شرح مشکلات الفتوحات المکیة: تفاوت میان نسخه‌ها

عرفان - متون قديمي تا قرن 14

تصوف - متون قديمي تا قرن 14

مصحح کتاب در مقدمه به چگونگی تحقیق و تصحیح آن اشاره کرده است: اهتمام من به تصوف اسلامی به دوران مطالعات عالی من در اواخر دهه شصت باز می‌گردد که برای دفاع از کارشناسی ارشد آماده می‌شدم. من برای این درجه از تحصیل مطالعه شعر [[ابن فارض، عمر بن علی|ابن فارض]] از دو ناحیه تصوف و هنری را انتخاب کردم. سپس در رتبه دکترا موضوع رمز شعری در ادب صوفی را برگزیدم، تا تتمه و توسعه موضوع اول باشد. مدتی را مشغول به ادبیات قدیم و معاصر بودم. ظواهر و قضایای آن را مطالعه می‌کردم و گرایشات و رویکردها و روش‌های آن را مورد نقد ادبی قرار می‌دادم. تا اینکه نسخه عکس‌برداری شده از نسخه خطی که در کتابخانه سوهاج -که به کتابخانه امیر فاروق شناخته می‌شود- نگهداری می‌شود، به دستم رسید. این نسخه را دوست و برادرم دکتر [[عزالدین اسماعیل]] هنگامی‌که برای رونوشت از فهارس ‌کتابخانه سوهاج مراجعه می‌کردیم به ضمیمه تعداد دیگری از نسخ خطی نادر به من داد. مدتی این تصویر از کتاب نزد من بود و مشاغل و گرفتاری‌ها و سفرها بر این موضوع سایه انداخته بود. آنگاه که تصمیم به تحقیق این نسخه خطی و مطالعه آن گرفتم، به ذهنم رسید که از نسخه دیگری نیز کمک بگیرم، تا اینکه نسخه دیگری از بخش نسخ خطی دار الکتب المصریة به‌دست آوردم و امکان مقارنه بین دو نسخه فراهم گردید. نسخه سوهاج با رمز (س) و نسخه دار الکتب المصریة با رمز (د) معرفی شده است. در این دو نسخه آثار رطوبت و ترمیم وجود ندارد و به خط رایج نوشته شده‌اند. جز اینکه در نسخه سوهاج هیچ اشاره‌ای به ناسخ آن و تاریخ کتابتش نشده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17429/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D9%85%D8%B4%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%DB%8C%D9%87?pageNumber=7&viewType=pdf ر.ک: مقدمه، ص8-7]</ref>‏

در تعلیقات و شرح باب دوم شواهدی هست که دلالت بر آن دارد که از دیدگاه [[جیلانی، عبدالکریم بن ابراهیم|جیلی]] مقصود از انسان کامل عیسی بن مریم (ع) است؛ چراکه آثار عیسی(ع)، شفا دادن نابینا، زنده کردن مردگان و خبردادن از مردم به نام و کارهایشان و آنچه می‌خورند و آنچه ذخیره می‌کنند تا روز قیامت، قابل مشاهده با چشم است. چه‌بسا [[جیلانی، عبدالکریم بن ابراهیم|جیلی]] سخن بسیاری از صوفیه در حق مسیح را تقریر کرده و او را ختم ولایت عامه دانسته است؛ همان‌گونه که حکیم ترمذی در ختم الاولیاء نوشته و [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] مسیح را جامع بین ولایت و نبوت دانسته است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17429/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D9%85%D8%B4%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%DB%8C%D9%87?pageNumber=31&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص51]</ref>