ولدنامه

ولد نامه
پدیدآوران	سلطان ولد، محمد بن محمد (نويسنده) همایی، جلال‌الدین (مصحح) همايي، ماهدخت بانو (ساير)
عنوان‌های دیگر	مثنوی ولدی
ناشر	مؤسسه نشر هما
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1376ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 7ق. - مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ولدنامه، یا «مثنوی ولدی» نوشته بهاءالدین محمد (یا بهاءالدین احمد)، مشهور به سلطان‌ولد (712-623ق) عارف، شاعر و فرزند جلال‌الدین محمد رومی بلخی(672-604ق) است. اثری عرفانی که در آن زندگی جسمانی و روحانی پدر خویش را به نظم درآورده است.

این مثنوی در سال 690 هجری، در بحر «خفیف محبون مقصور» و هم‌وزن الهی‌نامه یا حدیقۀ سنایی (فاعلاتن مفاعلن فعلن – فعلاتن مفاعلن فعلات) سروده شده است. سلطان‌ولد دو مثنوی دیگر نیز سروده است که متمم و مفسر این اثر شمرده می‌شوند.ولدنامه با مقدمه بسیار جامع و تصحیح جلال‌الدین همایی(1359-1278ش) چاپ شده است.

موضوع و سبب سرودن ولدنامه، درج داستانی از زندگی، کرامت‌ها و مقام‎های مولوی و یاران و مصاحبان او (همچون محقق ترمذی، شمس تبریزی، زرکوب قونوی و حسام‌الدین چلپی) است.ازاین‌رو، این مثنوی قدیمی‌ترین و صحیح‌ترین سند قاطع تاریخی از شرح حال آنان است. همچنین، دارای ارزش بی‌نظیر معنوی است چراکه، مهم‌ترین موضوع‌های دقیق در تصوف و خاصه طریقۀ مولویه را -که بیشتر آداب و رسومش ساختۀ همین ولد است- با سند قظعی عرضه شده است.

این اثر جایگاه ویژه‌ای نزد بهاءالدین محمد داشته است؛ به گونه‌ای که در اواخر آن، مثنوی خود را بسیار می‌ستاید و به خواندنش سفارش می‌نماید و از منکرانش بدگویی می‌کند.و آن را سراسر، سر قرآن می‌خواند و به نمکلانی (نمکزار) مانند می‌کند که هر ناپاکی از آن پاک می‌شود: این کتابم چو آن نمکلان است / همه معنی و سر قرآن است.

ولدنامه نزدیک به ده هزار بیت دارد و با اینکه فن سلطان‌ولد شاعری نبوده، آن را چهارماهه سروده است. از سوی دیگر، او خواسته به پیروی از پدر (در مثنوی معنوی) در تفهیم معانی بکوشد و از قید و قیود قافیه و رسم شاعری آزاد باشد. اما به تعبیر همایی، «با این تفاوت که آن آزادی همچون تلاطم امواج بود در دریا و این همچون معلق‌زدن قطرۀ کوچک در هوا». سبک شعری این مثنوی بسیار به سبک عطار نیشابوری شبیه است.

از میان اشعار فارسی، عربی و ترکی این مثنوی، شعرهای عربی چندان محکم و دلپسند نیستند. همچنین، خود سلطان‌ولد نیز از شعرهای ترکیش بیزاری جسته است. در نظم فارسی آن نیز، شعرهای سست و قافیه‌های ناتندرست فراوان است اما شعرهای محکم و پرمعنی هم در آن یافت می‌شود.نثر ولدنامه از ذخیره‌های ادبی به شمار می‌آید و چنانچه، سرفصل‌های آن گردآوری شود، کتابی بسیار ساده و فصیح در زبان فارسی راجع به مطالب عرفانی و تاریخی فراهم خواهد شد.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب