البیان في شرح غریب القرآن

البیان في شرح غریب القرآن
پدیدآوران	محیی الدین، قا‌سم‌ بن‌ حسن‌ (نويسنده) حکمی، مرتضی (مصحح) حکمی، مرتضی ( محقق)
عنوان‌های دیگر	کتا‌ب‌ علمي‌، أدبي‌، لغوي یحتوی علی‌ تفسیر غریب‌ القرآن‌...
ناشر	ضفاف ** مطبعة النجف
مکان نشر	عراق - نجف اشرف
سال نشر	1374ق - 1376ق - 1377ق - 1955م - 1956م - 1958م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	/ق2ب9 82/3 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

البيان في شرح غريب القرآن، اثری از قاسم بن حسن محی‌الدین (1316-1379ق)، در موضوع علوم قرآن است و توسط مرتضی حکمی تحقیق و تصحیح شده است.

نوشتار حاضر، مشتمل بر منظومه‌ای در کلمات غریب قرآن کریم است که در بحر رجز سروده شده است و همچنین شرح مختصری بر آن توسط نویسنده یاد شده است. منظومه‌ی یادشده نزدیک به یک‌هزار بیت را در خود جای داده است. نویسنده، نام این منظومه را «دلائل التبيان في توضيح غريب القرآن» نهاده است.

نویسنده با تکیه بر مصادر تفسیری معتبر به شرح و توضیح معانی کلمات منظومه به شکل مختصر پرداخته است و مجموعه توضیحات خود به نثر را «البيان في شرح غريب القرآن» نام نهاده و در سه جلد ارائه کرده است. وی پایان نگارش جلد اول و دوم اثر حاضر را به‌ترتیب در سال‌های 1375 و 1376ق، گفته، اما تاریخ اتمام جلد سوم آن را ذکر نکرده است.

مطالب کتاب، بر اساس ترتیب سوره‌های قرآن تنظیم شده و از سوره حمد آغاز گردیده و به سوره تین پایان یافته است.

روش نویسنده در این شرح چنین است: نخست نام سوره را ذکر می‌کند، سپس پاره‌ای از کلمات و عبارات آن را به نثر معنا می‌نماید، آنگاه ابیاتی از منظومه را که مربوط به کلمات یادشده است، به فاصله یک خط تیره می‌آورد و این روش را تا آخر سوره مزبور ادامه می‌دهد و سوره بعدی را به همین ترتیب دنبال می‌کند. توضیحات وی به نثر، گاه همانند توضیحات موجود در منظومه، گاه کمی بیشتر یا کمتر، ولی با زبانی ساده و آسان است. نویسنده در بیان مطالب کتاب خود هیچ‌گونه ارجاعی به مصادر تفسیری، علوم قرآنی یا مصادر لغوی نکرده است. لازم به ذکر است که تمام شماره‌های عبارات و کلمات در شرح، به شماره آیه در سوره‌ی مورد بحث اشاره دارد.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، «الذريعة إلى تصانيف الشيعة»، قم، اسماعیلیان، 1381ق، چاپ اول.