فرهنگ (ابهام‌زدایی)

فرهنگ ممکن است عنوان برای نرم‌افزار و کتاب‌های ذیل باشد:

• نرم‌افزار فرهنگ اصطلاحات علوم دربردارنده متن ۹۷ عنوان کتاب در زمینه فرهنگ ‌نامه اصطلاحات علوم، طیّ ۱۵۷ جلد، در موضوع‌هایی همچون: علوم قرآن، علوم حدیث، بلاغت، فقه، اصول فقه، فلسفه، عرفان، منطق، کلام ...

• نرم‌افزار فرهنگ موضوعی تفسیر التبيان و الميزان دربردارنده 2 عنوان از مهم‌ترین تفاسیر شیعی، به نام‌های: «التبیان فی تفسیر القرآن» و «المیزان فی تفسیر القرآن» با امکان اتصال متن تفسیر به ترجمه

• نرم‌افزار فرهنگ موضوعی کتاب ریاض المسائل دربردارنده متن 15 عنوان کتاب فقهی شیعه در 52 جلد، از جمله «المختصر النافع فی فقه الإمامیه» و شروح آن، با قابلیت ارتباط بین متن و شرح.

• فرهنگ آثار: معرفى آثار مكتوب ملل جهان از آغاز تا امروز دائرةالمعارفى است در شش جلد بزرگ كه از فرانسه به فارسى ترجمه شده و در آن به معرفى آثار مكتوب در زمينه ادبيات و گزارش خلاصه‌اى از محتواى آنها پرداخته شده است.

• فرهنگ ابجدی الفبایی (عربی ـ فارسی) ترجمه کامل المنجد الأبجديترجمه‌ى كتاب «المنجد الابجدى» اثر فؤاد افرام بستانی، در موضوع لغت است، كه توسط رضا مهيار از زبان عربى به فارسى ترجمه و در يك جلد منتشر شده است. اين اثر مورد استفاده دانشجويان و نوآموزان زبان عربى قرار گرفته است.

• فرهنگ مجمع الفرس نوشته محمدقاسم بن محمد کاشانی(متوفای بعد از 1036ق) ادیب، شاعر و متخلص به سروری است که در برخی از منابع از آن به نام فرهنگ سروری یا لغت فرس سروری نام برده شده است.

• فرهنگ جهانگیری نوشته میر جمال‌الدین حسین بن فخر الدین حسن انجو شیرازی(م 1035ق) واژه‌نامه لغت فارسی است و توسط رحیم عفیفی تصحیح شده است.

• فرهنگ عمید اثر حسن عمید (متوفای 1358ش) در موضوع ادبیات (لغت) است و شامل واژه‌های فارسی و لغات عربی و اروپایی مصطلح در زبان فارسی و اصطلاحات علمی و ادبی است.

• فرهنگ فارسی (متوسط) نوشته محمد معین(1291-1346ش)، واژه‌نامه لغت فارسی است و شامل لغات، ترکیبات خارجی، و اعلام است.

• فرهنگ مترادفات و اصطلاحات نوشته محمد پادشاه (متولد 1215ق) متخلص به شاد و مؤلف فرهنگ آنندراج است. واژه‌نامه‌ای در مترادفات و اصطلاحات زبان فارسی و زیر نظر بیژن ترقی منتشر شده است.

• فرهنگ قواس نوشته فخرالدین مبارک‌شاه قواس غزنوی (زنده در 743ق)، شاعر پارسی‌گوی است.

• غياث اللغات نوشته غیاث‌الدین محمد بن جلال‌الدین بن شرف‌الدین راهپوری(متوفای 1261ق) از عالمان و فضلای مشهور در رامپور و صاحب تالیفاتی در فقه و لغت و طب است.

• فرهنگ نظام: فارسی به فارسی، با ریشه‌شناسی و تلفظ واژه‌ها به خط اوستایی نوشته سید محمدعلی اصفهانی ملقب به داعی‌الاسلام (متوفای 1330ش)) است. وی استاد دانشگاه دکن و مدرس ادبیات فارسی و صاحب هفته‌نامه دعوةالاسلام در بمبئی است.

• فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق شهاب‌الدین سهروردى تألیف محمدخالد غفاری مجموعه‏‌ای است از اصطلاحات فلسفى و منطقى و اشراقى - عرفانى آثار غیر رمزى شیخ اشراق، همراه با تعاریف یا توصیف‌هایی که خود او از این اصطلاحات به دست داده است و شرحى که جناب آقای غفاری از این تعاریف به عمل آورده که در مجموع فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق را تشکیل داده است.

• فرهنگ اصطلاحات اصولی اثر محمدحسين مختارى مازندرانى، لغت‌نامه‌اى است كه در آن، به توضيح و تشريح اصطلاحات علم اصول، پرداخته شده است.

• فرهنگ اصطلاحات فقهی اثر محمدحسين مختارى مازندرانى و دیگران، دایرة‌المعارفی است به زبان فارسی که در آن 1377 اصطلاح فقهی گرد آمده است.

• فرهنگ اصطلاحات درایة الحدیث و رجال تألیف محسن قاسم‌پور و حسین ستار، حاوی شرح و توضیح اصطلاحات علوم حدیث به زبان فارسی است.

• فرهنگ اصطلاحات روز (قاموس فارسی - عربی) اثر محمد غفرانی و مرتضی آیت‌الله‌زاده، فرهنگ واژگان و اصطلاحات فارسی - ‌عربی است که راهنمای آموزشی زائران فارسی‌زبان بوده که جهت انجام زیارت به شهرهای مقدس عراق و دیگر زیارتگاه‌ها سفر می‌کنند.

• فرهنگ زندگی‌نامه‌ها به همكارى سيروس مهدوى، عباس جلالى، سيروس پارسائى، محمد قاسم‌زاده، شيدا مرادى و زير نظر حسن انوشه تهيه شده است. كتاب، در زمان معاصر و به زبان فارسى درباره تراجم عمومى به رشته تحرير درآمده است.

• فرهنگ اصطلاحات فقه اسلامی تأليف محسن جابرى عربلو از اولين فرهنگ‌نامه‌هاى فقهى به زبان فارسى است.

• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول تأليف عيسى ولائى است كه در آن اصطلاحات متنوع و پراكنده علم اصول را گردآورده و در حدّ لزوم به توضيح آنها پرداخته است.

• فرهنگ اصطلاحات اصولی اثر محمدحسين مختارى مازندرانى، لغت‌نامه‌اى است كه در آن، به توضيح و تشريح اصطلاحات علم اصول، پرداخته شده است.

• فرهنگ اصطلاحات قرآنی نوشته محمد يوسف حريرى، كتابى است به فارسى كه با انگيزۀ آشنا شدن جوانان با برخى اطلاعات قرآنى صورت گرفته است.مؤلف در اين كتاب به شرح و توضيح اصطلاحات قرآنى، چه اصل عربى اصطلاح و يا ترجمه فارسى آن، پرداخته و در هر مورد آيه‌اى از قرآن را كه از آن اصطلاح يا برگردان آن در آن استفاده شده ذكر مى‌كند.

• فرهنگ اصطلاحات فلسفه و کلام اسلامی تألیف جمعی از پژوهشگران، دومین مجلد از «مجموعه فرهنگ‌های اصطلاحات علوم و معارف اسلامی» است که توسط سید محمود موسوی مورد ویرایش قرار گرفته است. سید حسین صدر این اثر را اصلاح نموده و در ابتدای آن مقدمه‌ای نگاشته است.

• فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی عنوان اثری است 1 جلدی به زبان فارسی از سید جعفر سجادی با موضوع تصوف و واژه‌نامه‌ها. سجادی در این اثر مجموعه‌ای از اصطلاحات صوفیه را در قالب فرهنگ لغت صوفیان توضیح داده است.

• فرهنگ اصطلاحات روز (قاموس فارسی - عربی) اثر محمد غفرانی و مرتضی آیت‌الله‌زاده، فرهنگ واژگان و اصطلاحات فارسی - ‌عربی است که راهنمای آموزشی زائران فارسی‌زبان بوده که جهت انجام زیارت به شهرهای مقدس عراق و دیگر زیارتگاه‌ها سفر می‌کنند.

• فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا از آثار استاد دكتر سيد جعفر سجادى (اصفهان 1303 - 1392ش) است كه در آن واژگان و اصطلاحات فلسفى صدرالمتألهين شيرازى را به‌صورت الفبايى ذكر كرده و در مورد هركدام با استفاده از متون اصيل فلسفى توضيح داده است.

• فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق شهاب‌الدین سهروردى تألیف محمدخالد غفاری مجموعه‏‌ای است از اصطلاحات فلسفى و منطقى و اشراقى - عرفانى آثار غیر رمزى شیخ اشراق، همراه با تعاریف یا توصیف‌هایی که خود او از این اصطلاحات به دست داده است و شرحى که جناب آقای غفاری از این تعاریف به عمل آورده که در مجموع فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق را تشکیل داده است.

• فرهنگ اصطلاحات اصول اثر مجتبى ملكى اصفهانى در واقع نوعى معجم نگارى است كه مولّف با بهره گيرى از مصادر و منابع مختلف آن را در قالب دو جلد به رشته تحرير درآورده است. اين كتاب هرچند «فرهنگ اصطلاحات اصول» ناميده مى‌شود ولى عملاً به توضيح برخى از اصطلاحات علوم ديگر نيز پرداخته است. مساعدت‌ها و راهنمايى‌هاى آیت‌الله سبحانى اين مجموعه را پربارتر كرده است.

• فرهنگ اصطلاحات فلسفه، کلام و منطق از آثار آقاى جواد قاسمى (متولد 1338ش)، فرهنگ‌نامه‌اى دوزبانه (فارسى و انگليسى) و دوسويه (فارسى به انگليسى و انگليسى به فارسى) است كه در آن، نویسنده واژه‌ها و اصطلاحات علوم عقلى (منطق، كلام و فلسفه) در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامى را همراه با معادل‌هاى انگليسى آن به ترتيب الفباى فارسى و انگليسى بدون هيچ توضيحى آورده است.

• فرهنگ عاشورا دائرةالمعارفى از واژه‌هاى مرتبط با واقعه كربلا و قيام حسينى است. جواد محدثى مؤلف اين اثر براى الفاظ، شماره‌اى قرار نداده و تعداد اين واژه‌ها مشخص نيست، ولى تعداد مدخل‌ها فراوان است و به هر كلمه‌اى كه به‌نوعى با قيام امام حسين(ع) از رويدادها، دوست و دشمن، عزادارى در طول تاريخ و... ارتباطى وجود داشته، پرداخته است.

• فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم رجالی اثر محمدحسین مختاری مازندرانی و علی‌اصغر مرادی، فرهنگ‌نامه‌ای است در جهت بیان معنا و مفهوم اصطلاحات علم رجال.

• فرهنگ اصطلاحات علوم و تمدن اسلامی فرهنگ‎نامه فارسی - انگلیسی اصطلاحات علوم و فنون تمدن اسلامی است که توسط محمدتقی اکبری با همکاری علی آخشینی، احمد رضوانی و عبدالله عظیمایی، زیر نظر جواد قاسمی گردآوری شده است.

• فرهنگ اصطلاحات منطقی اثر صاحب كتاب «منطق صورى»، محمد خوانسارى (اصفهان، 1300-1388ش، تهران) است كه نویسنده در آن، معانى واژگان و اصطلاحات علم منطق صورى را به‌صورت الفبايى، مطرح و با استناد به منابع معتبر اين علم تعريف كرده است.

• فرهنگ علوم فلسفی و کلامی نوشته جعفر سجادی، پژوهشی است در جهت جمع‌آوری اصطلاحات دو علم فلسفه و کلام. این کتاب به زبان فارسی در زمان معاصر و در یک جلد به نگارش درآمده است.

