۸۲٬۸۹۴
ویرایش
القواعد و الفوائد في الفقه و الأصول و العربية (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۴۲
، ۲۵ ژوئن ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'علیهم‌السلام' به ' علیهم‌السلام'
جز (جایگزینی متن - 'غزالى' به 'غزالى ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'علیهم‌السلام' به ' علیهم‌السلام') |
||
| (۴۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR02745J1.jpg | |||
| عنوان =القواعد و الفوائد في الفقه و الأصول و العربیة | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[شهید اول، محمد بن مکی]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[حکیم، عبدالهادی سید محسن]] (محقق) | [[حکیم، عبدالهادی سید محسن]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 182/3 /ش9ق9 | ||
| موضوع = | |||
فقه جعفری - قرن 8ق. | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
مکتبة المفيد | |||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
|موضوع | | سال نشر = | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02745AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02745 | |||
| کتابخوان همراه نور =02745 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''القواعد و الفوائد في الفقه و الأصول و العربية'''، به زبان عربى، اثر [[شهيد اول]]، محمد بن مكى عاملى (734 - 786ق)، است. وى، از علماى بزرگ شيعه و از فقهاى برجسته قرن هشتم هجرى است. اين كتاب، مجموعه قواعد فقهى و اصولى و يك سرى قواعد عربى است كه از آنها احكام فقهى استنباط مى‌گردد. | |||
كتاب «القواعد و الفوايد»، اولین كتابى است كه توسط علماى شيعه در اين موضوع نگاشته شده و بسيار مورد توجه و عنايت ديگر فقهاى شيعه قرار گرفته است. | |||
كتاب «القواعد و الفوايد»، | |||
تاريخ دقيق نگارش اين كتاب مشخص نيست، اما با توجه به اجازه روايى كه [[شهيد اول]]، به يكى از شاگردان خود به نام ابن خازن داده، معلوم مى‌گردد كه تاريخ نگارش اين كتاب، قبل از 12 رمضان سال 784ق، بوده است. وى، در اين اجازه روايى مى‌فرمايد: | تاريخ دقيق نگارش اين كتاب مشخص نيست، اما با توجه به اجازه روايى كه [[شهيد اول]]، به يكى از شاگردان خود به نام ابن خازن داده، معلوم مى‌گردد كه تاريخ نگارش اين كتاب، قبل از 12 رمضان سال 784ق، بوده است. وى، در اين اجازه روايى مى‌فرمايد: | ||
| خط ۴۷: | خط ۳۳: | ||
«از ديگر تأليفات من، كتاب «القواعد و الفوايد» است. اين كتاب، در علم فقه مى‌باشد و مختصر است و شامل ضوابط كلى اصولى و فرعى است كه احكام شرعى از آن استنباط مى‌گردد و تا كنون علماى شيعه مانند آن را ننگاشته‌اند». | «از ديگر تأليفات من، كتاب «القواعد و الفوايد» است. اين كتاب، در علم فقه مى‌باشد و مختصر است و شامل ضوابط كلى اصولى و فرعى است كه احكام شرعى از آن استنباط مى‌گردد و تا كنون علماى شيعه مانند آن را ننگاشته‌اند». | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
اين كتاب، داراى دو جلد و شامل 302 قاعده فقهى و تنبيهات و فروع فراوان است كه بسيارى از مسائل شرعى را در بر مى‌گيرد. | اين كتاب، داراى دو جلد و شامل 302 قاعده فقهى و تنبيهات و فروع فراوان است كه بسيارى از مسائل شرعى را در بر مى‌گيرد. | ||
[[شهيد اول]]، در اين كتاب، ابتدا قاعده و يا فايده‌اى را مطرح نموده، سپس به طرح فروع فقهى آن مى‌پردازد و اگر استثنائاتى نيز وجود داشته باشد، بيان مى‌نمايد. | [[شهيد اول]]، در اين كتاب، ابتدا قاعده و يا فايده‌اى را مطرح نموده، سپس به طرح فروع فقهى آن مى‌پردازد و اگر استثنائاتى نيز وجود داشته باشد، بيان مى‌نمايد. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
