معيار العقول: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مقدمه نویس ' به 'مقدمه‌نویس ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ | [[ابن سینا، حسین بن عبدالله]] (نویسنده) | ||
[[همایی، جلال‌الدین]] ( | [[همایی، جلال‌الدین]] (مقدمه‌نویس و مصحح) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BBR 552 1300 | | کد کنگره =BBR 552 1300 | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =01731 | ||
| کتابخوان همراه نور =01731 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''معيار العقول''' تصنیف [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ رئیس ابوعلی سینا]]، با مقدمه و حواشی و تصحیح [[همایی، جلال‌الدین|جلال‌الدین همائی]]، كتابى است در علم جرثقيل يا به تعبير امروزى مكانيك كه به زبان فارسى تأليف گرديده و نسبتش را به [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] داده‌اند، البته دليلى بر اينكه بتوان آن را با اطمينان به وى نسبت داد، وجود ندارد، زيرا با نگاهى به آثار فارسى [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، همچون دانش‌نامه علائى يا رساله نبض و... كه در رديف آثار فارسى قرن چهارم و پنجم هجرى مى‌باشند و مقايسه آنها با اين رساله، به وضوح معلوم مى‌شود كه هيچ هم‌آهنگى بين آنها وجود ندارد و اين دو گونه ادبيات نمى‌تواند از قلم يك نفر باشد، لكن شهرت انتساب آن به [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شيخ الرئيس]]، ما را به تأملى درباره‌ى آن وامى‌دارد تا شايد توجيهى همچون دست‌برد ناسخان در متن كتاب يا عواملى از اين دست، ما را راضى كند تا به چشم رساله‌اى از بوعلى بدان بنگريم. | |||
در هر صورت، رساله، از ابوعلى باشد يا از دانشمندى ديگر، حكايت از آگاهى دانشمندان اسلامى به اين علم دارد، چنان‌كه پسران موسى بن شاكر نيز در اين علم كتاب‌هاى مهمى تأليف نموده‌اند. | در هر صورت، رساله، از ابوعلى باشد يا از دانشمندى ديگر، حكايت از آگاهى دانشمندان اسلامى به اين علم دارد، چنان‌كه پسران موسى بن شاكر نيز در اين علم كتاب‌هاى مهمى تأليف نموده‌اند. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۵: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
باب | باب اول<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11589/1/25 متن کتاب، ص25]</ref>، در ذكر آلات جرثقيل، است كه عبارتند از: محور؛ فحل؛ بكره؛ لولب و اسفين. باب دوم، مشتمل بر پنج فصل است كه در آن هر يك از آلات جرثقيل، توضيح داده شده‌اند و وظيفه و موقعيت هر كدام همراه اشكالى كه نمايان‌گر آنهاست، معين گرديده‌اند. باب سوم، در به فعليت درآوردن محور، بكره و فحل است؛ يعنى طرز استفاده از هر كدام را توضيح مى‌دهد؛ براى مثال مى‌گويد: براى بلند كردن هزار من بار با استفاده از اين آلات چه ترتيبى بايد اتخاذ كرد. اين باب نيز همراه با اشكالى است تا مخاطب راحت‌تر با مقصود مؤلف آشنا و چيزهايى كه مى‌خواند كاربردى‌تر گردد. باب چهارم، در تركيب اين آلات و ادوات است كه در چهار فصل مى‌باشد: فصل اول، در تركيب محور بكره است كه براى مثال در هنگام بالا بردن ده هزار من بار كاربرد دارد. | ||
فصل | فصل دوم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11589/1/27 همان، ص27]</ref>، در تركيب محور و بيرم است كه در اين تركيب هم بالا كشيدن ده هزار من بار با نيروى دو من بار بالا خواهد رفت. | ||
فصل | فصل سوم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11589/1/41 همان، ص41]</ref>، در تركيب محور و لولب است كه در اين‌جا نيز با نيروى دو من بار، ده هزار من بار جابه‌جا مى‌گردد. | ||
آخرين فصل در تركيب آلات چهارگانه است كه با نيروى يك من بار، ده هزار من بار جابه‌جا مى‌شود. | آخرين فصل<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11589/1/50 همان، ص50]</ref> در تركيب آلات چهارگانه است كه با نيروى يك من بار، ده هزار من بار جابه‌جا مى‌شود. | ||
