الجمان في تشبيهات القرآن (عربي): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' '''' به '''''
جز (جایگزینی متن - ' ....<ref>' به '.<ref>')
جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''')
 
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR22032J1.jpg|بندانگشتی|الجمان في تشبيهات القرآن (عربي)]]
| تصویر =NUR22032J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =الجمان في تشبيهات القرآن (عربي)
|+ |
| عنوان‌های دیگر =
|-
| پدیدآوران =  
! نام کتاب!! data-type='bookName'|الجمان في تشبيهات القرآن (عربي)
[[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد]] (نویسنده)
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد]] (نويسنده)


[[دایه، محمد رضوان]] (محقق)
[[دایه، محمد رضوان]] (محقق)


[[زرزور، عدنان محمد]] (محقق)
[[زرزور، عدنان محمد]] (محقق)
|-
| زبان =عربی
|زبان  
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏82‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ج‎‏804‎‏
|data-type='language'|عربی
| موضوع =
|-
قرآن - مسایل لغوی
|کد کنگره  
| ناشر =
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏82‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ج‎‏804‎‏
دولة الکویت، وزارة الأوقاف و الشؤون الاسلامية
|-
| مکان نشر =کویت - کویت
|موضوع  
| سال نشر = 1968 م
|data-type='subject'|قرآن - مسایل لغوی
|-
|ناشر  
|data-type='publisher'|دولة الکویت، وزارة الأوقاف و الشؤون الاسلامیة
|-
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'|کویت - کویت
|-
|سال نشر  
|data-type='publishYear'| 1968 م
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE22032AUTOMATIONCODE
|}
</div>
 
 
== معرفى اجمالى ==
 
 
'''الجمان في تشبيهات القرآن'''، كتابى است با موضوع تشبيهات قرآن كريم، تأليف [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابوالقاسم عبداللّه بن محمد بن حسين]]، معروف به [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] بغدادى، شاعر، كاتب، اديب و لغوى، درگذشته به سال 485ق. اين كتاب، به زبان عربى است و با تحقيق دو تن از پژوهشگران به نام‌هاى عرب عدنان محمد زرزور و محمد رضوان الدايه منتشر شده است.
 
== ساختار ==


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE22032AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =22032
| کتابخوان همراه نور =22032
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''الجمان في تشبيهات القرآن'''، كتابى است با موضوع تشبيهات قرآن كريم، تأليف [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابوالقاسم عبداللّه بن محمد بن حسین]]، معروف به [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] بغدادى، شاعر، كاتب، اديب و لغوى، درگذشته به سال 485ق. اين كتاب، به زبان عربى است و با تحقيق دو تن از پژوهشگران به نام‌هاى عرب عدنان محمد زرزور و محمد رضوان الدايه منتشر شده است.


==ساختار==
كتاب، مشتمل بر مقدمه تحقيق، مقدمه مؤلف و متن اثر است. كتاب با مقدمه مفصلى در شرح حال و چگونگى فكر و آثار [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] بغدادى و شيوه او در نگارش كتاب آغاز شده است. پس از آن، مقدمه مؤلف در توضيح تشبيه و ادوات آن ذكر شده است. متن كتاب نيز به ترتيب سور قرآن كريم از سوره بقره آغاز و به سوره فيل ختم شده است.
كتاب، مشتمل بر مقدمه تحقيق، مقدمه مؤلف و متن اثر است. كتاب با مقدمه مفصلى در شرح حال و چگونگى فكر و آثار [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] بغدادى و شيوه او در نگارش كتاب آغاز شده است. پس از آن، مقدمه مؤلف در توضيح تشبيه و ادوات آن ذكر شده است. متن كتاب نيز به ترتيب سور قرآن كريم از سوره بقره آغاز و به سوره فيل ختم شده است.


== گزارش محتوا ==
==گزارش محتوا==
 
 
شيوه بيانى قرآن كه به روزگار اوج بلاغت و گسترش شيوه‌هاى گوناگون بيانى رخ نمود و بر تمام گونه‌هاى سخن چيره گشت و بليغان عرب را به عجز واداشت، شيوه‌اى منحصربه‌فرد در اوج فصاحت و بلاغت است.
شيوه بيانى قرآن كه به روزگار اوج بلاغت و گسترش شيوه‌هاى گوناگون بيانى رخ نمود و بر تمام گونه‌هاى سخن چيره گشت و بليغان عرب را به عجز واداشت، شيوه‌اى منحصربه‌فرد در اوج فصاحت و بلاغت است.


