رسائل في دراية الحديث: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '،ب' به '، ب') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' :' به ': ') |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان =رسائل في دراية الحديث | | عنوان =رسائل في دراية الحديث | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
# ساير عناوين : الوجيزه في علم الدرايه. شرح | # ساير عناوين: الوجيزه في علم الدرايه. شرح | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : مصنفات الشيعه في علم الدرايه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : البدايه في علم الدرايه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : الرعايه لحال البدايه في علم الدرايه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : وصول الاخيار الي اصول الاخبار | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : الوجيزه في علم الدرايه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : المقنعه الانيسه و المغنيه النفيسه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : الفن الثاني من القواميس | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : رساله في علم الدرايه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : الجوهره العزيزه في شرح الوجيزه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : موجز المقال في مقاصد علم الدرايه، و قواعد تحمل الروايه | ||
# عنوان داخلي | # عنوان داخلي : الوجيزه في علم درايه الحديث | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
نسخهٔ ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۰۲
| رسائل في دراية الحديث | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حافظیان، ابوالفضل (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر |
|
| ناشر | مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث. سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1432ق= 1390ش. |
| چاپ | 2-4 |
| شابک | 978-964-7489-62-1 |
| موضوع | حديث - علم الدرايه - مجموعهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ح2ر5 / 109 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رسائل في دراية الحديث، اثر ابوالفضل حافظیان بابلی، عنوان مجموعه مجلداتی است که در هر جلد، تعدادی از رساله‌های مربوط به علم «دراية الحديث» جای دارد.
ساختار
کتاب با مقدمه‌ای از نویسنده، آغاز شده است. در این مجموعه، رساله‌های کوتاهی که در حجم یک کتاب نیستند، تصحیح و احیا می‌شود. تاکنون دو مجلد از این مجموعه، انتشار یافته است[۱].
برخی از رساله‌های چاپ‌شده در این مجموعه، برای نخستین بار به چاپ رسیده و برخی با مقابله با نسخه‌های مهم‌تر و کامل‌تر منتشر شده است[۲].
گزارش محتوا
دانش حدیث و بالندگی آن در میان مسلمانان در طی قرون به پیدایی علوم مهمی، چون علم رجال و دراية الحديث منتهی شده و در این دو زمینه، آثار فراوانی به رشته تحریر درآمده است. روشن است که تألیفات اهل سنت در این باب، بسیار است و شیعیان نیز به‌نوبه خود آثار ارزشمندی در این‌باره نگاشته‌اند. برخی از این آثار در سالیان قبل به کوشش افراد مختلف و گاه با حمایت بعضی از مراکز منتشر شده است. بااین‌حال، چاپ برخی از این آثار به دلیل عدم انتخاب نسخه‌های مهم، کاستی‌هایی دارد و عدم چاپ برخی از آثار مهم دیگر، سعی مجدد در انتشار این آثار را ضروری ساخت. این کار ارزشمند را مؤسسه دارالحدیث مدتی است با انتشار برخی از این آثار و از جمله اثر حاضر، برعهده گرفته است[۳].
جلد نخست با کتاب‌شناسی بلندی از تألیفات شیعه در علم درایه به قلم ابوالفضل حافظیان آغاز شده است که از حیث اطلاعات کتاب‌شناسی، اشکالات جزیی در این فهرست وجود دارد[۴].
بعد از کتاب‌شناسی مفصل و کامل از تألیفات عالمان امامی در علم درایه، نخستین رساله چاپ‌شده در جلد نخست، «البداية في علم الدراية» تألیف زین‌الدین بن علی مشهور به شهید ثانی (متوفی 965ق) است که به تحقیق غلام‌حسین قیصیریه‌ها، بر اساس دو نسخه کهن از این رساله، کتابت سال‌های 974 و 1115ق، انجام گرفته است. مصحح در مقدمه، به چاپ‌های دیگر این رساله و ضعف آنها نیز اشاره کرده است[۵].
در تصویر نسخه، نسخت، یعنی کتابت‌شده در 969 (کما اینکه آقای جلالی عبارت مشابه و به خط حارثی در پایان وصول الأخبار را همین سال قرائت کرده‌اند)، عبارت جالب توجهی آمده که مورد توجه محقق قرار نگرفته است... مصحح در آغاز معرفی این نسخه گفته‌اند که این نسخه، یکی از رساله‌های مجموعه از آثار شهید ثانی است که در آخر آن آمده است: «و قدفرغ الفراغ من مطالعتها و مقابلتها و تصحيحها من النسخة المقروءة علی مصنفها - رحمه الله تعالی – في ضحوة يوم السبت الثامن من شهر جمادي‌الأخری المنتظم في شهور سنة أربع و سبعين و تسعمائة، بدار الحديث قزوين و...». مالک نسخه، بعدها این نخسه را به نسخه‌ای به خط شهید ثانی در 24 رمضان 1045 مقابله کرده است[۶].
