اطلس ملی ايران

اطلس ملی ايران (تاريخ)
پدیدآوران	ملک شهمیرزادی، صادق (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	اطلس تاریخ ایران
ناشر	سازمان نقشه‌برداری کشور
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1384ش
چاپ	2
شابک	‎964-6922-02-3
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/م4الف6 2255 G
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اطلس ملی ایران، تألیف صادق ملک‌شه‌میرزادی و گروهی از پژوهشگران، با هدف تدوین یک مأخذ صددرصد ایرانی و برطرف کردن کمبود و نقایص احتمالی نقشه‌ها و اطلس‌های تاریخی تهیه شده است.

در دیباچه کتاب، در تبیین نقش و رسالت فرهنگی – آموزشی اطلس حاضر، به کمبود نقشه‌ها و اطلس‌های تاریخ در سطح ایران و جهان اشاره شده است. سپس تاریخچه مختصری از انتشار نقشه‌ها و اطلس‌ها ذکر شده است. در نیمه دوم قرن حاضر نقشه‌های مربوط به تحولات مرزها و جنگ‌های بزرگ و دو جنگ جهانی و همچنین نقشه‌های تاریخی ساده و کوچک در کتب درسی تاریخ، از سطح دبستان تا دانشگاه رواج زیادی یافته‌اند و اطلس حاضر می‌تواند به‌عنوان یک مرجع در این راستا، سهم و وظیفه خوبی هم در ایران و هم در سطح بین‌المللی برعهده گیرد‏.

اطلس حاضر به سهم خود می‌تواند سؤالات چندی از تاریخ را پاسخگو باشد و سؤالات جدیدی را نیز مطرح کند و محققان تاریخ و باستان‌شناسی و میراث فرهنگی را در آثار و تألیفات آنها یاری دهد و به‌عبارت‌دیگر فتح باب دیگری در تدوین کتب مرجع و شفاف‌تر شدن تاریخ این ملت اسلامی و این سرزمین است. درباره سده اخیر نکاتی چند لازم به یادآوری است که اهم آن تغییرات موقت و یا بسیار کم در محدوده مرزهای جغرافیایی کشور ایران از اواخر دوره قاجاریه نسبت به سایر ادوار است که با نوشتارهایی در این زمینه و درباره انقلاب مشروطیت، نقش روحانیان در مبارزات مردم ایران و سید جمال‌الدین‌ها، مدرس‌ها، کاشانی‌ها و... با نقشه‌هایی کوچک و جانبی بسنده کرده، نوشتارها و متن ویژه مربوط به آن افزوده شده است. در انتهای نقشه‌های اطلس نیز به جنگ تحمیلی هشت‌ساله توجه شده و نقشه‌ها و کارتوگرام‌هایی برگرفته از منابع منتشرشده سپاه پاسداران ارائه شده است.‏

مباحث این اطلس از پیش از تاریخ ایران از آغاز تا پایان دوره نوسنگی آغاز و پس از نگاهی به هزاره‌های قبل از میلاد، سرزمین ایلام و تاریخ آن به‌اختصار مورد مطالعه قرار گرفته است. در ادامه شکل‌گیری و استقرار دولت ماد و پس از آن حکومت‌های هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و سلسله‌های مختلف تا زمان زندیه، قاجاریه و پهلوی مطرح شده است. در آخر نیز با نگاهی به چگونگی و اهدف شکل‌گیری جمهوری اسلامی و ارائه دو نقشه از سال اول و پایان سال دوم جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و اشاره به دیگر حوادث ایران اسلامی تا دهه هفتاد، به پایان آمده است.

در بخش ضمائم کتاب، کتاب تقويم البلدان ابوالفداء (متوفی 672ق) مورد بررسی قرار گرفته و نقشه‌ای از این کتاب ارائه شده که در آن نقاط تقويم البلدان و نقاط امروزی انطباق داده شده است‏. ارائه نقشه‌ای از پایتخت‌های ایران در طول تاریخ و فهارسی برای استفاده محققان، پایان‌بخش کتاب است.

منابع مقاله

دیباچه و متن کتاب.