فرهنگنامه حج؛ فرهنگ جامع الفبایی تاریخ و جغرافیای مکه و مدینه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'امام صادق' به 'امام صادق') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
«فرهنگنامه حج: فرهنگ جامع الفبايى تاريخ و جغرافياى مكه و مدينه»، اثر مجتبى تونه‌اى، از جمله فرهنگ‌هاى فارسى در موضوع حج است. نويسنده، انگيزه تدوين اين اثر را تهيه كتابى جامع درباره حج دانسته تا خواننده مشتاق را به تمام زواياى حج و آن سرزمين متبرك آشنا كند | «فرهنگنامه حج: فرهنگ جامع الفبايى تاريخ و جغرافياى مكه و مدينه»، اثر مجتبى تونه‌اى، از جمله فرهنگ‌هاى فارسى در موضوع حج است. نويسنده، انگيزه تدوين اين اثر را تهيه كتابى جامع درباره حج دانسته تا خواننده مشتاق را به تمام زواياى حج و آن سرزمين متبرك آشنا كند <ref>مقدمه، ص42</ref>. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
نويسنده در مقدمه، فرهنگنامه حج را چنين توصيف مى‌كند: «تاكنون آثار بسيارى درباره حج نوشته و منتشر شده كه محصول تلاش پژوهشگران متعهد در اين حوزه است؛ تحقيقات عميق و دامنه‌دارى كه هركدام زاويه‌اى از اين سفر آسمانى و اسرار آن را بازگو مى‌كند. آنچه پيش روى شماست، بهره‌گيرى از آن مجاهدت‌هاى علمى است كه توفيق گردآورى و نظم‌بخشى الفبايى آن بر دوش اشتياق اين قلم افتاده است». وى مى‌افزايد: «اين فرهنگنامه، فراهمى است از تاريخ و جغرافياى مكه و مدينه (مناسك و آداب، اسرار و باطن، حوادث تاريخى، اماكن متبركه، شخصيت‌ها و...) كه اميدوارم قابل استفاده روحانيون، دانشجويان و علاقه‌مندان قرار گيرد و جرعه‌اى بر عطش مشتاقان باشد» | نويسنده در مقدمه، فرهنگنامه حج را چنين توصيف مى‌كند: «تاكنون آثار بسيارى درباره حج نوشته و منتشر شده كه محصول تلاش پژوهشگران متعهد در اين حوزه است؛ تحقيقات عميق و دامنه‌دارى كه هركدام زاويه‌اى از اين سفر آسمانى و اسرار آن را بازگو مى‌كند. آنچه پيش روى شماست، بهره‌گيرى از آن مجاهدت‌هاى علمى است كه توفيق گردآورى و نظم‌بخشى الفبايى آن بر دوش اشتياق اين قلم افتاده است». وى مى‌افزايد: «اين فرهنگنامه، فراهمى است از تاريخ و جغرافياى مكه و مدينه (مناسك و آداب، اسرار و باطن، حوادث تاريخى، اماكن متبركه، شخصيت‌ها و...) كه اميدوارم قابل استفاده روحانيون، دانشجويان و علاقه‌مندان قرار گيرد و جرعه‌اى بر عطش مشتاقان باشد» <ref>همان، ص42</ref>. | ||
گزيده‌اى از مدخل‌هاى كتاب: | گزيده‌اى از مدخل‌هاى كتاب: | ||
1. زائران خانه خدا پس از وقوف در موقفين؛ يعنى عرفات و مشعر و ورود به سرزمين منا، مكلفند در شب‌هاى يازدهم، دوازدهم (و براى برخى سيزدهم) در سرزمين منا بمانند. در اصطلاح، ماندن در آن منطقه را در شب‌هاى مذكور «بيتوته» مى‌گويند. بيتوته در شب‌هاى مذكور از جمله واجبات حج است كه بايد با نيت و به قصد قربت انجام شود. بيتوته به منا، همان‌گونه‌كه اشاره شد بر حجاج واجب است شب يازدهم ذى‌حجه و شب دوازده را در منا «بيتوته» كنند؛ يعنى از غروب آفتاب تا نصف شب آنجا بمانند. ضمناً چند طايفه بايد در شب سيزدهم تا نصف شب بمانند كه تفصيل آن در مناسك محشى آمده است | 1. زائران خانه خدا پس از وقوف در موقفين؛ يعنى عرفات و مشعر و ورود به سرزمين منا، مكلفند در شب‌هاى يازدهم، دوازدهم (و براى برخى سيزدهم) در سرزمين منا بمانند. در اصطلاح، ماندن در آن منطقه را در شب‌هاى مذكور «بيتوته» مى‌گويند. بيتوته در شب‌هاى مذكور از جمله واجبات حج است كه بايد با نيت و به قصد قربت انجام شود. بيتوته به منا، همان‌گونه‌كه اشاره شد بر حجاج واجب است شب يازدهم ذى‌حجه و شب دوازده را در منا «بيتوته» كنند؛ يعنى از غروب آفتاب تا نصف شب آنجا بمانند. ضمناً چند طايفه بايد در شب سيزدهم تا نصف شب بمانند كه تفصيل آن در مناسك محشى آمده است <ref>همان، ص214</ref>. | ||
