رسالتان منسوبتان للحکيم الترمذي: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'سید حمید رضا حسینی هاشمی' به 'سید حمیدرضا حسینی هاشمی'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سید حمید رضا حسینی هاشمی' به 'سید حمیدرضا حسینی هاشمی')
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۳۱: خط ۳۱:
این دو محقق در پیشگفتار، ضمن تأثیری که ترمزی بر هم‌اندیشانی چون [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و مخالفانی مانند ابن جوزی داشته است،‏<ref>ر.ک: مقدمه محققان، ص 3</ref>نکته‌هایی را در باره انتساب این دو متن به [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] نوشته‌اند؛ محققان بر این باورند که نگاه پژوهشی به این دو متن، ثابت می‌کند که در آن‌ها دست برده شده و تعدیل گشته‌اند چراکه، مفاهیم، مصطلحات و تعبیرهای‌شان با نظام فکری، فلسفی و عرفانی [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] سازگار نیست.<ref>ر.ک: همان، ص 4</ref>
این دو محقق در پیشگفتار، ضمن تأثیری که ترمزی بر هم‌اندیشانی چون [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و مخالفانی مانند ابن جوزی داشته است،‏<ref>ر.ک: مقدمه محققان، ص 3</ref>نکته‌هایی را در باره انتساب این دو متن به [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] نوشته‌اند؛ محققان بر این باورند که نگاه پژوهشی به این دو متن، ثابت می‌کند که در آن‌ها دست برده شده و تعدیل گشته‌اند چراکه، مفاهیم، مصطلحات و تعبیرهای‌شان با نظام فکری، فلسفی و عرفانی [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] سازگار نیست.<ref>ر.ک: همان، ص 4</ref>


آنان در «مسأله فی خلق الإنسان » ده مورد را برمی‌شمرند که نسبت این متن را به [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] رد می‌کند؛ مثلاً متن، وجود پیوند میان «نور» و «حجج بالغه» را می‌پذیرد، در حالی که، از نگاه ترمزی، هرگونه پیوند میان این دو منتفی است.‏<ref>ر.ک: همان، ص 5</ref>دیگر اینکه، در متن به «عقل» اهمیت ویژه‌ای داده شده است و این، با روش فکری ترمزی که به «قلب» اهمیت بالایی می‌دهد، سازگار نیست.‏<ref>ر.ک: همان، ص 6</ref>همچنین، در متن، «نزاع میان روح و نفس» مطرح است، در حالی که ترمزی نزاع را روی «نفس و قلب» و یا «نفس و عقل» می‌برد. محققان موردهای دیگری مانند «درجات جنت»، «تقسیم‌بندی اولیاء»، «مقارنت میان پیامبرانه سه‌گانه: سلیمان، عیسی و محمد (علیهم السلام) را نیز برای اثبات ادعایشان آورده‌اند. البته آنان به یازده مورد از متن نیز که با اندیشه ترمزی سازگار است، اشاره کرده‌اند.
آنان در «مسأله فی خلق الإنسان» ده مورد را برمی‌شمرند که نسبت این متن را به [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] رد می‌کند؛ مثلاً متن، وجود پیوند میان «نور» و «حجج بالغه» را می‌پذیرد، در حالی که، از نگاه ترمزی، هرگونه پیوند میان این دو منتفی است.‏<ref>ر.ک: همان، ص 5</ref>دیگر اینکه، در متن به «عقل» اهمیت ویژه‌ای داده شده است و این، با روش فکری ترمزی که به «قلب» اهمیت بالایی می‌دهد، سازگار نیست.‏<ref>ر.ک: همان، ص 6</ref>همچنین، در متن، «نزاع میان روح و نفس» مطرح است، در حالی که ترمزی نزاع را روی «نفس و قلب» و یا «نفس و عقل» می‌برد. محققان موردهای دیگری مانند «درجات جنت»، «تقسیم‌بندی اولیاء»، «مقارنت میان پیامبرانه سه‌گانه: سلیمان، عیسی و محمد (علیهم‌السلام) را نیز برای اثبات ادعایشان آورده‌اند. البته آنان به یازده مورد از متن نیز که با اندیشه ترمزی سازگار است، اشاره کرده‌اند.


محققان در «رساله فی خلق الآدمی » نیز به هفت مورد مثبت و سه مورد منفی برای انتساب این متن به ترمزی اشاره کرده‌اند؛ مثلاً، برای اثبات متن، به اصطلاح‌هایی همچون: «الرحمة العظمی» و «الحکمة العظمی» که مشابه آن‌ها مانند «الحکمة البالغة» و «حکمة الحکمة» در آثار دیگر ترمزی دیده می‌شود، استشهاد کرده‌اند‏<ref>ر.ک: همان، ص 12</ref>و برای نفی متن، به مسألۀ «امتزاج نور الهی و نور خلق» اشاره کرده و می‌گویند: این ادعا با مطلب آمده در کتاب «غور الأمور» ترمزی -که مبتنی بر عدم امتزاج این دو نور است- مخالفت دارد.‏<ref>ر.ک: همان، ص 13</ref>
محققان در «رساله فی خلق الآدمی» نیز به هفت مورد مثبت و سه مورد منفی برای انتساب این متن به ترمزی اشاره کرده‌اند؛ مثلاً، برای اثبات متن، به اصطلاح‌هایی همچون: «الرحمة العظمی» و «الحکمة العظمی» که مشابه آن‌ها مانند «الحکمة البالغة» و «حکمة الحکمة» در آثار دیگر ترمزی دیده می‌شود، استشهاد کرده‌اند‏<ref>ر.ک: همان، ص 12</ref>و برای نفی متن، به مسألۀ «امتزاج نور الهی و نور خلق» اشاره کرده و می‌گویند: این ادعا با مطلب آمده در کتاب «غور الأمور» ترمزی -که مبتنی بر عدم امتزاج این دو نور است- مخالفت دارد.‏<ref>ر.ک: همان، ص 13</ref>


این دو پژوهنده، سرانجام، این‌گونه داوری کرده‌اند که: متن آغازین «رسالة فی خلق الإنسان» با نظام فکری [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] سازگار نبوده و از او نمی‌تواند باشد. لیکن، دنبالۀ متن‌ رساله (از عبارت «فمن صفة العبد» به بعد) از او است. اما نسبت‌دادن «مسألة فی خلق الإنسان» به ترمزی، هرچند که برخی از ظرافت‌های کلامی ترمزی را دربردارد، درست نیست.‏<ref>ر.ک: همان، ص 14</ref>
این دو پژوهنده، سرانجام، این‌گونه داوری کرده‌اند که: متن آغازین «رسالة فی خلق الإنسان» با نظام فکری [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|ترمزی]] سازگار نبوده و از او نمی‌تواند باشد. لیکن، دنبالۀ متن‌ رساله (از عبارت «فمن صفة العبد» به بعد) از او است. اما نسبت‌دادن «مسألة فی خلق الإنسان» به ترمزی، هرچند که برخی از ظرافت‌های کلامی ترمزی را دربردارد، درست نیست.‏<ref>ر.ک: همان، ص 14</ref>
خط ۴۸: خط ۴۸:
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]


[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 بهمن 1401]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ آذر 1401 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ آذر 1401 توسط سید حمیدرضا حسینی هاشمی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ آذر 1401 توسط فریدون سبحانی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ آذر 1401 توسط فریدون سبحانی]]