك، خاطر عقل و خاطر يقين. | ||
روزبهان بعد از تقسيم خواطر، به بيان حكمت الهى در تركيب اركان صورت انسانى پرداخته و به مشابهت صورت انسانى با صورت عالم اشاره مى‌كند. به نظر وى خداوند متعال، تمامى عناصر عالم و قواى آن را در ظاهر و باطن انسان جمع كرده است، لذا حقيقت انسان، مستجمع حقايق عالم است. در نگاه | [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|روزبهان]] بعد از تقسيم خواطر، به بيان حكمت الهى در تركيب اركان صورت انسانى پرداخته و به مشابهت صورت انسانى با صورت عالم اشاره مى‌كند. به نظر وى خداوند متعال، تمامى عناصر عالم و قواى آن را در ظاهر و باطن انسان جمع كرده است، لذا حقيقت انسان، مستجمع حقايق عالم است. در نگاه [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|روزبهان]]، انسان، ظرف جميع معانى عالم به شمار مى‌رود. | ||
هم‌چنين در مشرب عرفا، انسان‌ها با يك‌ديگر از تمامى جهات متفاوتند و تفاوت آن‌ها از نطفه و امزجه گرفته تا مرتبه رسالت و سير در منازل مواجيد و توحيد و تفريد و تجريد و يقين ادامه دارد؛ به همين جهت، خداوند متعال درباره‌ى انبياء مى‌فرمايد: '''«تلك الرسل فضلنا بعضهم على بعض»'''. | هم‌چنين در مشرب عرفا، انسان‌ها با يك‌ديگر از تمامى جهات متفاوتند و تفاوت آن‌ها از نطفه و امزجه گرفته تا مرتبه رسالت و سير در منازل مواجيد و توحيد و تفريد و تجريد و يقين ادامه دارد؛ به همين جهت، خداوند متعال درباره‌ى انبياء مى‌فرمايد:'''«تلك الرسل فضلنا بعضهم على بعض»'''. | ||
روزبهان در پايان رساله مى‌گويد: انسان وقتى به كمال علم و عمل رسيد و مستجمع معانى اخروى از معرفت و محبت، شوق، توحيد، تجريد، تمكن در عبادت و سلوك طريق معرفت گرديد و در وى نقصى از نقائص صفات ظاهرى و باطنى باقى نماند، صلاحيت سفر آخرت و ورود به نشئه قيامت را دارد، چون وى به مرحله‌ى قيامت انفسى رسيده است. | [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|روزبهان]] در پايان رساله مى‌گويد: انسان وقتى به كمال علم و عمل رسيد و مستجمع معانى اخروى از معرفت و محبت، شوق، توحيد، تجريد، تمكن در عبادت و سلوك طريق معرفت گرديد و در وى نقصى از نقائص صفات ظاهرى و باطنى باقى نماند، صلاحيت سفر آخرت و ورود به نشئه قيامت را دارد، چون وى به مرحله‌ى قيامت انفسى رسيده است. | ||
ب) العرف العاطر | ب) العرف العاطر في معرفة الخواطر و غيرها من الجواهر: مطالب اين كتاب، در واقع، تعليقه بر ابياتى است كه توسط خود مؤلف سروده شده است. وى خواطر انسان را بنا بر مشهور 4 قسم مى‌داند كه عبارتند از: ربانى، نفسانى، ملكى و شيطانى. | ||
به نظر مؤلف، معرفت خواطر از مهم‌ترين شئونات عبدبه حساب مى‌آيد؛ براى اينكه تمام افعال عبد، از خواطر ناشى مى‌شود و خواطر، به منزله بذرى مى‌ماند كه سعادت و شقاوت هر انسانى از آن به وجود مى‌آيد؛ لذا انسان بايد در معرفت خواطر، اهتمام زيادى داشته باشد. | به نظر مؤلف، معرفت خواطر از مهم‌ترين شئونات عبدبه حساب مى‌آيد؛ براى اينكه تمام افعال عبد، از خواطر ناشى مى‌شود و خواطر، به منزله بذرى مى‌ماند كه سعادت و شقاوت هر انسانى از آن به وجود مى‌آيد؛ لذا انسان بايد در معرفت خواطر، اهتمام زيادى داشته باشد. | ||