• فرهنگ فلسفی ترجمه «المعجم الفلسفى» تأليف دكتر «جميل صليبا» (1978م.) عضو فرهنگستان زبان دمشق، به قلم منوچهر صانعى دره‌بيدى است.

• فرهنگ مصطلحات پزشکی غیر عربی در کتب پزشکی و داروسازی عربی اثر ابراهيم بن مراد، تحقيقى است گسترده در مورد مصطلحات غير عربى (عمدتاً فارسى، يونانى، سريانى و...) كه در كتب پزشکى انتشاريافته به زبان عربى مشاهده مى‌شود.

• فرهنگ علم کلام اثر دكتر احمد خاتمى، كتابى است كه به زبان فارسى در شرح و اصطلاحاتيكه در كتب كلامى ذكر شده تألیف شده است همچنين اين كتاب از اشخاص و اعلامى مطرح در علم كلام، به ترتيب حروف الفباء نام برده شده است همانند فرهنگنامه‌هاى مختلف.

• فرهنگ‌نامه زیارت اثر جواد محدثى (متولد سراب، 1332ش) است كه نویسنده در آن، تعداد 140 عدد از واژگان و اصطلاحات حجّ و زيارت را به‌صورت الفبايى توضيح داده است.

• فرهنگ معارف اسلامی اثر سيد جعفر سجادى و به زبان فارسى كه در سه جلد شامل شرح لغات و اصطلاحاتى است كه در طول تاريخ وارد فرهنگ و تمدن اسلامى شده، مى‌باشد.

• فرهنگ‌نامه مهدویت اثر خدامراد سليمانيان، فرهنگ الفبايى اعلام و اصطلاحات مربوط به مهدویت است كه در راستاى فرهنگ سازى انتظار، به زبان فارسى و در سال 1387ش نوشته شده است.

• فرهنگ اعلام نهج‌البلاغة اثر ابراهيم بابايى آملى است كه در زمينه بررسى و بيان شرح حال افرادى است كه حضرت على(ع) در خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌های «نهج‌البلاغة»، آنان را ستايش كرده و يا به سرزنش از آنها پرداخته است.

• فرهنگ زیارت اثر جواد محدثى (متولد سراب، 1332ش) است كه نویسنده در آن، زيارت را از منظر فرهنگى، تربيتى و اجتماعى، تحليل و بررسى كرده است.

• فرهنگ واژگان قرآن کریم عنوان ترجمه کتاب «الدر النظيم في لغات القرآن العظيم» شیخ عباس قمی، توسط غلامحسین انصاری است که پنجمین چاپش در سال 1395ش به طبع رسیده است.

• فرهنگ معارف نهج‌البلاغه تأليف محمد دشتى (م 1330ش) محقق شهير نهج‌البلاغه است. اين اثر براى سطوح مختلف فكرى محققان اسلامى جهت آشنايى با معارف نهج‌البلاغه تدوين شده است.

• فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی ترجمه‌ای است از کتاب «بحوث في الملل و النحل»، آیت‌الله جعفر سبحانی.

• فرهنگ نفیسی اثر علی‌اکبر نفیسی (ناظم الاطبا) (متوفی 1303ش)، فرهنگ لغات فارسی و عربی رایج در زبان فارسی و نخستین فرهنگ فارسی است که از حروف لاتین برای نشان دادن تلفظ کلمات (آوانگاری) استفاده کرده است.

• فرهنگ موضوعات کلی نهج‌البلاغه اثر محمد دشتى از دانشمندان معاصر ايران است كه در واقع فرهنگى، پيرامون موضوعاتى كلى براى خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاى نهج‌البلاغه سيد رضى است.

• فرهنگ قرآن، اخلاق حمیده اثر محمد دشتى از دانشمندان معاصر ايران است كه در واقع فرهنگى، پيرامون موضوعاتى كلى براى خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاى نهج‌البلاغه سيد رضى است.

• فرهنگ قرآن، كليد راهيابى به موضوعات و مفاهيم قرآن كريم دائرةالمعارفى 33 جلدى با موضوع قرآن كريم است كه توسط اكبر هاشمى رفسنجانى و گروهى از محققان مركز فرهنگ و معارف قرآن تأليف شده است.

