طیاری، یحیی بن ‌حکیم

طیاری، یحیی بن ‌حکیم
نام کامل	ابن ‌نور، نظام‌الدین یحیی بن ‌حکیم نورالدین عبدالرحمن جعفری طیاری
نام‌های دیگر	ابن ‌نور یا ابن ‌حکیم
لقب	نظالم الدین طیاری
نام پدر	حکیم
ولادت	685ق
رحلت	760یا 761ق
پیشه	خطاطی

ابن ‌نور، نظام‌الدین یحیی بن ‌حکیم نورالدین عبدالرحمن جعفری طیاری معروف به ابن ‌نور یا ابن ‌حکیم (685 -760ق/1286-1359م)، موسیقی‌دان، خطاط، محدث و شاعر سدۀ 8ق/14م.

ولادت و تحصیل

ابن نور در بغداد متولد شد. پدر او نورالدین چشم پزشکی ماهر و ثروتمند بود و ابن ‌نور با استفاده از امکاناتی که پدرش فراهم آورده بود، به تحصیل پرداخت.

مسافرتها

وی برای انجام فریضه حج به مکه رفت و مقارن دوران زمامداری ملک ناصرالدین محمد بن ‌قلاوون دهمین فرد از ممالیک بحری مصر از آنجا رهسپار مصر شد و یک چند در قاهره و آنگاه مدتی در دمشق در خدمت نجم‌الدین وزیر به سر برد و با کسب فیض از مشایخ آن دیار به زادگاه خود، بغداد بازگشت و اندکی بعد در آنجا درگذشت.

تخصص

ابن ‌نور خوشنویسی توانا بود و به‌ویژه کوفی و مَعقلی را در کمال استادی می‌نوشت. در آغازِ کار در بغداد به خطاطی و نوشتن احکام دیوانی اشتغال ورزید. وی به گردآوری حدیث علاقۀ بسیار داشت و بدین منظور به دمشق و قاهره سفر کرد. اگر چه اثری در این رشته از او به جای نمانده است، با اینهمه می‌توان او را محدث شناخت. ابیاتی که صفدی و ابن ‌حجر از او نقل کرده‌اند نیز، می‌تواند بیانگر ذوق ادبی او باشد. با آنکه ابن ‌نور در موسیقی هم دستی داشته، متأسفانه در این رشته اثری از او به جای نمانده است. تنها از عبارت صفدی که می‌گوید: «در دانش موسیقی استاد بود و اقوال و اعمال ساخته او در شام و مصر بین اهل این فن رواج داشت»، معلوم می‌شود که وی در ساختن تصنیف و آهنگهای ضربی مهارتی داشته است، زیرا قول و عمل نوعی تصنیف همراه با شعر عربی و دارای طریقه جدول و میانخانه (صوت) و تشییعه (بازگشت) بوده است.

وفات

سال درگذشت او را به اختلاف ٧٦٠/١٣٥٩م یا ٧٦١ق/١٣٦٠م و حتی بعد از ٧٧٠ق/ ١٣٦٩م نوشته‌اند که شاید دو قول نخستین به حقیقت نزدیک‌تر باشد.

منابع مقاله

بینش، تقی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.