وسائل الشيعة و مستدركها: تفاوت میان نسخه‌ها

وسایل الشیعه و مستدرکها
وسایل الشیعه و مستدرکها
پدیدآوران	حر عاملی، محمد بن حسن (نویسنده) نوری، حسین بن محمدتقی (نویسنده)
ناشر	جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1424 ق
چاپ	1
شابک	‎964-470-688-9
موضوع	احادیث شیعه - قرن 11ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	22
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏135‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏4‎‏و‎‏5‎‏ ‎‏1389
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۹

وسائل الشيعة و مستدركها، اثر شيخ محمد بن حسن حر عاملى (1104ق) و حاج ميرزا حسين نورى مى‌باشد كه توسط شيخ رحمت‌الله رحمتى، گردآورى شده است.

از آنجا كه نسخه ديگرى از اين كتاب، در نرم‌افزار موجود است، در اين نوشتار، به بررسى نسخه‌اى پرداخته شده كه توسط جامعه مدرسين، عرضه شده است.

«وسائل الشيعة»، يكى از كتاب‌هاى حديثى مهم و متداول در حوزه‌هاى علمیه مى‌باشد و عنوان ابواب آن، برگرفته از رواياتى است كه در آن باب، ذكر شده است و هر عنوان، فتواى مؤلف را بيان مى‌كند، چنان‌كه احكام برآمده از روايات، خود عنوان باب شده است^[۱]

از خصوصيات اين كتاب، در برابر جوامع روايى متقدمان، آن است كه شيخ حر عاملى، عناوين ابواب «وسائل الشيعة» را بسيار جزئى نقل كرده و ذيل هر عنوان را بر اساس آن، گردآورده است. براى مثال محمد بن يعقوب كلينى در كتاب «صيد و ذباحه» اين عنوان را آورده: «باب الصيد بالسلاح» و در ذيل آن، دوازده روايت برشمرده، درحالى‌كه شيخ حر عاملى اين روايات را با عنوان مناسب ذكر كرده و پنج عنوان براى روايات آن قرار داده است كه از هر عنوان فتواى او نيز استفاده مى‌شود^[۲]

سعى مؤلف بر گردآورى روايات فقهى بوده و از آنجا كه برخى از روايات، از ديد و قلم وى جا مانده است، حال يا به دليل عدم التفات مؤلف به آن‌ها - با وجود آنكه در منابعى كه شيخ حر عاملى از آن‌ها استفاده كرده، آن روايات وجود دارد - و يا به دليل عدم اعتماد او به راوى، لذا علامه نورى مستدركى بر «وسائل الشيعة» نوشته و در آن، رواياتى را كه به هر دليل، شيخ حر عاملى متذكر آن‌ها نگرديده و وى معتقد است كه فقيه بدان‌ها نيازمند مى‌باشد ذكر كرده است^[۳]

آنچه اثر حاضر را حائز اهميت و ويژگى ممتاز كرده، اين است كه در آن، اصل «وسائل الشيعة» و مستدرك آن، در يك كتاب، گردآورى شده است.

محقق در شيوه‌اى بديع و خلاقانه، به دليل تسهيل در امر مراجعه و ملاحظه احاديث فقهى در آينه‌اى واحد، هر دو متن (وسائل الشيعة و مستدرك آن) را در يك صفحه قرار داده و آن دو را با خطى از يكديگر جدا كرده است؛ به‌گونه‌اى كه متن «وسائل الشيعة» در بالاى صفحه و مستدرك آن، در پايين قرار گرفته است؛ همچون دو درياى به‌هم‌پيوسته كه سرشار از لؤلؤ و مرجان بوده و برزخى ميان آن دو، قرار گرفته است^[۴]

كتاب «وسائل الشيعة» توسط شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى، تحقيق و تصحيح شده است و در اثر حاضر، محقق به‌منظور اشباع و دقت بيشتر و تجديد در امر تحقيق، از آن استفاده كرده است^[۵]