2. زمزم مركب از دو «زم»، در لغت به معناى آهسته‌آهسته و يا آب فراوان و در اصطلاح نام چشمه و يا چاهى در مكه نزديك خانه كعبه است كه پيشينه تاريخى آن، به دوران حضرت ابراهيم(ع) بازمى‌گردد؛ آن‌گاه كه آن حضرت به فرمان خداوند همسرش هاجر را به‌همراه اسماعيل، كه كودكى شيرخوار بود، به سرزمين بى‌آب‌وعلف مكه آورده و خود براى انجام مأموريتى الهى، آن ديار را ترك نمود؛ تاآنكه اندوخته غذا و آب مادر و فرزند به پايان رسيد و هاجر نگران از جان كودك خويش به جستجوى آب پرداخت. زمزم به لحاظ اهميت و جايگاهى كه از زمان حضرت ابراهيم(ع) تاكنون داشته، نام‌هاى فراوانى براى آن ذكر كرده‌اند: برخى از اين اسامى را [[امام صادق]](ع) اين چنين فرموده‌اند: 1. ركضة جبرئيل؛ 2. سقيا اسماعيل؛ 3. حفيرة عبدالمطلب؛ 4. المصونة (مضنونة)؛ 5. سقيا؛ 6. طعام طعم؛ 7. شفاء سقم | 2. زمزم مركب از دو «زم»، در لغت به معناى آهسته‌آهسته و يا آب فراوان و در اصطلاح نام چشمه و يا چاهى در مكه نزديك خانه كعبه است كه پيشينه تاريخى آن، به دوران حضرت ابراهيم(ع) بازمى‌گردد؛ آن‌گاه كه آن حضرت به فرمان خداوند همسرش هاجر را به‌همراه اسماعيل، كه كودكى شيرخوار بود، به سرزمين بى‌آب‌وعلف مكه آورده و خود براى انجام مأموريتى الهى، آن ديار را ترك نمود؛ تاآنكه اندوخته غذا و آب مادر و فرزند به پايان رسيد و هاجر نگران از جان كودك خويش به جستجوى آب پرداخت. زمزم به لحاظ اهميت و جايگاهى كه از زمان حضرت ابراهيم(ع) تاكنون داشته، نام‌هاى فراوانى براى آن ذكر كرده‌اند: برخى از اين اسامى را [[امام صادق]](ع) اين چنين فرموده‌اند: 1. ركضة جبرئيل؛ 2. سقيا اسماعيل؛ 3. حفيرة عبدالمطلب؛ 4. المصونة (مضنونة)؛ 5. سقيا؛ 6. طعام طعم؛ 7. شفاء سقم <ref>متن كتاب، ص523</ref>. | ||
3. عيد قربان، روز دهم ذى‌حجه و از اعياد بزرگ اسلامى است. عيد قربان و عيد فطر به دنبال دو توفيق است و در حقيقت عيد پيروزى است. عيد فطر به دنبال پيروزى در عبادات ماه رمضان است؛ براى آنان كه روزه مى‌دارند و به اقامه نماز، تلاوت قرآن و عبادت مى‌پردازند و سحرگاهان به راز و نياز مشغولند و چنين است عيد قربان؛ آن‌گاه كه سيل عظيمى از جمعيت سراسر دنيا در اجتماع ايام حج و مراسم زيارت خانه خدا موفق به انجام فريضه بزرگ مى‌شوند و اين گنگره عظيم عبادى - سياسى اسلامى را برپا مى‌دارند، به‌خاطر درك توفيق حضور در اين مراسم، اين عيد بر آنان گرامى خواهد بود. عيد قربان مى‌گويند؛ چون در اين روز حاجيان در منى يكى از واجبات حج را كه قربانى كردن باشد انجام مى‌دهند. عيد اضحى مى‌گويند؛ چون قربانى كردن معمولاً قبل از ظهر و هنگام ضحى (بالا آمدن آفتاب) انجام مى‌پذيرد | 3. عيد قربان، روز دهم ذى‌حجه و از اعياد بزرگ اسلامى است. عيد قربان و عيد فطر به دنبال دو توفيق است و در حقيقت عيد پيروزى است. عيد فطر به