مؤلف، در اين كتاب، تنها به نقل نظرات علماى شيعه اكتفا نمى‌كند، بلكه نظريات و آراى بسيارى از علماى اهل تسنن را نيز آورده است. او، در اين كتاب، به مقايسه و بررسى آرا و مذاهب فقهى گوناگون پرداخته است كه اين خود دلالت بر وسعت اطلاعات و گستردگى معلومات فقهى ايشان دارد. | مؤلف، در اين كتاب، تنها به نقل نظرات علماى شيعه اكتفا نمى‌كند، بلكه نظريات و آراى بسيارى از علماى اهل تسنن را نيز آورده است. او، در اين كتاب، به مقايسه و بررسى آرا و مذاهب فقهى گوناگون پرداخته است كه اين خود دلالت بر وسعت اطلاعات و گستردگى معلومات فقهى ايشان دارد. | ||
وى، در اجازه روايى خود به ابن خازن، يكى از شاگردان خود، مى‌فرمايد: «من به واسطه چهل شيخ از علماى اهل تسنن در مكه و مدينه و | وى، در اجازه روايى خود به ابن خازن، يكى از شاگردان خود، مى‌فرمايد: «من به واسطه چهل شيخ از علماى اهل تسنن در مكه و مدينه و دارالسلام(بغداد) و مصر و دمشق و بيت‌المقدس و مقام حضرت ابراهیم(ع) در الخليل، اجازه روايت دارم»([[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]، جلد 104، صفحه 190، چاپ بيروت). | ||
[[شهيد اول]]، به نقل نظريات ديگر علما اكتفا نكرده، بلكه به ذكر ادله و استدلال آنها نيز پرداخته و به مناقشه و نقد و بررسى آنها مى‌پردازد. | [[شهيد اول]]، به نقل نظريات ديگر علما اكتفا نكرده، بلكه به ذكر ادله و استدلال آنها نيز پرداخته و به مناقشه و نقد و بررسى آنها مى‌پردازد. | ||
| خط ۶۶: | خط ۴۸: | ||
[[شهيد اول]]، بر بسيارى از منابع معتبر شيعه و اهل تسنن استناد نموده و كتاب وى، از اين جهت، از غناى بالايى برخوردار است؛ منابعى از قبيل: | [[شهيد اول]]، بر بسيارى از منابع معتبر شيعه و اهل تسنن استناد نموده و كتاب وى، از اين جهت، از غناى بالايى برخوردار است؛ منابعى از قبيل: | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# «[[المقنع]]»، نوشته [[شيخ صدوق]]؛ | # «[[المقنع]]»، نوشته [[شيخ صدوق]]؛ | ||
# «[[المقنع]] ة»، نوشته [[شيخ مفيد]]؛ | # «[[المقنع]] ة»، نوشته [[شيخ مفيد]]؛ | ||
# «[[الانتصار]]»، نوشته [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | # «[[الانتصار]]»، نوشته [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]؛ | ||
# «الخلاف»، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]؛ | # «الخلاف»، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]؛ | ||
# «المبسوط»، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]؛ | # «المبسوط»، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]؛ | ||
# | # «النهایة»، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]؛ | ||
# «السرائر»، نوشته ابن إدريس؛ | # «السرائر»، نوشته ابن إدريس؛ | ||
# «الكافى»، نوشته ابوالصلاح حلبى؛ | # «الكافى»، نوشته ابوالصلاح حلبى؛ | ||
# «الجامع للشرائع»، نوشته يحيى بن سعيد حلى؛ | # «الجامع للشرائع»، نوشته يحيى بن سعيد حلى؛ | ||
# «شرائع الاسلام»، نوشته [[ | # «شرائع الاسلام»، نوشته [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]؛ | ||
# «المعتبر»، نوشته [[ | # «المعتبر»، نوشته [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]؛ | ||
# «تحرير الاحكام»، نوشته [[ | # «تحرير الاحكام»، نوشته [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]؛ | ||
# «قواعد الاحكام»، نوشته [[ | # «قواعد الاحكام»، نوشته [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]؛ | ||
# «مختلف الشيعة»، نوشته [[ | # «مختلف الشيعة»، نوشته [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]؛ | ||
# «منتهى المطلب»، نوشته [[ | # «منتهى المطلب»، نوشته [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]؛ | ||
# «إيضاح الفوايد»، نوشته [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]]؛ | # «إيضاح الفوايد»، نوشته [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]]؛ | ||
# «المهذب»، نوشته شيرازى؛ | # «المهذب»، نوشته شيرازى؛ | ||
# «المجموع في شرح المهذب»، نوشته نووى؛ | # «المجموع في شرح المهذب»، نوشته نووى؛ | ||
# «الوجيز»، نوشته [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]] ؛ | # «الوجيز»، نوشته [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]]؛ | ||
# «فتح العزيز في شرح الوجيز»، نوشته رافعى؛ | # «فتح العزيز في شرح الوجيز»، نوشته رافعى؛ | ||
# «قواعد الاحكام»، نوشته ابن عبدالسلام؛ | # «قواعد الاحكام»، نوشته ابن عبدالسلام؛ | ||
# «الفروق»، نوشته قرافى. | # «الفروق»، نوشته قرافى. | ||
{{پایان}} | |||
اين كتاب، با تشريح قاعده «الفقه لغة الفهم» آغاز مى‌شود و با بررسى قاعده «كل ما يضم الى نية التقرب مما لا ينافى الاخلاص، لا يقدح في صحة العبادة»، به | اين كتاب، با تشريح قاعده «الفقه لغة الفهم» آغاز مى‌شود و با بررسى قاعده «كل ما يضم الى نية التقرب مما لا ينافى الاخلاص، لا يقدح في صحة العبادة»، به پایان مى‌رسد. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
اين كتاب، بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته و تا كنون شرح‌ها و حواشى فراوانى بر آن نگاشته شده است، مانند: | اين كتاب، بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته و تا كنون شرح‌ها و حواشى فراوانى بر آن نگاشته شده است، مانند: | ||
# حاشيه شيخ ابوالقاسم، على بن طىّ عاملى، درگذشت 855ق؛ | # حاشيه شيخ ابوالقاسم، على بن طىّ عاملى، درگذشت 855ق؛ | ||
# حاشيه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | # حاشيه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، محمد بن حسین بن عبدالصمد جبعى عاملى، درگذشت 1031ق؛ | ||
# حاشيه ميرزا قاضى بن | # حاشيه ميرزا قاضى بن كاشف‌الدين، محمد يزدى، درگذشت 1056ق؛ | ||
# حاشيه شيخ محمد بن على حرفوشى، درگذشت 1059ق؛ | # حاشيه شيخ محمد بن على حرفوشى، درگذشت 1059ق؛ | ||
# حاشيه ملا حسن، على بن عبدالله شوشترى، درگذشت 1075ق؛ | # حاشيه ملا حسن، على بن عبدالله شوشترى، درگذشت 1075ق؛ | ||
# شرح ميرزا ابوتراب، معروف به ميرزا آقا قزوينى حائرى، درگذشت بعد از سال 1292ق؛ | # شرح ميرزا ابوتراب، معروف به ميرزا آقا قزوينى حائرى، درگذشت بعد از سال 1292ق؛ | ||
# حاشيه شيخ محمد بن | # حاشيه شيخ محمد بن محمدباقر، مشهور به فاضل ايروانى، درگذشت 1306ق؛ | ||
# حاشيه | # حاشيه سيد اسماعيل بن نجف مرندى، درگذشت 1318ق؛ | ||
# شرح شيخ على بن على رضا خويى، درگذشت 1350ق؛ | # شرح شيخ على بن على رضا خويى، درگذشت 1350ق؛ | ||
# حاشيه | # حاشيه سيد [[عصار، سید محمد|محمد بن محمود حسینى لواسانى تهرانى]]، معروف به عصار، درگذشت 1356ق. | ||
==منابع مقاله== | |||
متن و مقدمه كتاب. | |||
== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[الفروق]] | |||
[[الأقطاب الفقهية علی مذهب الامامية]] | |||
[[عوائد الأيام في بيان قواعد الأحكام و مهمات مسائل الحلال و الحرام]] | |||
[[بحوث في قاعدة الفراغ و التجاوز]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||