پاره‌اى از اقدامات محقق در اين اثر، عبارت است از:

مقابله روايات منقوله با مصادر معتبر و اشاره به اختلافاتى كه دخيل در معنى مى‌باشند و مقابله آن‌ها در درجه دوم، با تحقيق ذكرشده (توسط شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى) و ترجيح و ذكر آنچه صحيح‌تر به نظر مى‌رسيد و همچنين اشاره به مرجوح، در ذيل آن و اعراض از موارد اشتباه و نيز اختلافاتى كه دخلى در فهم مراد و معنى ندارند. در مورد مستدرك نيز از تحقيق مؤسسه آل‌البيت(ع) استفاده شده و همين شيوه در مورد آن به كار رفته است^[۶]
از آنجا كه عناوين ابواب مستدرك، مگر در مواردى نادر، همانند عناوين «وسائل الشيعة» مى‌باشد، به عناوين اصلى اكتفا شده و موارد اختلافى، در پاورقى‌ها ذكر گرديده است^[۷]
اشاره به مواردى كه صاحب وسائل با عبارت «ما تقدم و ما يأتي» ذكر فرموده، در آخر ابواب. در اين ميان در صورت تطابق هر دو تحقيق (ربانى و آل‌البيت)، بر آنها اعتماد شده و در صورت اختلاف، به موارد يادشده مراجعه گرديده و آنچه صواب به نظر مى‌رسيده، ثبت شده است.
ارجاع احاديث هر دو كتاب (وسائل و مستدرك) به مصادر اصلى و معتبر و..^[۸]

مقدمه‌اى از محقق در توضيح مراحل تحقيق و تصحيح، در ابتداى كتاب آمده و مطالب در بيست و دو جلد، تنظيم شده است.

فهرست اجمالى مطالب در ابتداى جلد اول و فهرست ابواب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است.

در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، به اختلافات موجود بين نسخ «وسائل الشيعة» و مستدرك آن و نيز اختلافات موجود در تحقيقات صورت‌گرفته در اين دو كتاب (تحقيق شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى و تحقيق مؤسسه آل‌البيت)، اشاره شده است.

پانويس

↑ ربانى، حسن، ص 196
↑ همان
↑ مقدمه محقق، ص 3
↑ همان، ص 4
↑ همان
↑ همان، ص 4 - 5
↑ همان، ص 5
↑ همان

منابع مقاله

وابسته‌ها

[1] ربانى، حسن، ص 196

[2] همان

[3] مقدمه محقق، ص 3

[4] همان، ص 4

[5] همان

[6] همان، ص 4 - 5

[7] همان، ص 5

[8] همان

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR14725J1.jpg|بندانگشتی|وسایل الشیعه و مستدرکها]]
+| تصویر =NUR14725J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =وسایل الشیعه و مستدرکها
-|+ |
+| عنوان‌های دیگر =
-|-
+| پدیدآوران =
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|وسایل الشیعه و مستدرکها
+[[حر عاملی، محمد بن حسن]] (نویسنده)
-|-
-|نام های دیگر کتاب
-|data-type='otherBookNames'|
-|-
-|پدیدآورندگان
-|data-type='authors'|[[حر عاملی، محمد بن حسن]] (نويسنده)
-[[نوری، حسین بن محمدتقی]] (نويسنده)
+[[نوری، حسین بن محمدتقی]] (نویسنده)
-|-
+| زبان =عربی
-|زبان
+| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏135‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏4‎‏و‎‏5‎‏ ‎‏1389
-|data-type='language'|عربی
+| موضوع =
-|-
+احادیث شیعه - قرن 11ق.
-|کد کنگره
+| ناشر =
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏135‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏4‎‏و‎‏5‎‏ ‎‏1389
+جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
-|-
+| مکان نشر =قم - ایران
-|موضوع
+| سال نشر = 1424 ق
-|data-type='subject'|احادیث شیعه - قرن 11ق.
-|-
-|ناشر
-|data-type='publisher'|جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
-|-
-|مکان نشر
-|data-type='publishPlace'|قم - ایران
-|-
-|سال نشر
-|data-type='publishYear'| 1424 هـ.ق
-|-class='articleCode'
-|کد اتوماسیون
-|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE14725AUTOMATIONCODE
-|}
-</div>
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14725AUTOMATIONCODE
+| چاپ =1
+| شابک =964-470-688-9
+| تعداد جلد =22
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =14725
+| کتابخوان همراه نور =14725
+| کد پدیدآور =
-«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]  و مستدركها»، اثر شيخ محمد بن حسن حر عاملى (1104ق) و حاج ميرزا حسين نورى مى‌باشد كه توسط شيخ رحمت‌الله رحمتى، گردآورى شده است.
+| پس از =
+| پیش از =
+}}
+'''وسائل الشيعة و مستدركها'''، اثر شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|محمد بن حسن حر عاملى]] (1104ق) و حاج [[نوری، حسین بن محمدتقی|ميرزا حسين نورى]] مى‌باشد كه توسط شيخ رحمت‌الله رحمتى، گردآورى شده است.
 از آنجا كه نسخه ديگرى از اين كتاب، در نرم‌افزار موجود است، در اين نوشتار، به بررسى نسخه‌اى پرداخته شده كه توسط جامعه مدرسين، عرضه شده است.
-«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] »، يكى از كتاب‌هاى حديثى مهم و متداول در حوزه‌هاى علميه مى‌باشد و عنوان ابواب آن، برگرفته از رواياتى است كه در آن باب، ذكر شده است و هر عنوان، فتواى مؤلف را بيان مى‌كند، چنان‌كه احكام برآمده از روايات، خود عنوان باب شده است <ref>ربانى، حسن، ص 196</ref>.
+«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]»، يكى از كتاب‌هاى حديثى مهم و متداول در حوزه‌هاى علمیه مى‌باشد و عنوان ابواب آن، برگرفته از رواياتى است كه در آن باب، ذكر شده است و هر عنوان، فتواى مؤلف را بيان مى‌كند، چنان‌كه احكام برآمده از روايات، خود عنوان باب شده است<ref>ربانى، حسن، ص 196</ref>
-از خصوصيات اين كتاب، در برابر جوامع روايى متقدمان، آن است كه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، عناوين ابواب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] » را بسيار جزئى نقل كرده و ذيل هر عنوان را بر اساس آن، گردآورده است. براى مثال [[کلینی، محمد بن یعقوب|محمد بن يعقوب كلينى]] در كتاب «صيد و ذباحه» اين عنوان را آورده: «باب الصيد بالسلاح» و در ذيل آن، دوازده روايت برشمرده، درحالى‌كه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] اين روايات را با عنوان مناسب ذكر كرده و پنج عنوان براى روايات آن قرار داده است كه از هر عنوان فتواى او نيز استفاده مى‌شود <ref>همان</ref>.