دنبال پيروزى در عبادات ماه رمضان است؛ براى آنان كه روزه مى‌دارند و به اقامه نماز، تلاوت قرآن و عبادت مى‌پردازند و سحرگاهان به راز و نياز مشغولند و چنين است عيد قربان؛ آن‌گاه كه سيل عظيمى از جمعيت سراسر دنيا در اجتماع ايام حج و مراسم زيارت خانه خدا موفق به انجام فريضه بزرگ مى‌شوند و اين گنگره عظيم عبادى - سياسى اسلامى را برپا مى‌دارند، به‌خاطر درك توفيق حضور در اين مراسم، اين عيد بر آنان گرامى خواهد بود. عيد قربان مى‌گويند؛ چون در اين روز حاجيان در منى يكى از واجبات حج را كه قربانى كردن باشد انجام مى‌دهند. عيد اضحى مى‌گويند؛ چون قربانى كردن معمولاً قبل از ظهر و هنگام ضحى (بالا آمدن آفتاب) انجام مى‌پذيرد <ref>همان، ص706</ref>. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
بخشى از منابع مورد استفاده نويسنده در انتهاى كتاب آمده است. تمامى مطالب كتاب مستند بوده و نويسنده در پاورقى‌هاى كتاب به جلد و صفحه منبع مورد استفاده اشاره كرده است. | بخشى از منابع مورد استفاده نويسنده در انتهاى كتاب آمده است. تمامى مطالب كتاب مستند بوده و نويسنده در پاورقى‌هاى كتاب به جلد و صفحه منبع مورد استفاده اشاره كرده است. | ||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
نسخهٔ ۳ نوامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۲۰
| نام کتاب | فرهنگنامه حج : فرهنگ جامع الفبایی تاریخ و جغرافیای مکه و مدینه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | فرهنگ جامع الفبایی تاریخ و جغرافیای مکه و مدینه |
| پدیدآورندگان | تونه‌ای، مجتبی (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | DS 243 /م7ت9* |
| موضوع | مدینه - تاریخ - دایره المعارفها
مکه - تاریخ - دایره المعارفها |
| ناشر | مشهور |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1390 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE20174AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«فرهنگنامه حج: فرهنگ جامع الفبايى تاريخ و جغرافياى مكه و مدينه»، اثر مجتبى تونه‌اى، از جمله فرهنگ‌هاى فارسى در موضوع حج است. نويسنده، انگيزه تدوين اين اثر را تهيه كتابى جامع درباره حج دانسته تا خواننده مشتاق را به تمام زواياى حج و آن سرزمين متبرك آشنا كند [۱].
ساختار
كتاب با يك مقدمه، آغاز و مدخل‌هاى مذكور در كتاب همانند ساير فرهنگ‌نامه‌هاى فارسى به ترتيب حروف الفبا ذكر شده است. در پايان مدخل‌ها به مدخل‌هاى ديگر ارجاع داده شده كه اطلاعات خواننده را درباره آن مطلب افزايش مى‌دهد.
گزارش محتوا
نويسنده در مقدمه، فرهنگنامه حج را چنين توصيف مى‌كند: «تاكنون آثار بسيارى درباره حج نوشته و منتشر شده كه محصول تلاش پژوهشگران متعهد در اين حوزه است؛ تحقيقات عميق و دامنه‌دارى كه هركدام زاويه‌اى از اين سفر آسمانى و اسرار آن را بازگو مى‌كند. آنچه پيش روى شماست، بهره‌گيرى از آن مجاهدت‌هاى علمى است كه توفيق گردآورى و نظم‌بخشى الفبايى آن بر دوش اشتياق اين قلم افتاده است». وى مى‌افزايد: «اين فرهنگنامه، فراهمى است از تاريخ و جغرافياى مكه و مدينه (مناسك و آداب، اسرار و باطن، حوادث تاريخى، اماكن متبركه، شخصيت‌ها و...) كه اميدوارم قابل استفاده روحانيون، دانشجويان و علاقه‌مندان قرار گيرد و جرعه‌اى بر عطش مشتاقان باشد» [۲].