| خط ۹۱: | خط ۶۳: | ||
سبب اشتباه خواطر، چهار چيز است: | سبب اشتباه خواطر، چهار چيز است: | ||
# ضعف يقين به امور اخروى يا مخبرین به آن امور؛ | |||
# قلت معرفت نفس؛ | |||
# تبعيت از هواهاى نفسانى؛ | |||
# محبت دنيا. | |||
كسى كه از چهار امر مزبور، خود را منقطع كرده و به‌سوى حق تعالى توجه نمايد، مى‌تواند خواطر مختلف را تشخيص داده و به معرفت نفس راه يابد. | كسى كه از چهار امر مزبور، خود را منقطع كرده و به‌سوى حق تعالى توجه نمايد، مى‌تواند خواطر مختلف را تشخيص داده و به معرفت نفس راه يابد. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۷۲: | ||
مؤلف، بعد از بررسى خواطر انسانى، واژه «سر» را بررسى كرده و به اقسام سالكان و احوال عارفان اشاره مى‌كند. | مؤلف، بعد از بررسى خواطر انسانى، واژه «سر» را بررسى كرده و به اقسام سالكان و احوال عارفان اشاره مى‌كند. | ||
ج) الاعلام باشارات اهل الالهام: مؤلف، در اين كتاب، درباره‌ى ابواب مختلف عرفانى از قبيل رؤيت، سماع، كلام، توحيد، معرفت و حب سخن گفته است. در اين ميان، شيخ احمد فريد مزيدى، فوايدى را به هر يك از ابواب، ملحق نموده است؛ | ج) الاعلام باشارات اهل الالهام: مؤلف، در اين كتاب، درباره‌ى ابواب مختلف عرفانى از قبيل رؤيت، سماع، كلام، توحيد، معرفت و حب سخن گفته است. در اين ميان، شيخ احمد فريد مزيدى، فوايدى را به هر يك از ابواب، ملحق نموده است؛ مثلاًدر باب رؤيت، [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، سخنانى را با اين مضامين، از بزرگان نقل كرده است: | ||
هيچ چيز را نديدم مگر آنكه خدا را پيش از آن ديدم. | هيچ چيز را نديدم مگر آنكه خدا را پيش از آن ديدم. | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۸۷: | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
كتاب، توسط [[مزیدی، احمد فرید|احمد فريد مزيدى]]، تحقيق و تصحيح شده است. وى در آغاز رساله اول، مقدمه‌اى در شناخت خواطر نگاشته و سپس به معرفى جناب [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|روزبهان]] پرداخته است و در آغاز رساله دوم، به معرفى ابوالمراحم و در آغاز رساله سوم، به معرفى جناب [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] همت نهاده است. | |||
كتاب، توسط احمد فريد | |||
«فهرست آيات قرآنى»، «فهرست احاديث»، «اهم مصادر و مراجع»، «معرفى محقق» و «فهرست موضوعات»، در پايان كتاب ذكر شده است. | «فهرست آيات قرآنى»، «فهرست احاديث»، «اهم مصادر و مراجع»، «معرفى محقق» و «فهرست موضوعات»، در پايان كتاب ذكر شده است. | ||
پاورقى‌ها، به ذكر منابع روايات، توضيح برخى اصطلاحات و عبارات و... اختصاص يافته است. | پاورقى‌ها، به ذكر منابع روايات، توضيح برخى اصطلاحات و عبارات و... اختصاص يافته است. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: تصوف و عرفان]] | [[رده: تصوف و عرفان]] | ||
[[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | [[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | ||