۱۱۸٬۶۸۳
ویرایش
←وابسته‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10189 | ||
| کتابخوان همراه نور =10189 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''كتاب الوزراء و الكُتّاب'''، كتابى است به زبان عربى، تأليف [[جهشیاری، محمد بن عبدوس|ابوعبدالله محمد بن عبدوس جهشيارى]]، در معرفى وزيران و كاتبان از زمان رسول خدا تا اوايل خلافت مأمون عباسى. | '''كتاب الوزراء و الكُتّاب'''، كتابى است به زبان عربى، تأليف [[جهشیاری، محمد بن عبدوس|ابوعبدالله محمد بن عبدوس جهشيارى]]، در معرفى وزيران و كاتبان از زمان رسول خدا تا اوايل خلافت مأمون عباسى. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
كتاب، با ذكر رويدادهاى دوران اقامت مأمون در مرو و وزارت فضل بن سهل خاتمه مى‌يابد. مفصّل‌ترين فصل در باب خلفاى اموى، به دوره عبدالملك بن مروان (حك: 65 - 86ق)، و در باب خلفاى عباسى، به دوره هارون الرشيد(حك: 170 - 193ق) اختصاص دارد. اين كتاب، افزون بر يادكرد دبيران و وزيران، مشتمل بر مطالب و نكته‌هاى ناياب تاريخى و زندگى دربارى است. | كتاب، با ذكر رويدادهاى دوران اقامت مأمون در مرو و وزارت فضل بن سهل خاتمه مى‌يابد. مفصّل‌ترين فصل در باب خلفاى اموى، به دوره عبدالملك بن مروان (حك: 65 - 86ق)، و در باب خلفاى عباسى، به دوره هارون الرشيد(حك: 170 - 193ق) اختصاص دارد. اين كتاب، افزون بر يادكرد دبيران و وزيران، مشتمل بر مطالب و نكته‌هاى ناياب تاريخى و زندگى دربارى است. | ||
شايد سودمندترين بخش كتاب، پرده برداشتن از پاره‌اى مظاهر تمدن ایرانى باشد، به‌ويژه سازمان ادارى، جمع‌آورى خراج، تأسيس ديوان‌ها و روش‌هاى سياسى كه خلفاى عباسى، از سفّاح تا واثق(حك: 227 - 232ق)، آنها را از | شايد سودمندترين بخش كتاب، پرده برداشتن از پاره‌اى مظاهر تمدن ایرانى باشد، به‌ويژه سازمان ادارى، جمع‌آورى خراج، تأسيس ديوان‌ها و روش‌هاى سياسى كه خلفاى عباسى، از سفّاح تا واثق(حك: 227 - 232ق)، آنها را از ایرانیان اقتباس كردند. كتاب، هم‌چنين زمينه تازه‌اى را براى تحقيق بسيارى از مسائل ادبى فراهم ساخته است. | ||
جهشيارى در اين كتاب، از پاره‌اى منابع شفاهى و مكتوب خود نام برده و به سبب حضور در دستگاه ديوانى، به مطالب ارزش‌مندى | جهشيارى در اين كتاب، از پاره‌اى منابع شفاهى و مكتوب خود نام برده و به سبب حضور در دستگاه ديوانى، به مطالب ارزش‌مندى دسترسى داشته كه برخى از آنها را از كاتبانى چون محمد بن حسن انبارى گرفته بوده است. برخى از ديگر مؤلفان و راويانى كه وى، از آنها مطالبى نقل كرده است، عبارتند از: محمد بن عمر واقدى، عبدالواحد بن محمد، ابوالفرج محمد بن جعفر بن حفص، على بن ابى عَون، محمد بن مَخْلَد مدائنى، عبداللّه بن مُعَلَّى بن ايوب، حسین بن على باقطائى، سليمان برقى، على بن عيسى وزير، وَهْب بن سليمان بن وَهْب، ابن ابى العلاء كاتب و نصر بن فتح. | ||
برخى از منابع مكتوب كه مؤلف از آنها نام برده، به اين قرار است: «عهد سابور بن اردشير»، «كتاب اردشير»، «الخلفاء» اثر حارث بن ابى اُسامه، «البيان و التبيين» اثر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، «طبقات الشعراء و الوزراء» اثر محمد بن داود بن الجرّاح، «كتاب في اخبار خلفاء بنى العباس» اثر ابوالفضل محمد بن احمد بن عبدالحميد كاتب و «دفتر شعر» | برخى از منابع مكتوب كه مؤلف از آنها نام برده، به اين قرار است: «عهد سابور بن اردشير»، «كتاب اردشير»، «الخلفاء» اثر حارث بن ابى اُسامه، «البيان و التبيين» اثر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، «طبقات الشعراء و الوزراء» اثر محمد بن داود بن الجرّاح، «كتاب في اخبار خلفاء بنى العباس» اثر ابوالفضل محمد بن احمد بن عبدالحميد كاتب و «دفتر شعر» ابراهیم بن عباس صولى. | ||