خط ۵۹: خط ۳۹:
كتاب «الجمان في تشبيهات القرآن»، از يك‌سو كتابى در رديف كتاب‌هاى «التشبيهات» تأليف ابن ابى‌عون (مقتول 322ق) و ابن كتّانى (درگذشته حدود 420ق) است و از سوى ديگر در زمره كتاب‌هاى بلاغت و اعجاز قرآن چون «مجاز القرآن» ابوعبيده معمر بن مثنى (درگذشته حدود 210ق) و «تلخيص البيان عن مجازات القرآن» [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] (درگذشته 406ق) جاى دارد. مؤلف، كتاب خود را به شيوه همين دو كتاب اخير، به ترتيب سوره‌هاى قرآن تدوين كرده است.<ref>لسانى فشاركى، محمدعلى، ج5، ص21</ref>
كتاب «الجمان في تشبيهات القرآن»، از يك‌سو كتابى در رديف كتاب‌هاى «التشبيهات» تأليف ابن ابى‌عون (مقتول 322ق) و ابن كتّانى (درگذشته حدود 420ق) است و از سوى ديگر در زمره كتاب‌هاى بلاغت و اعجاز قرآن چون «مجاز القرآن» ابوعبيده معمر بن مثنى (درگذشته حدود 210ق) و «تلخيص البيان عن مجازات القرآن» [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] (درگذشته 406ق) جاى دارد. مؤلف، كتاب خود را به شيوه همين دو كتاب اخير، به ترتيب سوره‌هاى قرآن تدوين كرده است.<ref>لسانى فشاركى، محمدعلى، ج5، ص21</ref>


زركشى و [[سيوطى]] از [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] به‌عنوان دانشمند و مفسّرى كه تشبيهات قرآن را موضوع تأليف مستقلى قرار داده، ياد كرده‌اند. كتاب «الجمان»، تفسير ارزنده‌اى است كه توضيح 226 آيه از قرآن مجيد را در بر دارد و از آنجا كه مؤلف در همه فصول آن در پى اثبات برترى تشبيهات قرآنى بر ديگر تشبيهات همانند است، كتابش در زمينه اعجاز قرآن نيز مى‌تواند مفيد باشد. وى در اين كتاب علاوه بر شرح لغات، به قرائات و داورى درباره آنها نيز مى‌پردازد و از نحويان و لغت‌شناسان بزرگ چون فرّاء و مُبَرَّد بارها نقل قول مى‌كند و از شعر گذشتگان، خاصه ابن‌معتز (درگذشته 296ق) شاهد بسيار مى‌آورد.
زركشى و [[سيوطى]] از [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] به‌عنوان دانشمند و مفسّرى كه تشبيهات قرآن را موضوع تأليف مستقلى قرار داده، ياد كرده‌اند. كتاب «الجمان»، تفسير ارزنده‌اى است كه توضيح 226 آيه از قرآن مجيد را در بر دارد و از آنجا كه مؤلف در همه فصول آن در پى اثبات برترى تشبيهات قرآنى بر ديگر تشبيهات همانند است، كتابش در زمينه اعجاز قرآن نيز مى‌تواند مفيد باشد. وى در اين كتاب علاوه بر شرح لغات، به قرائات و داورى درباره آنها نيز مى‌پردازد و از نحويان و لغت‌شناسان بزرگ چون فرّاء و مُبَرَّد بارها نقل قول مى‌كند و از شعر گذشتگان، خاصه ابن‌ معتز (درگذشته 296ق) شاهد بسيار مى‌آورد.


لحن و سبك نگارش [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] در كتاب «الجمان» با لحن و سبك وى در مقامات و اشعارش سخت متفاوت است و اين امر، با توجه به گفته‌هاى خود او در خاتمه كتاب.<ref>ص 408</ref>كه از كهنسالى و نابسامانى وضع زندگانى مى‌نالد، شگفت نمى‌نمايد.<ref>لسانى فشاركى، محمدعلى، ص21</ref>
لحن و سبک نگارش [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] در كتاب «الجمان» با لحن و سبک وى در مقامات و اشعارش سخت متفاوت است و اين امر، با توجه به گفته‌هاى خود او در خاتمه كتاب.<ref>ص 408</ref>كه از كهنسالى و نابسامانى وضع زندگانى مى‌نالد، شگفت نمى‌نمايد.<ref>لسانى فشاركى، محمدعلى، ص21</ref>


شيوه مؤلف در ذكر تشبيهات قرآنى و مطالب پيرامون آن در كتاب بدين ترتيب است:
شيوه مؤلف در ذكر تشبيهات قرآنى و مطالب پيرامون آن در كتاب بدين ترتيب است:


