پرش به محتوا

نصوص الحكم بر فصوص الحكم: تفاوت میان نسخه‌ها

نصوص الحكم بر فصوص الحكم (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۳۰

۲۴۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - '.↵↵↵↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '.↵↵↵↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی')
 
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR02833J1.jpg|بندانگشتی|نصوص الحکم بر فصوص الحکم]]
| تصویر =NUR02833J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =نصوص الحکم بر فصوص الحکم
|+ |
| عنوان‌های دیگر =فصوص الحکم. شرح
|-
| پدیدآوران =
! نام کتاب!! data-type='bookName'|نصوص الحکم بر فصوص الحکم
[[حسن‌‌زاده آملی، حسن]] (شارح)
|-
| زبان =فارسی
|نام های دیگر کتاب
| کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏291‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏ن‎‏6
|data-type='otherBookNames'|فصوص الحکم. شرح
| موضوع =
|-
فارابی، محمد بن محمد، 260؟ - 339ق. فصوص الحکم - نقد و تفسیر
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[حسن‌‌زاده آملی، حسن]] (شارح)
|-
|زبان  
|data-type='language'|فارسی
|-
|کد کنگره  
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BBR‎‏ ‎‏291‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏ن‎‏6
|-
|موضوع  
|data-type='subject'|فارابی، محمد بن محمد، 260؟ - 339ق. فصوص الحکم - نقد و تفسیر


فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14


هستی شناسی (فلسفه اسلامی) - متون قدیمی تا قرن 14
هستی شناسی (فلسفه اسلامی) - متون قدیمی تا قرن 14
|-
| ناشر =
|ناشر  
مرکز نشر فرهنگی رجاء
|data-type='publisher'|مرکز نشر فرهنگی رجاء
| مکان نشر =تهران - ایران
|-
| سال نشر = 1375 ش
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'|تهران - ایران
|-
|سال نشر  
|data-type='publishYear'|
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|2833
|}
</div>


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02833AUTOMATIONCODE
| چاپ =2
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02833
| کتابخوان همراه نور =02833
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}


== معرفى اجمالى ==
'''نصوص الحكم بر فصوص الحكم'''، ترجمه و شرحى است بر فصوص الحكم معلم ثانى، حكيم، ابونصر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، به قلم استاد، [[حسن‌زاده آملی، حسن|حسن‌زاده آملى]]، به زبان فارسى.


 
حضرت استاد، اين شرح را، از زمانى كه در محضر استاد خود، مرحوم ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى، قدس‌سره بود، آغاز نمود تا اينكه بعد از مدت بيست سال و اندى، با تلاش و كوشش فراوان معظم‌له، خاتمه يافت و به صورت فعلى، به عالم فضل و دانش ارائه گرديد.
كتاب«نصوص الحكم بر فصوص الحكم»، ترجمه و شرحى است بر فصوص الحكم معلم ثانى، حكيم، ابو نصر فارابى، به قلم استاد، حسن‌زاده آملى، به زبان فارسى.
 
حضرت استاد، اين شرح را، از زمانى كه در محضر استاد خود، مرحوم ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى، قدس سره بود، آغاز نمود تا اينكه بعد از مدت بيست سال و اندى، با تلاش و كوشش فراوان معظم‌له، خاتمه يافت و به صورت فعلى، به عالم فضل و دانش ارائه گرديد.


البته گفتنى است كه جناب ايشان، مطالب كتاب مذكور را به مدت چهار سال، در ايام تعطيلى حوزه علميه تهران و قم، در حضور جمعى از دوست‌داران علم و جويندگان دانش، در بلده طيبه آمل تدريس كرد كه اين امر، خود، در سر و سامان يافتن شرح ياد شده، تأثير بسزايى داشت.
البته گفتنى است كه جناب ايشان، مطالب كتاب مذكور را به مدت چهار سال، در ايام تعطيلى حوزه علميه تهران و قم، در حضور جمعى از دوست‌داران علم و جويندگان دانش، در بلده طيبه آمل تدريس كرد كه اين امر، خود، در سر و سامان يافتن شرح ياد شده، تأثير بسزايى داشت.


