نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر

نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر
پدیدآوران	مطهری، مرتضی (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر
ناشر	صدرا
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	13سده
چاپ	0
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر، اثر شهید مرتضی مطهری (1298-1358ش)، کتابی است پیرامون نهضت‌هایی که در صدساله اخیر، در جهان اسلام اتفاق افتاده است.

اثر حاضر، در شمار آخرین آثار قلمی شهید مطهری است. مطالب این کتاب، بنا بود به‌صورت یک خطابه ایراد شود، ولی به علت ممانعت پلیس، آن خطابه ایراد نگردید. ایشان بعدا آن خطابه را به‌صورت اثر حاضر، به رشته تحریر درآورد.

این خطابه، با توضیح واژه «اصلاح»، آغاز شده است. اصلاح یعنی سامان بخشیدن و نقطه مقابل افساد است که به معنی نابسامانی ایجاد کردن است. شهید مطهری اصلاح‌طلبی را یک روحیه اسلامی دانسته و معتقد است هر مسلمانی به حکم اینکه مسلمان است، خواه‌ناخواه، اصلاح‌طلب و لااقل طرف‌دار اصلاح‌طلبی است؛ زیرا اصلاح‌طلبی، هم به‌عنوان یک شأن پیامبر در قرآن مطرح است و هم مصداق امر به معروف و نهی از منکر است که از ارکان تعلیمات اجتماعی اسلام است. وی بر این باور است که هر امر به معروف و نهی از منکری، لزوما مصداق اصلاح اجتماعی نیست، ولی هر اصلاح اجتماعی، مصداق امر به معروف و نهی از منکر است.

در ادامه، به بیان این نکته پرداخته شده است که از حدود نیمه دوم قرن سیزدهم اسلامی و نوزدهم مسیحی به بعد، یک جنبش اصلاحی در جهان اسلام آغاز شد. این جنبش، شامل ایران، مصر، سوریه، لبنان، شمال آفریقا، ترکیه، افغانستان و هندوستان می‌شود. در این کشورها، کم‌وبیش داعیه‌داران اصلاح پیدا شده و اندیشه‌های اصلاحی عرضه کرده‌اند. این جنبش‌ها به دنبال یک رکود چند قرنی صورت گرفت و تا حدی عکس‌العمل هجوم استعمار سیاسی و اقتصادی و فرهنگی غرب بود و نوعی بیدارسازی و رنسانس در جهان اسلام بشمار می‌رود.

شهید مطهری سلسله‌جنبان نهضت‌های اصلاحی صدساله اخیر را سید جمال‌الدین اسدآبادی دانسته و معتقد است او بود که بیدارسازی را در کشورهای اسلامی، آغاز کرد و دردهای اجتماعی مسلمین را با واقع‌بینی خاصی، بازگو نموده و راه اصلاح و چاره‌جویی را نشان داد.

در ادامه، به بررسی شخصیت و اقدامات شیخ محمد عبده، کواکبی و اقبال و در پایان کتاب، آفات نهضت و شرایط موفقیت مصلح، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.