المزار (قزويني)

المزار (قزویني)
پدیدآوران	قزوینی، مهدی (نویسنده) قزوینی، جودت (محقق)
عنوان‌های دیگر	کتاب المزار
ناشر	دار الرافدين
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1426 ق
چاپ	1
موضوع	حسین بن علی(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - زیارت نامه‏‌ها زیارت - آداب و رسوم علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - زیارت نامه‏‌ها محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - زیارت نامه‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏262‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏4‎‏م‎‏4*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، مزار (ابهام زدایی) را ببینید.

کتاب المزار، فصلی از فصل‌های کتابفلک النجاة فی احکام الهداة، با موضوع تعیین قبور انبیاء و الشهداء و اولاد أئمه و علماء، تألیف سید‌ ‎مهدی قزوینی (متوفی 1300ق) است که به صورت مجزا با تحقیق دکتر جودت قزوینی منتشر شده است. این اثر که نگارش آن در سال 1272 به اتمام رسیده است، به عنوان مصدر مهمی برای تحقیق در سیره ائمه و اولاد ایشان و نیز تعیین قبور و مزارات آنها و اختلاف مدافن شریفشان به شمار مى‌رود.

ساختار

کتاب در دو مبحث طرح شده است:1- در مشروعیت زیارت، 2- در زیارت نبی(ص) و معصومین(ع).

در بحث اول، فصلی عنوان نشده است؛ اما بحث دوم مشتمل بر 10 فصل است که در بخش گزارش محتوا مطرح مى‌شود. بحثی نیز تحت عنوان زیارت اخوان در خاتمه آمده است. درباره زیارت معصومین(ع) به اختصار اکتفا کرده و پس از ذکر تاریخ ولادت و شهادت و نام مادر و محل دفن به فضیلت زیارت ایشان اشاره کرده است.

گزارش محتوا

پیش از بحث اول معنای لغوی و اصطلاحی زیارت ذکر شده است. در معاجم لغت زیارت را قصد معنا کرده‌اند. معنای شرعی آن نیز حاضر شدن نزد معصوم - نبی یا امام - است. نویسنده معتقد است که ولی خدا و عالم و مؤمن نیز در حکم زیارت ملحق به معصوم مى‌شود.

بحث اول: مبحث مشروعیت زیارت با این استدلال آغاز شده است که اولاً: زیارت أحیاء مشروع است. ثانیاً: معصومین و شهداء أحیا هستند و نزد پروردگارشان روزی مى‌خورند. بنابراین زیارت مشروع بوده و هیچ‌گونه حرمتی ندارد. زیارت در واقع راه مودت و صله بین احیاء و اموات است.

روایات دراین رابطه فراوان است که از باب نمونه به تعدادی از آنها اشاره شده است. صدوق(ره) زیارت انبیا و حجج او را زیارت خدا مى‌داند، همچنانکه اطاعت آنها اطاعت خدا و نافرمانی از آنها نافرمانی از خداست.

بحث دوم: مطالبی که در این بخش آمده، به ترتیب فصول به این شرح است:

1. زیارت نبی اکرم(ص) برای حجاج و غیر آنها از اهل مدینه و سایر بلاد مستحب مؤکد است. در روایات نبوی حج بدون زیارت قبر پیامبر(ص) جفا و به جای آورده آن سبب شفاعت دانسته شده است. پس از ذکر چند روایت، نسب شریف پیامبر(ص) تا بیست پشت ذکر شده است. ابوین ایشان نیز به اختصار معرفی شده‌اند. بر تاریخ بعثت و روز غدیر و رحلت آن وجود مبارک و تعداد نساء و فرزندان معصوم در پایان تأکید شده است.
2. فاطمه زهراء(س) در مکان زیارت می‌شود: بیت، روضه، بقیع و بیت الاحزان. نویسنده با استناد به روایتی از نبی اکرم(ص): «مابین قبر و منبر من روضه‌ای از ریاض بهشت است»، قول صحیح را "روضه" می‌داند. در تاریخ شهادت ایشان نیز همانند مزار شریفش اقوال مختلف است.
3. زیارت أئمه اطهار علیهم‌السلام اگر چه در بعضی ایام فضیلت دارد؛ اما در تمامی ایام مستحب است. "الغری" از اسامی شهر نجف است که امیرالمؤمنین علی(ع) در آنجا مدفون است. فضل زیارت ایشان احصاء نمى‌شود. پس از ذکر برخی روایات در ثواب زیارت به کلامی از یکی از اساتید ثقه که نامش را ذکر نکرده، اشاره مى‌کند که: «نفس نزد علی(ع) معادل چهارصد سال عبادت است».