== ساختار ==
== ساختار ==
 
كتاب فصوص الحكم معلم ثانى، داراى هفتاد و چهار فص است كه [[حسن‌‌زاده آملی، حسن|استاد حسن‌زاده]]، پس از ذكر هر فصى از آن در كتاب نصوص الحكم، ابتدا، به ترجمه و سپس به شرح آن فص مى‌پردازد.
 
كتاب فصوص الحكم معلم ثانى، داراى هفتاد و چهار فص است كه استاد حسن‌زاده، پس از ذكر هر فصى از آن در كتاب نصوص الحكم، ابتدا، به ترجمه و سپس به شرح آن فص مى‌پردازد.


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
فهرست پاره‌اى از مطالب كتاب فصوص الحكم، عبارت است از: زيادت وجود بر ماهيت و اثبات مبدأ اول و اينكه مبدأ اول، انيت محض است؛ ماهيت معلوله، در حد ذاتش ممكن الوجود و به لحاظ علتش، واجب بالغير است؛ اثبات حدوث ذاتى ماهيات ممكنه؛ حمل ماهيت بر افراد و اينكه كثرت، اقتضاى ذات ماهيت نيست؛ معلول غير بودن ماهيت موجود از راه بيان تشخيص افراد ماهيت...
فهرست پاره‌اى از مطالب كتاب فصوص الحكم، عبارت است از: زيادت وجود بر ماهيت و اثبات مبدأ اول و اينكه مبدأ اول، انيت محض است؛ ماهيت معلوله، در حد ذاتش ممكن الوجود و به لحاظ علتش، واجب بالغير است؛ اثبات حدوث ذاتى ماهيات ممكنه؛ حمل ماهيت بر افراد و اينكه كثرت، اقتضاى ذات ماهيت نيست؛ معلول غير بودن ماهيت موجود از راه بيان تشخيص افراد ماهيت...


خط ۶۳: خط ۴۴:
علم بارى تعالى به ما سوايش؛ علم بارى تعالى به ذاتش و به كل؛ بيان كلمه حق و ظاهر و باطن بودن حق؛ تعريف حد؛ بيان موضوع؛ تفسير بعضى از اسماى الهى از قبيل اول و آخر و طالب و غالب.
علم بارى تعالى به ما سوايش؛ علم بارى تعالى به ذاتش و به كل؛ بيان كلمه حق و ظاهر و باطن بودن حق؛ تعريف حد؛ بيان موضوع؛ تفسير بعضى از اسماى الهى از قبيل اول و آخر و طالب و غالب.


نگاهى گذرا به كتاب نصوص الحكم استاد حسن‌زاده: استاد، در ديباچه كتاب، مى‌گويد: «چنان‌كه در آغاز برخى از نوشته‌هايم گفته‌ام، ساليانى، شيوه نگارنده اين بود كه هر گاه به حوزه علميه تهران و قم، تعطيلى روى مى‌آورد، به شهر خويش، آمل، روى آورده، چند حلقه درس و بحث در آن‌جا داير مى‌كرد؛ بر اين عقيدت كه محقق را تأليفى گران‌قدرتر از تصنيف كتاب انفسى نيست كه نفوس مستعده را احيا كند و از قوه به فعليت رساند و پس از آن، تأليف تدوينى، تا انعامش، عام باشد و احسانش، تام. اين كتاب نيز، حاصلى از آن درس و بحث است كه در شب دوشنبه، چهاردهم جمادى الاولى هزار و سى‌صد و نود و دو هجرى قمرى، مطابق پنجم تير ماه هزار و سى‌صد و پنجاه و يك هجرى شمسى، شروع و در شب پنج‌شنبه، پنجم شوال المكرم هزار و سى‌صد و نود و شش هجرى قمرى، مطابق هشتم مهر ماه هزار و سى‌صد و پنجاه و پنج هجرى شمسى، خاتمه يافت و اينك، قلم تقدير رقم زد كه فايده اين مأدبه، اعم و عايده اين مائده، اتم باشد».
نگاهى گذرا به كتاب نصوص الحكم [[حسن‌‌زاده آملی، حسن|استاد حسن‌زاده]]: استاد، در ديباچه كتاب، مى‌گويد: «چنان‌كه در آغاز برخى از نوشته‌هايم گفته‌ام، ساليانى، شيوه نگارنده اين بود كه هر گاه به حوزه علميه تهران و قم، تعطيلى روى مى‌آورد، به شهر خويش، آمل، روى آورده، چند حلقه درس و بحث در آن‌جا داير مى‌كرد؛ بر اين عقيدت كه محقق را تأليفى گران‌قدرتر از تصنيف كتاب انفسى نيست كه نفوس مستعده را احيا كند و از قوه به فعليت رساند و پس از آن، تأليف تدوينى، تا انعامش، عام باشد و احسانش، تام. اين كتاب نيز، حاصلى از آن درس و بحث است كه در شب دوشنبه، چهاردهم جمادى الاولى هزار و سى‌صد و نود و دو هجرى قمرى، مطابق پنجم تير ماه هزار و سى‌صد و پنجاه و يك هجرى شمسى، شروع و در شب پنج‌شنبه، پنجم شوال المكرم هزار و سى‌صد و نود و شش هجرى قمرى، مطابق هشتم مهر ماه هزار و سى‌صد و پنجاه و پنج هجرى شمسى، خاتمه يافت و اينك، قلم تقدير رقم زد كه فايده اين مأدبه، اعم و عايده اين مائده، اتم باشد».