باب | باب پنجم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/11589/1/59 همان، ص59]</ref>، در ذكر مطالبى پراكنده راجع به برخى از مباحث پيشين است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
فهرست اعلام رجال و فهرست مطالب، در پايان و توضيحات استاد جلال‌الدين | فهرست اعلام رجال و فهرست مطالب، در پايان و توضيحات استاد [[همایی، جلال‌الدین|جلال‌الدين همايى]]، مصحح كتاب، در باب مطالب كتاب، در آغاز آمده است. | ||
==پانویس == | |||
<references/> | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:فلسفه، مذهب و روانشناسی]] | |||
[[رده:فلسفه اسلامی]] | |||
[[رده:عصر صاحب نظران فلسفه اسلامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۷
| معیار العقول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) همایی، جلال‌الدین (مقدمه‌نویس و مصحح) |
| ناشر | انجمن آثار ملی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | جرثقیل فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BBR 552 1300 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معيار العقول تصنیف شیخ رئیس ابوعلی سینا، با مقدمه و حواشی و تصحیح جلال‌الدین همائی، كتابى است در علم جرثقيل يا به تعبير امروزى مكانيك كه به زبان فارسى تأليف گرديده و نسبتش را به ابن سينا داده‌اند، البته دليلى بر اينكه بتوان آن را با اطمينان به وى نسبت داد، وجود ندارد، زيرا با نگاهى به آثار فارسى ابن سينا، همچون دانش‌نامه علائى يا رساله نبض و... كه در رديف آثار فارسى قرن چهارم و پنجم هجرى مى‌باشند و مقايسه آنها با اين رساله، به وضوح معلوم مى‌شود كه هيچ هم‌آهنگى بين آنها وجود ندارد و اين دو گونه ادبيات نمى‌تواند از قلم يك نفر باشد، لكن شهرت انتساب آن به شيخ الرئيس، ما را به تأملى درباره‌ى آن وامى‌دارد تا شايد توجيهى همچون دست‌برد ناسخان در متن كتاب يا عواملى از اين دست، ما را راضى كند تا به چشم رساله‌اى از بوعلى بدان بنگريم.
در هر صورت، رساله، از ابوعلى باشد يا از دانشمندى ديگر، حكايت از آگاهى دانشمندان اسلامى به اين علم دارد، چنان‌كه پسران موسى بن شاكر نيز در اين علم كتاب‌هاى مهمى تأليف نموده‌اند.
ساختار
كتاب حاضر، در پنج باب تنظيم شده است؛ باب اول و پنجم، فصل‌بندى ندارد، ولى باب دوم داراى پنج فصل و باب سوم داراى سه فصل و باب چهارم داراى چهار فصل مى‌باشد.
گزارش محتوا
باب اول[۱]، در ذكر آلات جرثقيل، است كه عبارتند از: محور؛ فحل؛ بكره؛ لولب و اسفين. باب دوم، مشتمل بر پنج فصل است كه در آن هر يك از آلات جرثقيل، توضيح داده شده‌اند و وظيفه و موقعيت هر كدام همراه اشكالى كه نمايان‌گر آنهاست، معين گرديده‌اند. باب سوم، در به فعليت درآوردن محور، بكره و فحل است؛ يعنى طرز استفاده از هر كدام را توضيح مى‌دهد؛ براى مثال مى‌گويد: براى بلند كردن هزار من بار با استفاده از اين آلات چه ترتيبى بايد اتخاذ كرد. اين باب نيز همراه با اشكالى است تا مخاطب راحت‌تر با مقصود مؤلف آشنا و چيزهايى كه مى‌خواند كاربردى‌تر گردد. باب چهارم، در تركيب اين آلات و ادوات است كه در چهار فصل مى‌باشد: فصل اول، در تركيب محور بكره است كه براى مثال در هنگام بالا بردن ده هزار من بار كاربرد دارد.
فصل دوم[۲]، در تركيب محور و بيرم است كه در اين تركيب هم بالا كشيدن ده هزار من بار با نيروى دو من بار بالا خواهد رفت.
فصل سوم[۳]، در تركيب محور و لولب است كه در اين‌جا نيز با نيروى دو من بار، ده هزار من بار جابه‌جا مى‌گردد.
آخرين فصل[۴] در تركيب آلات چهارگانه است كه با نيروى يك من بار، ده هزار من بار جابه‌جا مى‌شود.
باب پنجم[۵]، در ذكر مطالبى پراكنده راجع به برخى از مباحث پيشين است.
وضعيت كتاب
فهرست اعلام رجال و فهرست مطالب، در پايان و توضيحات استاد جلال‌الدين همايى، مصحح كتاب، در باب مطالب كتاب، در آغاز آمده است.