گزيده‌اى از مدخل‌هاى كتاب:
1. زائران خانه خدا پس از وقوف در موقفين؛ يعنى عرفات و مشعر و ورود به سرزمين منا، مكلفند در شب‌هاى يازدهم، دوازدهم (و براى برخى سيزدهم) در سرزمين منا بمانند. در اصطلاح، ماندن در آن منطقه را در شب‌هاى مذكور «بيتوته» مى‌گويند. بيتوته در شب‌هاى مذكور از جمله واجبات حج است كه بايد با نيت و به قصد قربت انجام شود. بيتوته به منا، همان‌گونه‌كه اشاره شد بر حجاج واجب است شب يازدهم ذى‌حجه و شب دوازده را در منا «بيتوته» كنند؛ يعنى از غروب آفتاب تا نصف شب آنجا بمانند. ضمناً چند طايفه بايد در شب سيزدهم تا نصف شب بمانند كه تفصيل آن در مناسك محشى آمده است [۳].
2. زمزم مركب از دو «زم»، در لغت به معناى آهسته‌آهسته و يا آب فراوان و در اصطلاح نام چشمه و يا چاهى در مكه نزديك خانه كعبه است كه پيشينه تاريخى آن، به دوران حضرت ابراهيم(ع) بازمى‌گردد؛ آن‌گاه كه آن حضرت به فرمان خداوند همسرش هاجر را به‌همراه اسماعيل، كه كودكى شيرخوار بود، به سرزمين بى‌آب‌وعلف مكه آورده و خود براى انجام مأموريتى الهى، آن ديار را ترك نمود؛ تاآنكه اندوخته غذا و آب مادر و فرزند به پايان رسيد و هاجر نگران از جان كودك خويش به جستجوى آب پرداخت. زمزم به لحاظ اهميت و جايگاهى كه از زمان حضرت ابراهيم(ع) تاكنون داشته، نام‌هاى فراوانى براى آن ذكر كرده‌اند: برخى از اين اسامى را امام صادق(ع) اين چنين فرموده‌اند: 1. ركضة جبرئيل؛ 2. سقيا اسماعيل؛ 3. حفيرة عبدالمطلب؛ 4. المصونة (مضنونة)؛ 5. سقيا؛ 6. طعام طعم؛ 7. شفاء سقم [۴].
3. عيد قربان، روز دهم ذى‌حجه و از اعياد بزرگ اسلامى است. عيد قربان و عيد فطر به دنبال دو توفيق است و در حقيقت عيد پيروزى است. عيد فطر به دنبال پيروزى در عبادات ماه رمضان است؛ براى آنان كه روزه مى‌دارند و به اقامه نماز، تلاوت قرآن و عبادت مى‌پردازند و سحرگاهان به راز و نياز مشغولند و چنين است عيد قربان؛ آن‌گاه كه سيل عظيمى از جمعيت سراسر دنيا در اجتماع ايام حج و مراسم زيارت خانه خدا موفق به انجام فريضه بزرگ مى‌شوند و اين گنگره عظيم عبادى - سياسى اسلامى را برپا مى‌دارند، به‌خاطر درك توفيق حضور در اين مراسم، اين عيد بر آنان گرامى خواهد بود. عيد قربان مى‌گويند؛ چون در اين روز حاجيان در منى يكى از واجبات حج را كه قربانى كردن باشد انجام مى‌دهند. عيد اضحى مى‌گويند؛ چون قربانى كردن معمولاً قبل از ظهر و هنگام ضحى (بالا آمدن آفتاب) انجام مى‌پذيرد [۵].
وضعيت كتاب
بخشى از منابع مورد استفاده نويسنده در انتهاى كتاب آمده است. تمامى مطالب كتاب مستند بوده و نويسنده در پاورقى‌هاى كتاب به جلد و صفحه منبع مورد استفاده اشاره كرده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.