۸۲٬۸۱۹
ویرایش
جز (Hbaghizadeh@noornet.net صفحهٔ السيف الصنيع لرقاب منکري علم البديع را بدون برجایگذاشتن تغییرمسیر به السيف الصنيع لرقاب منكري علم البديع منتقل ک...) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.ر' به '. ر') |
||
(۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR15320J1.jpg | |||
| عنوان =السيف الصنيع لرقاب منكري علم البديع | |||
| عنوانهای دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[هادی زاده، مجید]] (محقق) | |||
| | |||
| | |||
[[ابوالمجد، محمدرضا]] ( | [[ابوالمجد، محمدرضا]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =PJA 2038 /ن3س9 | ||
| موضوع = | |||
زبان عربی - بدیع | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
المکتبة الأدبية المختصة | |||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
|موضوع | | سال نشر = 1427 ق | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15320AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| شابک =964-8629-85-4 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =15320 | |||
| کتابخوان همراه نور =15320 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''السيف الصنيع لرقاب منكري علم البديع''' اثر عربى آيتالله [[ابوالمجد، محمدرضا|محمدرضا نجفى اصفهانى]] (1362- 1287ق) در موضوع علم بديع مىباشد. | |||
براى كتاب دو نام ديگر هم ذكر شده كه عبارت است از: «السيف الصنيع على رقاب منكرى علم البديع» و «السيف الصنيع رقاب منكرى بديع».<ref>مقدمه، ص39</ref> | |||
بديع علمى است كه از وجوه تحسين و محاسن كلام بحث مىكند. مؤلف، كتاب را مانند شمشيرى صيقل زده شده مىداند براى هشدار و تذكر به كسانى كه علم بديع را انكار مىكنند.<ref>جمال، 1389، ص75</ref> | |||
بديع علمى است كه از وجوه تحسين و محاسن كلام بحث مىكند. مؤلف، كتاب را مانند شمشيرى صيقل زده شده مىداند براى هشدار و تذكر به كسانى كه علم بديع را انكار مىكنند | |||
== ساختار== | |||
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در هشت فصل، بدون نامگذارى و ذكر شماره، ذكر شده است. | كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در هشت فصل، بدون نامگذارى و ذكر شماره، ذكر شده است. | ||
مؤلف، در متن كتاب از اشعار عربى فراوانى استفاده نموده است. | مؤلف، در متن كتاب از اشعار عربى فراوانى استفاده نموده است. | ||
== گزارش محتوا | == گزارش محتوا== | ||
كتاب، را مىتوان به دو بخش تقسيم نمود. بخش اول مقدمه مفصل محقق و مصحح، جناب [[هادی زاده، مجید|مجيد هادىزاده]] و بخش دوم، متن. | |||
مقدمه محقق، مشتمل بر چهار بخش است كه هر بخشى تحت عنوان «نظر» بيان شده است.<ref>مقدمه، ص12</ref> | |||
در بخش اول مقدمه، شرح حالى از زندگى مؤلف از ولادت تا وفات به صورت مختصر آورده شده است.<ref>مقدمه، ص12</ref> | |||
در | بخش دوم، در مورد رابطه مؤلف، با علوم مختلف عربى مانند علم نحو، ادبيات عرب، لغت، بديع، نثر، نظم و... مىباشد.<ref>مقدمه، ص32</ref> | ||
بخش | در بخش سوم، مطالبى پيرامون كتاب، نسخههاى مختلف آن و نكاتى از عقايد مؤلف، كه در كتاب ذكر شده، آورده شده است.<ref>مقدمه، ص39</ref> | ||
در بخش | در بخش پایانى مقدمه، به بيان مراحل تدوين كتاب اشاره شده است.<ref>مقدمه، ص57</ref> | ||
مؤلف در متن كتاب، مطالبى مفيد در مورد علم بديع، ويژگىهاى اشعار متقدمين و متاخرين و عقايد خود در مورد علم بديع را بيان نموده و شرح داده است. | مؤلف در متن كتاب، مطالبى مفيد در مورد علم بديع، ويژگىهاى اشعار متقدمين و متاخرين و عقايد خود در مورد علم بديع را بيان نموده و شرح داده است. | ||