+از خصوصيات اين كتاب، در برابر جوامع روايى متقدمان، آن است كه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، عناوين ابواب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» را بسيار جزئى نقل كرده و ذيل هر عنوان را بر اساس آن، گردآورده است. براى مثال [[کلینی، محمد بن یعقوب|محمد بن يعقوب كلينى]] در كتاب «صيد و ذباحه» اين عنوان را آورده: «باب الصيد بالسلاح» و در ذيل آن، دوازده روايت برشمرده، درحالى‌كه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] اين روايات را با عنوان مناسب ذكر كرده و پنج عنوان براى روايات آن قرار داده است كه از هر عنوان فتواى او نيز استفاده مى‌شود<ref>همان</ref>
-سعى مؤلف بر گردآورى روايات فقهى بوده و از آنجا كه برخى از روايات، از ديد و قلم وى جا مانده است، حال يا به دليل عدم التفات مؤلف به آن‌ها - با وجود آنكه در منابعى كه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] از آن‌ها استفاده كرده، آن روايات وجود دارد - و يا به دليل عدم اعتماد او به راوى، لذا علامه نورى مستدركى بر «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] » نوشته و در آن، رواياتى را كه به هر دليل، [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] متذكر آن‌ها نگرديده و وى معتقد است كه فقيه بدان‌ها نيازمند مى‌باشد ذكر كرده است <ref>مقدمه محقق، ص 3</ref>.
+سعى مؤلف بر گردآورى روايات فقهى بوده و از آنجا كه برخى از روايات، از ديد و قلم وى جا مانده است، حال يا به دليل عدم التفات مؤلف به آن‌ها - با وجود آنكه در منابعى كه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] از آن‌ها استفاده كرده، آن روايات وجود دارد - و يا به دليل عدم اعتماد او به راوى، لذا علامه نورى مستدركى بر «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» نوشته و در آن، رواياتى را كه به هر دليل، [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] متذكر آن‌ها نگرديده و وى معتقد است كه فقيه بدان‌ها نيازمند مى‌باشد ذكر كرده است<ref>مقدمه محقق، ص 3</ref>
-آنچه اثر حاضر را حائز اهميت و ويژگى ممتاز كرده، اين است كه در آن، اصل «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] » و مستدرك آن، در يك كتاب، گردآورى شده است.
+آنچه اثر حاضر را حائز اهميت و ويژگى ممتاز كرده، اين است كه در آن، اصل «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» و مستدرك آن، در يك كتاب، گردآورى شده است.
-محقق در شيوه‌اى بديع و خلاقانه، به دليل تسهيل در امر مراجعه و ملاحظه احاديث فقهى در آينه‌اى واحد، هر دو متن ([[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]  و مستدرك آن) را در يك صفحه قرار داده و آن دو را با خطى از يكديگر جدا كرده است؛ به‌گونه‌اى كه متن «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] » در بالاى صفحه و مستدرك آن، در پايين قرار گرفته است؛ همچون دو درياى به‌هم‌پيوسته كه سرشار از لؤلؤ و مرجان بوده و برزخى ميان آن دو، قرار گرفته است <ref>همان، ص 4</ref>.
+محقق در شيوه‌اى بديع و خلاقانه، به دليل تسهيل در امر مراجعه و ملاحظه احاديث فقهى در آينه‌اى واحد، هر دو متن ([[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] و مستدرك آن) را در يك صفحه قرار داده و آن دو را با خطى از يكديگر جدا كرده است؛ به‌گونه‌اى كه متن «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» در بالاى صفحه و مستدرك آن، در پايين قرار گرفته است؛ همچون دو درياى به‌هم‌پيوسته كه سرشار از لؤلؤ و مرجان بوده و برزخى ميان آن دو، قرار گرفته است<ref>همان، ص 4</ref>
-كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] » توسط شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى، تحقيق و تصحيح شده است و در اثر حاضر، محقق به‌منظور اشباع و دقت بيشتر و تجديد در امر تحقيق، از آن استفاده كرده است <ref>همان</ref>.
+كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» توسط شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى، تحقيق و تصحيح شده است و در اثر حاضر، محقق به‌منظور اشباع و دقت بيشتر و تجديد در امر تحقيق، از آن استفاده كرده است<ref>همان</ref>
