فلسفه اخلاق (مدرسی)

فلسفه اخلاق (مدرسی، محمد رضا)
پدیدآوران	مدرسی، محمد رضا (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	پژوهش در بنیادهای زبانی، فطری، تجربی، نظری و دینی اخلاق
ناشر	صدا و سيمای جمهوری اسلامی ايران. انتشارات سروش
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1388ش
چاپ	3
شابک	‎978-964-376-670-2
موضوع	اخلاق - فلسفه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/م4ف8 37 BJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

فلسفه اخلاق، اثر سید محمدرضا مدرسی، کتابی است که نویسنده آن به بررسی و کنکاش در مسائل مطرح شده در فلسفه اخلاق در عصر کنونی می‌پردازد.

وی با استناد به آیات و روایات و کمک گرفتن از فلسفه و کلام اسلامی و نیز اصول فقه بدین مهم دست برده است.

نویسنده از دیدگاه‌های فلسفی غربیان نیز یاد می‌کند و گاه آنها را به نقد می‌گیرد.

خواننده با مطالعه این نگاشته، بر فراوانی از مسائل فلسفه اخلاق به گونه‌ای مقایسه‌ای آشنا می‌شود و به بنیادهای فطری، زبانی، تجربی، نظری و دینی اخلاق به اختصار آگاهی می‌یابد و برخی مکتب‌های اخلاقی مهم این روزگا را تا اندازه‌ای می‌شناسد.

نگارنده مطالب کتابش را در شانزده سرفصل اصلی تنظیم کرده که برخی از آنها چنین است:

حکمت نظری و عملی: در این بخش از مفهوم فلسفه و تقسیم‌های آن در گذشته می‌گوید. حکمت نظری را با حکمت عملی می‌سنجد و اخلاق، علم اخلاق، فلسفه اخلاف و علم اخلاقیات یا آداب را تعریف می‌کند و به مقایسه برخی دیدگاه‌ها در زمینه‌های یاد شده می‌پردازد و برخی را نقد می‌کند.

مفاهیم در قضایای ارزشی: نویسنده در اینجا به بررسی برخی مکاتب فلسفی که به اخلاق و ماوراء طبیعت هم نظر دارند و منکر معنادار بودن و واقع نمایی قضایای اخلاقی و ماوراء طبیعی هستند، می‌پردازند و از معروفترین این نحله‌ها یعنی پوزیتویسم منطقی و دیدگاهایش در رمفاهیم اخلاقی یاد می‌کند و پاره‌ای اشکالات اساسی این دیدگاه‌ها را نقل و نقد می‌کند.

لزوم تبیین و تفکیک مفاهیم واژه‌ها: در این بخش و در ادامه بحث‌های یشین، با رویکردی زبان شناختی به برخی دیگر بحث‌های فلسفه زبان می‌پردازد و از آمیختگی مفاهیم در این مکتب‌ها می‌گوید و اشارتی دارد به اشعری و بصری که «ماهیت» و «وجود» را یکی می‌پنداشتند و مدعی است که اشتباه آن دو ناشی از خلط مفاهیم است. ایشان هم خلط را به پوزیتویستها نیز نسبت می‌دهد آنگاه به برخی اشتباهات نویسنده کتاب «دانش و ارزش» که برخاسته از تمایلات و یا برداشت‌های پوزیتویسی نویسنده آن از اخلاق است، اشاره می‌کند و به روش تفکیک مفاهیم می‌پردازد... هدف او از این بحث، اثبات معنادار بودن گزاره‌های اخلاقی و ارزشی است.

پژوهش در مفاهیم حسن و قبح و دیگر واژه‌های اخلاقی: نگارنده در این بخش به بحث‌های فلسفه زبانی خویش ادامه مید هد و در راستای سه گفتار پیش به معانی لفظی حسن و قبح که از واژگان کلیدی در فلسفه اخلاق و کلام اسلامی است می‌پردازد...

کیفیت وجودی ارزشها: موضوع این گفتار، کنکاش وجودشناختی در مفاهیم ارزشی چون: حسن و قبح، خوبی و بدی، و... است. نگارنده بر آن است که چگونگی وجود آنها را بررسی کند و معلوم دارد که مصداق خارجی دارند یا تنها اموری ذهی هستند. و از رهگذر به تقسیم سه گانه فلیسوفان از مفاهیم می‌پردازد و از مفاهیم ماهوی، انتزاعی و اعتباری سخن می‌راند آنگاه به عینی یا ذهنی بودن مفاهیم ارزشی و نسبی یا مطلق بودن مفاهیم اخلاقی می‌پردازد و ...

در سه بحث بعدی اخلاق تجربی و اخلاق نظری را به تصویر می‌کشد و پس از آن همسویی اخلاق تجربی و اخلاق نظری را توضیح می‌دهد.

اخلاق ارسطو و نظریه توسط، بررسی پایه‌های اخلاق در فلسفه کانت، اخلاق اصالت نفع (سودانگاری)، حسن و قبح عقلی، عقل نظری و عقل عملی، هست‌ها و بایدها، و ارزش‌های اخلاقی، دین و حقوق از مباحث بعدی کتاب تا انتهاست

منابع مقاله

رفیعی، بهروز؛ اخلاق، عرفان و تصوف اسلامی: کتابشناسی توصیفی و موضوعی، تهران، انتشارات بین‌المللی هدی، چاپ یکم، 1377ش.