در‌هرحال این مجموعه، سوای ارزشی که فی‌نفسه دارد، به احتمال قوی یکی از نسخه‌های خطی متعددی است که حسین بن عبدالصمد حارثی با خود از جبل عامل به ایران آورده است. این رساله با مقدمه‌ای کوتاه در معرفی اصطلاحات حدیثی آغاز شده است و در ادامه، شهید ثانی به بحث از اقسام حدیث و مباحث مرتبط با آن پرداخته است. باب دوم، بحثی در باب پذیرش حدیث از چه راویانی و با چه خصوصیت‌هایی است. بحث‌های بعدی نیز به‌ترتیب تحمل حدیث و طرق نقل روایت و در ذکر برخی اصطلاحات حدیثی چون صحابی، تابعی و غیره است[۷].
پس از این رساله کوتاه، رساله دیگری از شهید ثانی، تحت عنوان «الرعاية لحال البداية» به تحقیق آقای غلام‌حسین قیصریه‌ها آمده است. مصحح درباره شرح حال شهید ثانی به‌اختصار در مقدمه رساله نخست، مطالبی را آورده و تفصیل مطلب در باب شرح حال شهید را به رساله «بغية المريد في كشف أحوال الشيخ زين‌الدين الشهيد»، نوشته شاگرد شهید، یعنی بهاء‌الدین محمد بن علی بن حسن عودی جزینی واگذار نموده است[۸].
رساله الرعایه شهید ثانی یکی از چند متن مهم دراية الحديث در عصر صفویه است که در کنار آثای چون «وصول الأخيار إلی أصول الأخبار» حسین بن عبدالصمد حارثی و «الوجیزه» شیخ بهایی فرزند حارثی، پر‌مطالعه‌ترین آثار، در عصر صفویه بوده‌اند و این را از نسخه‌های خطی متعددی که از این کتاب‌ها باقی مانده، می‌توان دریافت[۹].
رساله بعدی این مجموعه، «وصول الأخيار إلی أصول الأخبار» تألیف حسین بن عبد الصمد حارثی (متوفی 984ق) است که به تصحیح سید محمدرضا جلالی حسینی در این مجموعه منتشر شده است. ایشان در مقدمه، به‌تفصیل درباره شرح حال حارثی مطالبی بههمراه کتاب‌شناسی کامل آثار این عالم نامور شیعی آورده‌اند. نکته‌ای که بر این مقدمه باید افزود، تاریخ سفر حارثی به ایران است که به‌خطا در این مقدمه، بر اساس گفته‌های اسکندر بیگ منشی در تاریخ عالم‌آرای عباسی بعد از شهادت شهید ثانی ذکر شده است. اکنون می‌دانیم که حارثی قبل از شهادت شهید ثانی در ایران بوده است. با توجه به یکسان بودن خط کاتب این نسخه با نسخه اساسی که دو رساله پیشین شهید ثانی بر اساس آنها تصحیح شده، کاتب این سه نسخه را می‌باید عالم گمنام شریف بن بهاء‌الدین علی حسنی رامدی دانست[۱۰].
آخرین رساله جلد نخست این رسائل، «الوجيزة في علم الدراية»، اثر کوتاه ولی مهم شیخ بهایی است که به تصحیح سید حسن حسینی آل‌مجدد شیرازی تصحیح شده است. با وجود آنکه این کتاب بارها به چاپ رسیده و چاپ‌های خوبی نیز از آن در دست است، مصحح به مزیت‌های چاپ خود اشاره‌ای نکرده‌اند[۱۱].
آثار چاپ‌شده در جلد دوم، تألیفاتی متأخر و از دوره قاجاریه است؛ جز رساله نخست که «المقنعة الأنيسة و المغنية النفيسة» نام دارد و از تألیفات مهذب‌الدین احمد بن عبدالرضا بصری، عالم پراثر امامی عصر صفوی است که به هند مهاجرت کرده و نسخه‌های مهمی از آثار وی نیز در کتابخانه هند موجود است[۱۲].
آثار چاپ‌شده در این جلد عبارتند از: «الفن الثاني من القواميس» از ملا آقا فاضل دربندی (متوفی 1285ق)، «رسالة في علم الدراية» از مولی رفیع بن علی رشتی (متوفی 1292ق)، «الجوهرة العزيزة في شرح الوجيزة» از سید علی‌محمد نصیر‌آبادی نقوی هندی (متوفی 1312ق)، «موجز المقال في نظم الوجيزة» از شیخ عبدالرحیم اصفهانی حائری (متوفی 1367ق) و «الوجيزة في علم دراية الحديث» از ملا عبدالرزاق حائری اصفهانی (متوفی1383ق)[۱۳].
در پایان می‌توان چنین گفت که این مجموعه را باید اثری ارزنده در دانش دراية الحديث شیعه دانست[۱۴].
وضعیت کتاب
فهرست مصادر تحقیق هر رساله، در انتهای آن آمده و در جلد نخست، فهرست مطالب بههمراه فهارس آیات، روایات، اسامی معصومین(ع)، اعلام مذکور در متن و اصطلاحات، در انتهای کتاب آمده است. در جلد دوم نیز فهرست مطالب در انتهای کتاب جای گرفته است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۵]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۱۶].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- آزادی، مریم، «نگاهی به کتاب‌های تازه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کیهان فرهنگی، آذر 1383، شماره 218 (4 صفحه، از 72 تا 75).
- میرزایی، ابراهیم، «چند رساله ارزشمند در علم داریه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه دین، اردیبهشت و خرداد 1384، شماره 91 و 92 (3 صفحه، از 42 تا 44).