• تحفة الدستور (فرهنگ اعداد کلمات) تألیف لطف‌الله بن عبدالكريم كاشانى در سال 1070ق، فرهنگ اَعداد كلمات و از جمله فرهنگ‌هاى ادب فارسی است.

• فرهنگ اعلام علوم عقلی اسلامی اثر جمعی از پژوهشگران مرکز پژوهشى دائرة‎المعارف علوم عقلى اسلامى وابسته به مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره)‏، فرهنگ‌نامه‌ای است که به بازشناسى و بازنمایى اعلام و مشاهیر به‏‌ویژه عالمان برجسته علوم عقلى اسلامى‌‏ می‌پردازد.

• فرهنگ فارسی برهان قاطع اثر محمدحسین بن خلف تبریزی، متخلص به «برهان»، فرهنگ لغات فارسی به فارسی است.

• فرهنگ تشریحی ایسم‌ها اثر عزیزالله علیزاده، مشتمل بر 1990 اصطلاحی است که به "ایسم" ختم شده‌اند.

• لغت‌نامه: فرهنگ متوسط دهخدا تلخیص لغت‌نامه دهخدا در حد متوسط آن با برخی حذف‌ها و ویرایشات است. فرهنگ متوسط دهخدا زیر نظر دکتر سید جعفر شهیدی و با کوشش دکتر غلامرضا ستوده، دکتر ایرج مهرکی و خانم اکرم سلطانی نگاشته شده است.

• فرهنگ جامع سخنان امام حسین علیه‌السلام ترجمه كتابى است با عنوان موسوعة كلمات الإمام الحسين علیه‌السلام كه توسط جمعى از محققان پژوهشكده باقرالعلوم وابسته به سازمان تبليغات اسلامى جمع‌آورى و تهيه شده است. اين موسوعه، مجموعه‌اى است از گزارش‌ها و رواياتى صحيح و ضعيف كه از منابع قديم و جديد نقل شده و كلاً 970 روايت به اضافه ادعيه و اشعار است.

• فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی ترجمه كتاب «المعالم الأثيرة في السنة و السيرة»، اثر محمد محمدحسن شراب است كه توسط آقاى حميدرضا شيخى به فارسى ترجمه گشته است. اين كتاب، در واقع، يك فرهنگ جغرافيايى تخصّصى (حديثى) است كه به قصد كمك به پژوهشگران عرصه حديث تدوين شده است.

• فرهنگ معاصر عربی - فارسی (بر اساس فرهنگ عربی - انگلیسی هانس‌ور) اثر آذرتاش آذرنوش (درگذشته 15 مهر 1400)، بر اساس فرهنگ عربی - انگلیسی هانس‌ور نوشته شده است. البته نویسنده به این فرهنگ بسنده نکرده و به گفته خود حدود شش هزار کلمه یا اصطلاح به کتاب افزوده است.

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام تأليف جمعى از پژوهشگران «مؤسّسه دائرةالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بيت(ع)»، زير نظر آيت‌الله سيد محمود هاشمى شاهرودى، از نخستين فرهنگ‌هاى تخصصى علمى - كاربردى در موضوع فقه شيعه به زبان فارسى است.

• فرهنگ تفسیری قرآن مجید بر اساس نسخه دانشگاه کمبریج تألیف دکتر رضا اشرف‌زاده (متولد 1321ش)، استاد زبان و ادبیات فارسی است.

• فرهنگ شیعه (کلام) برآيند طرحى است از پژوهشكده تحقيقات اسلامى كه بيش از هفتصد عنوان يا مدخل كلامى را در خويش دارد.

• فرهنگ جامع سخنان امام حسن علیه‌السلام از آثار پژوهشگران گروه حدیث پژوهشكده باقرالعلوم(ع) است كه به گردآوری جامع سخنان و احادیث و ادعیه وارده از امام حسن(ع) همّت گماشته است.