با مقايسه متن كتاب، با منابع ديگر، بعضى ديگر از مآخذ جهشيارى مشخص مى‌شود، از جمله كتاب «الورقة» ابن جراح كه جهشيارى مطالب بسيارى از آن نقل كرده است. | با مقايسه متن كتاب، با منابع ديگر، بعضى ديگر از مآخذ جهشيارى مشخص مى‌شود، از جمله كتاب «الورقة» ابن جراح كه جهشيارى مطالب بسيارى از آن نقل كرده است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
از زمان وزارت فضل بن سهل(كه بخش باقى‌مانده كتاب با آن پايان مى‌يابد) تا مرگ عباس بن حسن جرجرائى (كه «الوزراء و الكتّاب» تا شرح حال وى را در بر مى‌گرفته است)، حدود 28 تن به وزارت رسيدند و به احتمال بسيار، جهشيارى تاريخ و شرح حال آنان را و نيز شرح حال كاتبان بزرگى را كه عنوان وزير نيافتند، نوشته‌است؛ خصوصاً كه وى، بيشتر رويدادهاى اين مدت را ديده و شنيده است؛ ازاين‌رو، گمان مى‌رود كه بخش از ميان رفته «الوزراء و الكُتّاب»، بيش از بخش باقى‌مانده يا دست كم با آن برابر بوده است. | از زمان وزارت فضل بن سهل(كه بخش باقى‌مانده كتاب با آن پايان مى‌يابد) تا مرگ عباس بن حسن جرجرائى (كه «الوزراء و الكتّاب» تا شرح حال وى را در بر مى‌گرفته است)، حدود 28 تن به وزارت رسيدند و به احتمال بسيار، جهشيارى تاريخ و شرح حال آنان را و نيز شرح حال كاتبان بزرگى را كه عنوان وزير نيافتند، نوشته‌است؛ خصوصاً كه وى، بيشتر رويدادهاى اين مدت را ديده و شنيده است؛ ازاين‌رو، گمان مى‌رود كه بخش از ميان رفته «الوزراء و الكُتّاب»، بيش از بخش باقى‌مانده يا دست كم با آن برابر بوده است. | ||
بسيارى از نقل قول‌هاى منابع پيش‌گفته، در چاپ‌هاى موجود ديده نمى‌شود كه در واقع | بسيارى از نقل قول‌هاى منابع پيش‌گفته، در چاپ‌هاى موجود ديده نمى‌شود كه در واقع پاره‌هایى از بخش از ميان رفته كتاب است. ميخائيل عوّاد، در 1322ش / 1943م، رواياتى را از بخش مفقود«الوزراء و الكُتّاب» كه در كتاب‌هاى گوناگون پراكنده است، استخراج و در مجله المجمع العلمى العربى دمشق(ج 18،ش 7 و 8، ص318 - 332،ش 9 و 10، 435 - 442) منتشر كرد، پس از آن نيز يافته‌هاى جديد خود را بر آن افزود و در كتابى با عنوان «نصوص ضائعة من كتاب الوزراء و الكتّاب»، به چاپ رساند(بيروت 1343ش / 1964م). سوردل، مستشرق فرانسوى معاصر نيز قطعه‌هایى از دو نسخه خطى گرد آورد و بر اساس آن، مطالبى نو درباره بخش دوم كتاب نوشت. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
نخستين بار هانس فون مژيك، خاورشناس آلمانى، «الوزراء و الكتّاب» را از روى تك نسخه خطى آن در كتاب‌خانه ملى وين، به‌صورت عكسى همراه با مقدمه‌اى به آلمانى در لايپزيگ(1305ش / 1926م) به چاپ رساند. | نخستين بار هانس فون مژيك، خاورشناس آلمانى، «الوزراء و الكتّاب» را از روى تك نسخه خطى آن در كتاب‌خانه ملى وين، به‌صورت عكسى همراه با مقدمه‌اى به آلمانى در لايپزيگ(1305ش / 1926م) به چاپ رساند. | ||
بعدها، مصطفى سقا و | بعدها، مصطفى سقا و ابراهیم اَبيارى و عبدالحفيظ شَلبى، اين كتاب را تصحيح و با زيرنويس‌ها و فهرست‌هاى گوناگون منتشر كردند. | ||
كمى بعد، عبداللّه اسماعيل صاوى، چاپ جديدى از اين كتاب عرضه كرد و پاره‌اى از اشتباهات چاپ پيشين را تصحيح نمود. | كمى بعد، عبداللّه اسماعيل صاوى، چاپ جديدى از اين كتاب عرضه كرد و پاره‌اى از اشتباهات چاپ پيشين را تصحيح نمود. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
3. متن كتاب. | 3. متن كتاب. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[كتاب الوزراء و الكتّاب]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||