حضرت استاد، در مقدمه كتاب، بعد از بحثى تحقيقى در صحت انتساب فصوص الحكم به فارابى، خاطرنشان مى‌سازد كه اولين شارح فصوص فارابى، خود فارابى است؛ بدين صورت كه از فص 63 تا فص 74 كه آخرين فص كتاب است، همان شرح يا تعليقه‌اى است كه فارابى، بر بعضى از فصوص مشكل كتاب نگاشته، ولى ديگران آنها را به اصل، الحاق و همه را يك‌جا به نام فصوص، قلمداد كرده‌اند.
حضرت استاد، در مقدمه كتاب، بعد از بحثى تحقيقى در صحت انتساب فصوص الحكم به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، خاطرنشان مى‌سازد كه اولين شارح فصوص [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، خود [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] است؛ بدين صورت كه از فص 63 تا فص 74 كه آخرين فص كتاب است، همان شرح يا تعليقه‌اى است كه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، بر بعضى از فصوص مشكل كتاب نگاشته، ولى ديگران آنها را به اصل، الحاق و همه را يك‌جا به نام فصوص، قلمداد كرده‌اند.


لازم به ذكر است كه شيوه استاد، در اين شرح، بدين صورت است كه ابتدا، هر فص را به گونه تصحيح شده، عنوان مى‌كند و پس از آن، به ترجمه تحت اللفظى آن مى‌پردازد و سپس به دنبال آن، توضيحاتى را به عنوان بيان آن فص، مى‌آورد و همان‌گونه كه خود ايشان، قيد كرده‌اند، در حقيقت، رساله فصوص، بهانه است و به ازاى نصوصى كه در آن درج شده، به مثابت پيمانه است.
لازم به ذكر است كه شيوه استاد، در اين شرح، بدين صورت است كه ابتدا، هر فص را به گونه تصحيح شده، عنوان مى‌كند و پس از آن، به ترجمه تحت اللفظى آن مى‌پردازد و سپس به دنبال آن، توضيحاتى را به عنوان بيان آن فص، مى‌آورد و همان‌گونه كه خود ايشان، قيد كرده‌اند، در حقيقت، رساله فصوص، بهانه است و به ازاى نصوصى كه در آن درج شده، به مثابت پيمانه است.