 پاره‌اى از اقدامات محقق در اين اثر، عبارت است از:
-. مقابله روايات منقوله با مصادر معتبر و اشاره به اختلافاتى كه دخيل در معنى مى‌باشند و مقابله آن‌ها در درجه دوم، با تحقيق ذكرشده (توسط شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى) و ترجيح و ذكر آنچه صحيح‌تر به نظر مى‌رسيد و همچنين اشاره به مرجوح، در ذيل آن و اعراض از موارد اشتباه و نيز اختلافاتى كه دخلى در فهم مراد و معنى ندارند. در مورد مستدرك نيز از تحقيق مؤسسه آل‌البيت(ع) استفاده شده و همين شيوه در مورد آن به كار رفته است <ref>همان، ص 4 - 5</ref>.
+#مقابله روايات منقوله با مصادر معتبر و اشاره به اختلافاتى كه دخيل در معنى مى‌باشند و مقابله آن‌ها در درجه دوم، با تحقيق ذكرشده (توسط شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى) و ترجيح و ذكر آنچه صحيح‌تر به نظر مى‌رسيد و همچنين اشاره به مرجوح، در ذيل آن و اعراض از موارد اشتباه و نيز اختلافاتى كه دخلى در فهم مراد و معنى ندارند. در مورد مستدرك نيز از تحقيق مؤسسه آل‌البيت(ع) استفاده شده و همين شيوه در مورد آن به كار رفته است<ref>همان، ص 4 - 5</ref>
+#از آنجا كه عناوين ابواب مستدرك، مگر در مواردى نادر، همانند عناوين «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» مى‌باشد، به عناوين اصلى اكتفا شده و موارد اختلافى، در پاورقى‌ها ذكر گرديده است<ref>همان، ص 5</ref>
-. از آنجا كه عناوين ابواب مستدرك، مگر در مواردى نادر، همانند عناوين «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] » مى‌باشد، به عناوين اصلى اكتفا شده و موارد اختلافى، در پاورقى‌ها ذكر گرديده است <ref>همان، ص 5</ref>.
+#اشاره به مواردى كه صاحب وسائل با عبارت «ما تقدم و ما يأتي» ذكر فرموده، در آخر ابواب. در اين ميان در صورت تطابق هر دو تحقيق (ربانى و آل‌البيت)، بر آنها اعتماد شده و در صورت اختلاف، به موارد يادشده مراجعه گرديده و آنچه صواب به نظر مى‌رسيده، ثبت شده است.
+#ارجاع احاديث هر دو كتاب (وسائل و مستدرك) به مصادر اصلى و معتبر و..<ref>همان</ref>
-. اشاره به مواردى كه صاحب وسائل با عبارت «ما تقدم و ما يأتي» ذكر فرموده، در آخر ابواب. در اين ميان در صورت تطابق هر دو تحقيق (ربانى و آل‌البيت)، بر آنها اعتماد شده و در صورت اختلاف، به موارد يادشده مراجعه گرديده و آنچه صواب به نظر مى‌رسيده، ثبت شده است.
-. ارجاع احاديث هر دو كتاب (وسائل و مستدرك) به مصادر اصلى و معتبر و... <ref>همان</ref>.
 مقدمه‌اى از محقق در توضيح مراحل تحقيق و تصحيح، در ابتداى كتاب آمده و مطالب در بيست و دو جلد، تنظيم شده است.
@@ خط ۶۸: / خط ۵۵: @@
 فهرست اجمالى مطالب در ابتداى جلد اول و فهرست ابواب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است.
-در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، به اختلافات موجود بين نسخ «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] » و مستدرك آن و نيز اختلافات موجود در تحقيقات صورت‌گرفته در اين دو كتاب (تحقيق شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى و تحقيق مؤسسه آل‌البيت)، اشاره شده است.
+در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، به اختلافات موجود بين نسخ «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» و مستدرك آن و نيز اختلافات موجود در تحقيقات صورت‌گرفته در اين دو كتاب (تحقيق شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى و تحقيق مؤسسه آل‌البيت)، اشاره شده است.
 ==پانويس ==
-<references />
+<references/>
 == منابع مقاله ==
-. مقدمه و متن كتاب.
+# مقدمه و متن كتاب.
+# [[:noormags:629936|ربانى، حسن «روش‌شناسى تدوين حديث در وسائل الشيعة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: فصلنامه فقه، زمستان 1388، شماره 62 (17 صفحه، از 195 تا 211)]].
-. ربانى، حسن «روش‌شناسى تدوين حديث در [[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] »، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: فصلنامه فقه، زمستان 1388، شماره 62 (17 صفحه، از 195 تا 211).
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== پیوندها ==
 [[رده:کتاب‌شناسی]]