مؤلف، در آغاز بحث، در مورد التفات و توجه به علم بديع، مطالبى را بيان كرده است | مؤلف، در آغاز بحث، در مورد التفات و توجه به علم بديع، مطالبى را بيان كرده است.<ref>متن، ص75</ref> | ||
به اعتقاد وى خداوند انسان را به گونهاى خلق نموده كه در پى به دست آوردن اسباب هر چيزى است و به اسباب آن هم قناعت نمىكند و لذا به مسبب الاسباب كه خداوند است دسترسى پيدا مىكند و اين بزرگترين منتى است كه خدا بر انسان گذاشت. «حُسن» امر موجود و مشهودى است كه انسان از روى فطرت به دنبال سبب آن است و از ديدن محسناتِ موجودات لذت مىبرد. علماء از قرن سوم هجرى، به ثبت و ضبط محسنات در كلام پرداختند و نام آن چه را جمعآورى نمودند، علم بديع گذاشتند. در اين علم، اكثر مباحث علم بيان و علم معانى وجود دارد. اما غرض اصلى در اين علم، كسب محسنات كلام است | به اعتقاد وى خداوند انسان را به گونهاى خلق نموده كه در پى به دست آوردن اسباب هر چيزى است و به اسباب آن هم قناعت نمىكند و لذا به مسبب الاسباب كه خداوند است دسترسى پيدا مىكند و اين بزرگترين منتى است كه خدا بر انسان گذاشت. «حُسن» امر موجود و مشهودى است كه انسان از روى فطرت به دنبال سبب آن است و از ديدن محسناتِ موجودات لذت مىبرد. علماء از قرن سوم هجرى، به ثبت و ضبط محسنات در كلام پرداختند و نام آن چه را جمعآورى نمودند، علم بديع گذاشتند. در اين علم، اكثر مباحث علم بيان و علم معانى وجود دارد. اما غرض اصلى در اين علم، كسب محسنات كلام است.<ref>متن، ص85</ref> | ||
مؤلف، ذكر كرده كه برخى از نكاتى وجود دارد كه داخل در اين علم شده است، در حالى كه ربطى به اين علم نداشته و جزء اين علم نيست | مؤلف، ذكر كرده كه برخى از نكاتى وجود دارد كه داخل در اين علم شده است، در حالى كه ربطى به اين علم نداشته و جزء اين علم نيست.<ref>متن، ص93</ref>از جمله مطالبى كه به اعتقاد او وارد بر اين علم شده، «توريه» است.<ref>متن، ص97</ref>مؤلف، جهات مختلف مسأله توريه را توضيح و مورد نقد و بررسى قرار داده است. | ||
وى در جاهاى مختلفى از كتاب، مطالبى براى تحريض و تشويق ديگران به | وى در جاهاى مختلفى از كتاب، مطالبى براى تحريض و تشويق ديگران به فراگیرى علم بديع بيان كرده و از عظمت و ارزش اين علم سخن به ميان آورده است.<ref>متن، ص110</ref> | ||
وى، نظر افراطى برخى از متاخرين را در مورد آثار متقدمين ذكر كرده است. اين دسته معتقدند كه در اشعار و آثار متاخرين، چيزى كه باعث نيكو بودن باشد وجود ندارد و اين در اثر كمى فهم و دقت و جمود طبع و كمى فهم متقدمين است | وى، نظر افراطى برخى از متاخرين را در مورد آثار متقدمين ذكر كرده است. اين دسته معتقدند كه در اشعار و آثار متاخرين، چيزى كه باعث نيكو بودن باشد وجود ندارد و اين در اثر كمى فهم و دقت و جمود طبع و كمى فهم متقدمين است.<ref>متن، ص119</ref> | ||
نویسنده اين نظر را مردود و چنين ذكر كرده است: «و اما انكار آنان، از محاسن متقدمين، در اثر كمى تتبع و يا كثرت تعصب است».<ref>متن، ص119</ref> | |||
در فصلى از كتاب، به دور از هر گونه افراط، تفريط و تعصب، به بررسى آثار و اشعار متقدمين پرداخته شده است | در فصلى از كتاب، به دور از هر گونه افراط، تفريط و تعصب، به بررسى آثار و اشعار متقدمين پرداخته شده است.<ref>متن، ص125</ref> | ||
مؤلف، در اين زمينه معتقد است كه متقدمين، مخترع اصل شعر و سابقين در شناخت قافيهها و اوزان بودهاند. آنها | مؤلف، در اين زمينه معتقد است كه متقدمين، مخترع اصل شعر و سابقين در شناخت قافيهها و اوزان بودهاند. آنها مؤسس اركانى چون استعاره، تشبيه، مجاز مرسل و... هستند و معظم نكات ادبى را به دست آورده و در آثارشان جارى و فصول و ابوابى مانند مدح و هجاء و... را دستهبندى نمودهاند.<ref>متن، ص125</ref> | ||