#نويسنده، كتاب را به حسب سور و آيات مرتب نموده و تشبيهات وارده در قرآن را به ترتيب سوره و نيز تشبيهات هر سوره را نيز به ترتيب آيات مرتب نموده است.
#نویسنده، كتاب را به حسب سور و آيات مرتب نموده و تشبيهات وارده در قرآن را به ترتيب سوره و نيز تشبيهات هر سوره را نيز به ترتيب آيات مرتب نموده است.
#رويه مؤلف آن است كه به هنگام ذكر يك تشبيه، تشبيهات مانند آن از سوره‌هاى ديگر را نيز به آن ضميمه مى‌كند؛ تا اينكه تشبيهات شبيه يا نزديك به هم در بيش از يك جا ذكر نشوند و شواهد شعرى آنها نيز تكرار نشود.<ref>ر.ك: متن كتاب، ص2، 47، 73 و 86</ref>
#رويه مؤلف آن است كه به هنگام ذكر يك تشبيه، تشبيهات مانند آن از سوره‌هاى ديگر را نيز به آن ضميمه مى‌كند؛ تا اينكه تشبيهات شبيه يا نزدیک به هم در بيش از يك جا ذكر نشوند و شواهد شعرى آنها نيز تكرار نشود.<ref>ر.ک: متن كتاب، ص2، 47، 73 و 86</ref>
#هر كجا كه مؤلف آيه‌اى را ذكر كرده، به تفسير و قرائات آن به‌اختصار پرداخته است.
#هر كجا كه مؤلف آيه‌اى را ذكر كرده، به تفسير و قرائات آن به‌اختصار پرداخته است.
#[[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] پس از آن، مثال‌هاى شعرى تشبيه را ذكر مى‌كند؛ به‌عنوان مثال در سوره يونس، پس از شرح و تفسير مفردات آيه 24: ''' «إنما مثل الحياة الدنيا كماء أنزلناه من السماء فاختلط به نبات الأرض...» '''، تشبيهات شعرى شبيه يا نزديك به آن را در صفحات 59 - 66 ذكر مى‌كند. پس از آن با ذكر عبارت «و قد استعملوا من الاستعارة و التشبيه و...» شواهدى ديگرى را در صفحات 67- 85 ذكر مى‌كند.<ref>مقدمه محققان، صفحات س و ع</ref>
#[[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد|ابن ناقيا]] پس از آن، مثال‌هاى شعرى تشبيه را ذكر مى‌كند؛ به‌عنوان مثال در سوره يونس، پس از شرح و تفسير مفردات آيه 24:''' «إنما مثل الحياة الدنيا كماء أنزلناه من السماء فاختلط به نبات الأرض...»'''، تشبيهات شعرى شبيه يا نزدیک به آن را در صفحات 59 - 66 ذكر مى‌كند. پس از آن با ذكر عبارت «و قد استعملوا من الاستعارة و التشبيه و...» شواهدى ديگرى را در صفحات 67- 85 ذكر مى‌كند.<ref>مقدمه محققان، صفحات س و ع</ref>


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
تحقيق اين كتاب را به لحاظ تفسيرى، عدنان محمد زرزور و به لحاظ ادبى، محمد الدايه انجام داده‌اند.<ref>بيومى، عبدالمعطى، ص86</ref>در تصحيح و تحقيق اثر از يك نسخه خطى از كتاب استفاده شده است.
تحقيق اين كتاب را به لحاظ تفسيرى، عدنان محمد زرزور و به لحاظ ادبى، محمد الدايه انجام داده‌اند.<ref>بيومى، عبدالمعطى، ص86</ref>در تصحيح و تحقيق اثر از يك نسخه خطى از كتاب استفاده شده است.


خط ۸۰: خط ۵۸:


==پانويس ==
==پانويس ==
<references />
<references/>
== منابع مقاله ==
==منابع مقاله==


#مقدمه و متن كتاب.
#مقدمه و متن كتاب.
#لسانى فشاركى، محمدعلى، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، زير نظر [[موسوی بجنوردی، محمدکاظم|كاظم موسوى بجنوردى]]، تهران، 1372.
#لسانى فشاركى، محمدعلى، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، زير نظر [[موسوی بجنوردی، محمدکاظم|كاظم موسوى بجنوردى]]، تهران، 1372.
#آينه پژوهش، معرفى‌هاى گزارشى، مهر و آبان 1374، شماره 34؛ پايگاه مجلات تخصصى نور.
#آينه پژوهش، معرفى‌هاى گزارشى، مهر و آبان 1374، شماره 34؛ پايگاه مجلات تخصصى نور.
#بيومي، عبدالمعطي، الجمان في تشبيهات القرآن، الوعي الاسلامي، جمادي‌الأولى 1389، العدد 53؛ پايگاه مجلات تخصصى نور.
#بيومي، عبدالمعطي، الجمان في تشبيهات القرآن، الوعي الاسلامى، جمادي‌الأولى 1389، العدد 53؛ پايگاه مجلات تخصصى نور.


==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
[[الجمان في تشبيهات القرآن]]
[[الجمان في تشبيهات القرآن]]
== پیوندها ==


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
خط ۹۷: خط ۷۵:
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
[[رده:علوم قرآنی]]
[[رده:علوم قرآنی]]
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]]
[[رده: مباحث ادبی و بلاغی قرآن]]