استاد، خود، در باره كتاب نصوص الحكم بر فصوص الحكم، چنين سروده است:
استاد، خود، درباره كتاب نصوص الحكم بر فصوص الحكم، چنين سروده است:
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! به اسم الهى قلم زد رقم !! نصوص حكم بر فصوص حكم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! نصوص حكم را موازين قسط !! بيابى برايت نه بيش و نه كم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! موازين قسطى كه صد بار به !! ز مرآت اسكندر و جام جم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! مر اين مخزن معرفت را قياس !! نشايد به دينار كرد و درم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! چه زيبد به نزديك آب حيات !! جماد، ار چه باشد چو زيبا صنم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! مبانى آن امهات و اصول !! معانى آن زاد راه اهم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! گران‌مايه عمرم، بسى روز و شب !! به فكرت بشد، تا كه شد منتظم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! فروزد چو يك گوهر شب‌چراغ !! چو پيش آيدت مشكلات بهم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! شناسى كه ناظر بود اندر او !! چه قرآن و عرفان و برهان، به هم
|}
 
{|  class="wikitable poem"
|-
! حسن را خداوندگار كريم !! چنو يادگارى نموده كرم
|}


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''به اسم الهى قلم زد رقم''|2=''نصوص حكم بر فصوص حكم''}}
! كه بر طاق ميناى گردان سپهر !! بپايد نمايد مقرنس علم  
{{ب|''نصوص حكم را موازين قسط''|2=''بيابى برایت نه بيش و نه كم''}}
|}
{{ب|''موازين قسطى كه صد بار به''|2=''ز مرآت اسكندر و جام جم''}}
 
{{ب|''مر اين مخزن معرفت را قياس''|2=''نشايد به دينار كرد و درم''}}
{| class="wikitable poem"
{{ب|''چه زيبد به نزديك آب حيات''|2=''جماد، ار چه باشد چو زيبا صنم''}}
|-
{{ب|''مبانى آن امهات و اصول''|2=''معانى آن زاد راه اهم''}}
! كه تا رهروان را بود رهنما !! به سرمنزل بارگاه قدم  
{{ب|''گران‌مايه عمرم، بسى روز و شب''|2=''به فكرت بشد، تا كه شد منتظم''}}
|}
{{ب|''فروزد چو يك گوهر شب‌چراغ''|2=''چو پيش آيدت مشكلات بهم''}}
 
{{ب|''شناسى كه ناظر بود اندر او''|2=''چه قرآن و عرفان و برهان، به هم''}}
{| class="wikitable poem"
{{ب|''حسن را خداوندگار كريم''|2=''چنو يادگارى نموده كرم''}}
|-
{{ب|''كه بر طاق ميناى گردان سپهر''|2=''بپايد نمايد مقرنس علم''}}
! چه آن رهروى را كه باشد عرب !! چه آن رهروى را كه باشد عجم  
{{ب|''كه تا رهروان را بود رهنما''|2=''به سرمنزل بارگاه قدم''}}
|}
{{ب|''چه آن رهروى را كه باشد عرب''|2=''چه آن رهروى را كه باشد عجم''}}
 
{{ب|''به اسم خداوند در مفتتح''|2=''به حمد خداوند در مغتنم''}}
{| class="wikitable poem"
{{پایان شعر}}
|-
! به اسم خداوند در مفتتح !! به حمد خداوند در مغتنم  
|}


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
خط ۱۴۷: خط ۷۵:




== پیوندها ==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
 


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:فلسفه، مذهب و روانشناسی]]
[[رده:فلسفه، مذهب و روان‌شناسی]]
[[رده:فلسفه اسلامی]]
[[رده:فلسفه اسلامی]]
[[رده:عصر صاحب نظران فلسفه اسلامی]]
[[رده:عصر صاحب‌نظران فلسفه اسلامی]]
[[رده:عصر صاحب نظران فلسفه قرن چهارم]]
[[رده:عصر صاحب‌نظران فلسفه قرن چهارم]]
[[رده:فیلسوفان، آ–ی]]
[[رده:کتابهای فیلسوفان، آ–ی]]
[[رده:فارابی ابو نصر محمد بن محمد 260-339ق]]
[[رده:فارابی ابونصر محمد بن محمد، 260-339ق]]
[[رده:آثار انفرادی فارابی]]
[[رده:آثار انفرادی فارابی]]
[[رده:فصوص الحكم = فصول الحكم = فصول الحكمه]]
برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/19989...644232»