• فرهنگ رشیدی اثر عبدالرشید تتوی (متوفی 1071ق)، نخستین فرهنگ انتقادی فارسی‌ودومین فرهنگ لغت نویسنده به شمار می‌رود که دارای شواهد شعری فراوانی است. این کتاب با تحقیق و تصحیح محمد عباسی به چاپ رسیده است.

• فرهنگ‌نامه قرآنی: فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس 142 نسخه خطی کهن محفوظ در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی تهيه و تنظيم‌شده توسط گروه فرهنگ و ادب بنياد پژوهش‌هاى اسلامى، زير نظر محمدجعفر ياحقى، شامل واژگان قرآنى و معادل‌هاى فارسى آن است كه بر اساس قرآن‌هاى ترجمه‌شده از قرن چهارم به بعد موجود در آستان قدس رضوى، انتخاب شده‌اند.

• فرهنگ واژه‌های معادل نهج‌البلاغه تأليف پژوهش‌گر معاصر محمد دشتى (1330ش) است كه در آن واژه‌هاى معادل فارسى الفاظ نهج‌البلاغه گردآورى و در يك مجلد منتشر شده است. اين كتاب از مجموعه آشنايى با نهج‌البلاغه مؤسسّه فرهنگى تحقيقاتى اميرالمؤمنين(ع) است.

• فرهنگ فرق اسلامی در تاريخ فرقه‌هاى اسلامى اثر دكتر محمد جواد مشكور به زبان فارسى. مختصرى از تاريخ پيدايش و تحولات مذاهب اسلامى و فرق و انشعابات آنها، بدون توجه به حقانيت عقايد ايشان نگارش يافته است.

• فرهنگ کنز اللغات عنوان کتابی است از محمد بن عبدالخالق بن معروف (متوفای 833ق/ 1478م)، با موضوع زبانشناسی و فرهنگ لغت. این فرهنگنامه به زبان عربی به فارسی نوشته شده است و به تصحیح سید رضا علوی رسیده است.

• فرهنگ داروها و واژه‌های دشوار تأليف منوچهر اميرى، تحقيقى است درباره كتاب «الأبنية عن حقائق الأدوية» اثر موفق‌الدين ابومنصور على هروى.

• معناشناسی واژگان قرآن (فرهنگ اصطلاحات قرآنی) ترجمه فارسى سيد حسين سيدى از كتاب «المصطلحات القرآنية» صالح عُضيمة است كه توسط محمدحسين ساكت ويراستارى شده است. كتاب حاضر، حاوى نكاتى در باب معانى واژگان قرآنى و جايگاه آنها در كليّت نظام معرفتى قرآن است.

• فرهنگ و تمدن زمینه‌ساز؛ راهبردها و راهکارها مجموعه مقالات یازدهمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت می‌باشد که در سه جلد، ارائه شده است.

• فرهنگ مهرورزی اثر شيخ حسين انصاريان، پيرامون محبت و مهرورزى در آيات و روايات و فرهنگ اسلامى است.

• موعودنامه فرهنگ الفبایی مهدویت اثر مجتبى تونه‌اى، مجموعه‌اى است كه به موضوع حضرت مهدى(عج)، غيبت، انتظار، ظهور، رجعت و ديگر مسائل جانبى مهدویت پرداخته است.

• فرهنگ اصطلاحات صرف و نحو عربی نوشته ابوالفضل علامی و صفر سفیدرو (معاصر) است. این کتاب ترجمه اثری از انطوان دحداح (معاصر) تحت عنوان «معجم لغة النحو العربي» است. اثر یادشده در موضوع ادبیات (صرف و نحو) است.

• فرهنگ نوادر و لغات و ترکیبات آثار عطار نیشابوری اثر رضا اشرف‌زاده، پژوهشی است در شرح لغات و امثال و حکم و تعبیرات و مآخذ قصص و حکایات عطار نیشابوری.

• فرهنگ نهج‌البلاغه ترجمه فارسى بخش معجم لغات نهج‌البلاغه است که صبحى صالح در انتهاى نهج‌البلاغه خود آورده است.

