حاشية مجمع الفايدة و البرهان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[موسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی]] (محقق)

[[وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل]] (نويسنده)

موسسة العلامة المجدد الوحيد البهبهاني

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE132AUTOMATIONCODE

| کتابخانۀ دیجیتال نور =9147

'''حاشية مجمع الفايدة و البرهان''' تألیف [[وحید بهبهانی، محمدباقر|محمدباقربن محمد اكمل وحيد بهبهانى]] (م 1205 ق) است.

 

اين كتاب حواشى بر کتاب‌هاى متاجر تا آخر كتاب قضاء از مجمع الفائدة و البرهان فى شرح ارشاد الاذهان مقدس اردبيلى(م 991 ق) است.

كتاب ارشاد الاذهان [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]](م 726 ق) از آثار فقهى مختصر وى است كه به سبک فقه رساله‌اى نوشته شده و حدود 50 شرح و حاشيه بر آن زده شده است كه از مهمترين آنان مى‌توان [[غایة المراد في شرح نکت الإرشاد|غاية المراد]] [[شهيد اول]](م 786 ق)، روض الجنان [[شهيد ثانى]](م 966 ق)، مجمع الفائدة و البرهان محقق اردبيلى(م 991 ق)، [[ذخيرة المعاد في شرح الإرشاد|ذخيرة المعاد]] [[محقق سبزواری، محمدباقر|محقق سبزوارى]] (م 1090 ق)، و نهج السداد شيخ يوسف بحرانى(م 1186 ق) را نام برد.

كتاب مجمع الفائدة و البرهان از موسوعه‌هاى فقهى معتبر اماميّة است كه به سبک فقه استدلالى نوشته شده و يك دوره فقه كامل است و فقط کتاب‌هاى نكاح و طلاق آن از بين رفته و در دسترس نيست كه بعدها صاحب المدارك(م 1009 ق) اين دو مبحث را با شرح مختصر النافع كامل نموده است.

[[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] قده کتاب‌هاى متاجر، ديون و توابع آن (رهن، حجر،ضمان، حوالة، صلح، اقرار، وكالت) و کتاب‌هاى اجاره، صيد و توابع آن، ارث، قضاء، جنايات را از مجمع الفائدة حاشيه زده است.

كتاب بيشتر به سبک فقهى كه مبتنى بر اخبار و روايات است نوشته شده و كمتر به اقوال فقها تعرض شده است.اين كتاب نه تنها شرح مجمع الفائده است بلكه شرح ارشاد الاذهان نيز مى‌باشد زيرا مؤلف بارها به شرح عبارات آن پرداخته است.

وى علاوه بر اين كتاب به کتاب‌هاى [[ذخيرة المعاد في شرح الإرشاد|ذخيرة المعاد]] و كفاية الاحكام [[محقق سبزواری، محمدباقر|محقق سبزوارى]] (م 991 ق) تا آخر كتاب الصوم [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الافهام]] [[شهيد ثانى]](م 996 ق) از اول مكاسب محرمة تا آخر معاطاة، [[مدارك الأحكام في شرح شرائع الإسلام|مدارك الاحكام]] [[موسوی عاملی، محمد بن علی|سيد محمد عاملى]] (م 1009 ق)، مختصر النافع [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]]،(م 676 ق) و غير آنها را حاشيه زده است كه در حاشيه‌اش بر مقدمه مفاتيح به آنها اشاره نموده است(ذ85/6/،213، ج 72/20) مؤلف در اين كتاب بارها تفصيل مطالبى مثل اجماع، حقيقت لغوى و شرعى، تقييد، عام و خاص، خبر واحد، شهرت عملى و فتوائى، بحثهاى تيمم، حج را به کتاب‌هاى فقهى و اصول فقه خود مثل فوائد الحائرية، حدائق الناضرة و كتاب حج و تحرير مسائل مفتاح الظلام را با عبارت(كما حقق) ارجاع داده است.

وى در مقدمه كتاب صفحه 3 مى‌نويسد:راتبه قدس قد كبى جوده فى بعض الميادين، فأخذ يعترض على علمائنا الاساطين، و ذلك لما لا اعترف به طاب مضجعه و علا مقعده من عدم عثوره على استاد يقيّمه و يسدّده، فرأيت ان اتدارکما فاته رحمه اللّه من دليلهم، و غفل عن سواء سبيلهم با همه اشكالاتى كه [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] قده بر كتاب و مؤلف در نداشتن استاد توانايى در فقه داشته است با اين حال وى حريم قداست و بزرگى مقدس اردبيلى را مراعات نموده و درباره وى در صفحه 3-4 مى‌نويسد:و مع ذلك فلعمرى لم ار مصنفات اصحابنا المتقدمين و لا في مؤلفات علمائنا المتأخرين رضوان اللّه تعالى عليهم اجمعين مؤلّفا بشبهه فى جمعه و تحريره او يدانيه فى عقيقه و تحبيره، فللّه درّه قدس‌سره، فلقد أتى بالشى العجاب، بل بما يحير لب ذوى الالباب.

همچنانكه گذشت كتاب شامل مباحث متاجر، ديوان و توابع آن مثل رهن، حجر،ضمان حوالة، كفالة، صلح، اقرار وكالت، كتاب اجاره شامل اجارة، مزارعة، مساقات، جعالة، سبق و رمايه، شركت، مضاربة، وديعة، عارية، نقطة، كتاب الصيد و توابع آن يعنى ذبح، اطعمه و اشربة، کتاب‌هاى ارث، قضاء و جنايات است.