مؤلف، اشاره به نظريه برخى از كسانى نموده است كه مىگويند: «علم هيچ گونه دخالتى در حسن و زيبايى شعر ندارد. اكثر شعراى خوب از اهل علم نيستند و بسيارى از اهل علم، داراى نظم نيكويى نيستند» | مؤلف، اشاره به نظريه برخى از كسانى نموده است كه مىگويند: «علم هيچ گونه دخالتى در حسن و زيبايى شعر ندارد. اكثر شعراى خوب از اهل علم نيستند و بسيارى از اهل علم، داراى نظم نيكويى نيستند».<ref>متن، ص143</ref> | ||
وى به اين نظر چنين پاسخ داده است كه منشا اين كلام از زيادى جهالت و كمى عقل است، زيرا فضيلت علم را، غير از جاهل انكار نمىكند | وى به اين نظر چنين پاسخ داده است كه منشا اين كلام از زيادى جهالت و كمى عقل است، زيرا فضيلت علم را، غير از جاهل انكار نمىكند.<ref>متن، ص143</ref> | ||
نویسنده در چند فصل، به ذكر محاسن و معايب اشعار و آثار ادبى متقدمين پرداخته و در اين زمينه توضيحاتى را ذكر كرده است.<ref>متن، ص145</ref> | |||
يكى از مطالب مهمى كه | يكى از مطالب مهمى كه مؤلف به آن اشاره نموده، اين موضوع است كه نيكو و شايسته آن است كه متاخرين با برخى از اشعار متقدمين مخالفت كنند. وى دليل اين مطلب را هفت امر زير ذكر كرده است: | ||
#استعمال ضروريات نحويه در اشعار؛ | |||
#استعمال اوزان نادر و زحافات (شعر مُزاحف، به شعرى گفته مىشود كه در آن حرفى از ميان دو حرف افتاده باشد)؛ | |||
#استعمال كلمات نامانوس؛ | |||
#افراط در ذكر اماكن و بلاد؛ | |||
#گريه بر پوسيدگىها و خرابىها؛ | |||
#ذكر بيش از حد خيال، خشم و جنون در اشعار؛ | |||
#اكتفا بر معانى مبذوله، تشبيهات عامه و نكات مبتذله.<ref>متن، ص158</ref> | |||
مؤلف، در كتاب اشعار فراوانى از قدما و متاخرين را بيان كرده اما از ذكر شعر دو دسته دورى نموده است: | مؤلف، در كتاب اشعار فراوانى از قدما و متاخرين را بيان كرده اما از ذكر شعر دو دسته دورى نموده است: | ||
گروه اول: جاهلانى كه فضيلت علم را انكار مىكنند و به قدر و ارزش آن جاهل هستند. اين گروه فضيلتهاى علمى متاخرين را به كلى ناديده | گروه اول: جاهلانى كه فضيلت علم را انكار مىكنند و به قدر و ارزش آن جاهل هستند. اين گروه فضيلتهاى علمى متاخرين را به كلى ناديده مىگیرند و به چشم بسته از متقدمين تاسى و پيروى مىنمايند. | ||
گروه دوم: گروهى كه همت و تلاش آنان حفظ الفاظ است. اينان آن چه را در كتاب آمده است، از خوب و بد قبول نموده و فقط به ظاهر الفاظ توجه دارند | گروه دوم: گروهى كه همت و تلاش آنان حفظ الفاظ است. اينان آن چه را در كتاب آمده است، از خوب و بد قبول نموده و فقط به ظاهر الفاظ توجه دارند.<ref>متن، ص177</ref> | ||
== وضعيت كتاب | == وضعيت كتاب== | ||
فهرست مطالب و موضوعات در ابتداى كتاب و فهرست مصادر تحقيق و تعليق، اشعار، اسامى اعلام و آيات قرآنى در پایان آمده است. | |||
محقق، اختلاف نسخ را در پاورقى و معانى الفاظ غريب و نا مانوس را به ترتيب حروف الفبا، در پایان كتاب ذكر كرده است. | |||
محقق، اختلاف نسخ را در پاورقى و معانى الفاظ غريب و نا مانوس را به ترتيب حروف الفبا، در | |||
توضيحات و تعليقات محقق تحت عنوان «التعليقات عل النص» با ذكر شماره در انتها بيان شده است. | توضيحات و تعليقات محقق تحت عنوان «التعليقات عل النص» با ذكر شماره در انتها بيان شده است. | ||
== منابع | ==پانويس == | ||
<references/> | |||
==منابع مقاله== | |||
#مقدمه و متن كتاب. | |||
#جمال، ظهيرالدين، (1389ش)، علم بديع و پيشينه آن، مقاله شماره12، ص75، پايگاه اطلاعات علمى. | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:زبانشناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] |