أخبار الزمان و من أباده الحدثان و عجائب البلدان و الغامر بالماء و العمران

أخبار الزمان و من أباده الحدثان، و عجائب البلدان و الغامر بالماء و العمران
پدیدآوران	مسعودی، علی بن حسین (نويسنده)
سال نشر	1357ق - 1938م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/م5الف3 17 D
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اخبار الزمان با نام کامل «أخبار الزمان و من أبادة الحدثان و عجائب البلدان و الغامر بالماء و العمران» یا «...الحدثان من الامم الماضیة و الجیال و الممالک الدائرة» اثر مورخ کبیر ابوالحسن علی بن حسین مسعودی (متوفی 346ق). اصل کتاب مفقود شده و کتاب حاضر منسوب به مسعودی است.

اخبار الزمان اولین و بزرگ‌ترین کتاب مسعودی در تاریخ است. بیشتر مورخان قدیم که از مسعودی سخن گفته‌اند، اخبار الزمان او را از آثار مهم او برشمرده‌اند، ولی در زمان حاضر پاره‌ای مورخین و فهرست‌نگاران از جمله جرجی زیدان، یوسف الیان سرکیس، شیخ آقابزرگ، کارل بروکلمان و... از آن کتاب یاد کرده‌اند. دانشمندان یادشده گمان برده‌اند نسخه‌‌ای که در سال 1938م به چاپ رسیده (نسخه حاضر) همان کتاب اصلی و یا بخش اول آن است. اما ظاهراً کتاب اخبار الزمان اصلی به شکل کامل آن در 20 مجلد در جامع ایاصوفیا در قسطنطنیه موجود بوده و تاکنون مفقود مانده است.‏ البته عبدالله صاوی معتقد است که خود مسعودی کتاب را خلاصه کرده است‏.

اهمیت این کتاب بدین جهت است که مسعودی در «مروج‌الذهب» و «التنبیه و الاشراف» فراوان این کتاب را ستوده و به آن ارجاع داده است.‏ مشروح‌ترین وصف‌ اخبار الزمان حقیقی را مسعودی‌ در مروج‌الذهب بـه‌ دسـت داده و گفته است که او‌ در‌ این کتاب از این‌ها سخن گفته:«...شکل زمین، شهرها و عـجائب آن، دریـاها‌، بیابان‌ها‌، کوه‌ها، رودها، معادن بدیع، انواع چشمه‌ها‌، اخبار جنگل‌ها، جزیره‌ها، دریاچه‌ها‌، اخبار‌ ابنیه بزرگ، ساختمان‌های مـشرف، ذکـر‌ شأن‌ مبدأ آفرینش، اصل نژادها، اختلاف وطن‌ها، رودهای تبدیل شده به دریـا، دریـاهایی که‌ خشک‌ شده‌اند، خشکی‌هایی که به‌مرور ایـام‌ دریـا‌ شده‌اند... دلیل فلکی‌ و طبیعی‌ آن، تقسیم اقالیم بر اساس ویـژگی‌ ستاره‌ها، محدوده نواحی و مناطق، تفاوت مردمان قدیم، اختلاف اینان در مورد آغاز تاریخ، اوضـاع‌ هـند‌ و انواع ملحدان و سخن دین‌داران در مـورد‌ ایـنان‌، اخبار پادشـاهان‌ گـذشته‌ و امـت‌های‌ حاضر و قرون گذشته... اخبار‌ پیامبران، رسـولان و رسـالت پیامبر(ص)تا سال 332 هـ یعنی خلافت المتقی اللّه عباسی»‌‏

از مقایسه مطالب و لحن آن با آثار دیگر مسعودی تفاوت زیادی دیده می‌شود: بسیاری از مندرجات آن خرافی و افسانه است. برخلاف مروج‌الذهب و التنبیه و الاشراف که این‌گونه مطالب در آنها کمتر دیده می‌شود.‏

منابع مقاله

1. مقدمه کتاب.
2. فهیمی، علی‌اصغر؛ «مسعودی (2)، معرفی و نقد»، ماهنامه جلوه، بهمن 1324، شماره 7 و 8، ص 343 تا 346.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/642132

1. حمود، هادی حسین؛ «کتاب‌شناسی مسعودی، معرفی و نقد»، مترجم: علینقیان، حسین؛ کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، خرداد 1388، شماره 133، ص 86 تا 93.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/580774