• فرهنگ موضوعی جهاد و دفاع در آینه آیات و روایات آيات و روايات مربوط به جنگ و دفاع به صورت موضوعى توسط پژوهشگران پژوهشکده تحقيقات اسلامى قم، تدوين شده است.

• فرهنگ‌نامه حج؛ فرهنگ جامع الفبایی تاریخ و جغرافیای مکه و مدینه اثر مجتبى تونه‌اى، از جمله فرهنگ‌هاى فارسى در موضوع حج است.

• فرهنگ سخنان امام زمان(عج) اثر فارسى محمد دشتى، گردآورى رواياتى از امام زمان(ع) در موضوعات گوناگونى از قبيل فضيلت امامان معصوم و ضرورت اطاعت از ايشان است.

• فرهنگ جامع تاریخ ایران دو جلد، نوشته عباس قديانى، فرهنگ‌نامه گونه‌اى است حاوى توضيحات كوتاه و كارآمد درباره مجموعه‌اى از اسامى شخصيت‌ها، اصطلاحات، اماكن، اقوام، احزاب، وقايع، منابع و متون و كتاب‌ها، فرقه‌ها و مذاهب، و واژه‌هاى متعددى كه در متون تاريخى به كار رفته و به نوعى در حيطه تاريخ ايران مى‌گنجد.

• فرهنگ لغات نهج‌البلاغه (فرهومندی) كتابى است، به زبان فارسى كه توسط آقاى كاظم فرهومندى از پژوهشگران معاصر حوزه دين نوشته شده‌است. نویسنده در آن به ترجمه برخى واژگان نهج‌البلاغة مى‌پردازد.

• فرهنگ‌نامه موضوعی نهج‌البلاغه (خاتمی) تألیف احمد خاتمى، به زبان فارسى و عربى است. اين اثر يكى از بهترين كتاب‌هايى كه مطالب و سخنان امام على(ع) را به صورت موضوعى در اختيار خوانندگان قرار مى‌دهد.

• فرهنگ‌نامه علوم قرآن (علوم و تألیفات) اثر ابراهیم اقبال، رساله دکتری ایشان با نام «سیر تطور علوم قرآن» است که در دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، با راهنمایی و نظارت اساتید برجسته علوم قرآن دفاع گردید و در سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به‌عنوان یکی از رساله‌های برگزیده سال، انتخاب شد.

• فرهنگ جامع نامها و آبادیهای کهن اصفهان به قلم استاد محمد مهريار در يك مجلد به زبان فارسى منتشر شده است. اين كتاب كه حاصل بيش از سال تلاش نویسنده است، يكى از ارزشمندترين و پربارترين تحقيقات نویسنده است.

• فرهنگ جغرافيایی ايران (خراسان) کار گروهی از کارکنان وزارت جنگ انگلستان مستقر در هندوستان است که با ترجمه و تحقیق کاظم خادمیان و تنظیم جدول‌های این فرهنگ به دست غلامرضا ثاقب حسین پور چاپ شده است.

• فرهنگ ادیان جهان تألیف جان آر. هینلز، فرهنگ عمومی دین نسبتاً جامع و کمابیش موجز و دقیق برای اهالی دین‌پژوهی است. این اثر به‌صورت گروهی ترجمه و به اهتمام ع. پاشایی منتشر شده است.

• فرهنگ فرزانگی پیام امام کاظم(ع) به هشام بن حکم، اثر م.ناصر کتابی است که پدیدآور آن امام را به هشتاد و یک پاره تقسیم کرده و هر پاره را نامی داده و آن را ترجمه کرده است.

• فرهنگ اصطلاحات وقف در امپراتوری عثمانی اثر داود بهلولی، ترجمه‌ای است از کتاب «اصطلاحات و تعابیر موجود در آثار مربوط به اوقاف، وقف‌نامه و دیگر اسناد مشابه»، نوشته علی همت برکی که کتابی است پیرامون اصطلاحات و تعابیر مربوط به وقف در عهد امپراتوری عثمانی