   دیگر امامان شیعه نیز در فصل‌های مجزا، برخی به اجمال و مواردی نیز مانند امام حسین(ع) با تفصیل بیشتری معرفی و فضیلت زیارتشان مورد تأکید قرار گرفته است.

4. از این فصل تا فصل هفتم، مطالب در دو بخش ارائه شده است: 1- معرفی مزارات به اجمال، 2- تعلیقات؛ که در آن تراجم اشخاص مذکور در بخش قبل و اخبار منابع مختلف در تعیین مراقدشان ذکر شده است. در این فصل، تراجم انبیاء با آدم ابوالبشر آغاز و با ذکر نوح، هود، صالح و ابراهیم به یحیی بن زکریا و یوحنا الدیملجی ختم مى‌شود.
5. در تراجم شهداء نام 23 تن از اصحاب نبی اکرم(ص)، امیرالمؤمنین و امام حسین(ع) ذکر شده است که به ترتیب به اسامی تعدادی از این بزرگواران اشاره می‌شود(عنوان 14 به صحابی مدفون در بقیع اختصاص دارد که تنها به ذکر نام آنها بسنده شده است.):

   أ-حمزه سیدالشهداء، سلمان فارسی، ابوذر غفاری.

   ب-کمیل بن زیاد، میثم تمّار، رشید هجری، حجر بن عدی الکندی.

   ت-عباس بن علی بن ابى‌طالب(ع)، حبیب بن مظاهر، حر بن یزید ریاحی، مسلم بن عقیل.

6. مشاهیر اولاد غیر معصوم ائمه علیهم‌السلام که در 22 بخش تنظیم شده با نام شش تن از برادران امام حسین(ع) که در کربلا به شهادت رسیده‌اند، آغاز شده است. سپس نام عون و معین از اولاد علی(ع) مدفون در غرب بغداد و از جمله عبدالعظیم حسنی مدفون در شهر ری ذکر شده است. بخش هفتم که به حمزه بن قاسم از نوادگان عباس بن علی(ع) است، به تفصیل آمده است و در آن قضیه کشف صاحب این مزار شریف که تا آن زمان مشهور به حمزه بن موسی الکاظم است، نقل شده است. سید‌ ‎مهدی قزوینی که مى‌دانست مردم اشتباه می‌کنند و قبر آن بزرگوار در شهر ری واقع است به تحقیق مى‌پردازد و مردم را به حقیقت رهنمون مى‌شود.
7. تراجم علمای شیعه حجم بالایی از کتاب را به خود اختصاص داده و در 58 عنوان تنظیم شده است. در برخی از عناوین نام یکی از علما و در بعضی نیز دو و یا تعدادی از بزرگان مدفون در یک مقبره ذکر شده است. این فصل با نام نواب اربعه آغاز و با ذکر تراجم شیخ کلینی، مفید و طوسی و علمای به نام شیعه به نام شیخ مرتضی انصاری ختم شده است.
8. جمع بین روایاتیکه در مراتب و منازل ائمه علیهم‌السلام وارد شده، به اختصار آمده است.
9. آداب زیارت نبی اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) و مطالبی پیرامون بقیع و فضیلت دفن اموات در وادی السلام در این فصل ذکر شده است.
10. احکام زیارت مشاهد مشرفه؛ مانند: دو رکعت نماز، زیارت به مأثور، وقوف بر ضریح و استلام قبر و... در این فصل در ضمن 24 شماره به صورت فهرست‌وار طرح شده است.

خاتمه: بر زیارت برادران دینی نیز آدابی مترتب است، به عنوان مثال مستحب است که مزور از زائر استقبال کرده و با او مصافحه و معانقه کند و برایش طعام و نوشیدنی و میوه بیاورد و بر آنچه در خانه دارد، بخل نورزد؛ اما خویش را به تکلف نیر نیندازد.

وضعیت کتاب

مقدمه محقق در رابطه با اهمیت و مطالب کتاب و شیوه ارائه مطالب بوده و در ادامه علاوه بر ارائه صفحاتی از نسخ خطی، تاریخچه ساخت ابنیه بر مراقد خاندان قزوینی نیز ذکر شده است. شرح حال سید‌ ‎مهدی قزوینی نیز به قلم فرزندش سید‌ ‎مهدی قزوینی (متوفی 1325ق) با اضافاتی از سید‌ ‎باقر قزوینی(متوفی 1333ق) پس از مقدمه محقق ذکر شده است. فهارس:

1. مصادر و مراجع به تفکیک خطی و چاپی.
2. فهرست مطالب.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.