۸۳٬۲۷۴
ویرایش
الكامل في أصول‌الدين في اختصار الشامل في أصول‌الدين (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۳۴
، ۱ فوریهٔ ۲۰۲۳جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== ↵↵[[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [['
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ه' به 'ه‌ه') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== ↵↵[[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR23991J1.jpg | | تصویر =NUR23991J1.jpg | ||
| عنوان =الكامل في | | عنوان =الكامل في أصول‌الدين في اختصار الشامل في أصول‌الدين | ||
| عنوان‌های دیگر =الشامل في | | عنوان‌های دیگر =الشامل في اصول‌الدين. برگزيده | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله]] (نویسنده) | [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله]] (نویسنده) | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =23991 | ||
| کتابخوان همراه نور =23991 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
1697 | 1697 | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۹: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|الكامل (ابهام زدایی)}} | |||
'''الكامل في | '''الكامل في أصول‌الدين في اختصار الشامل في أصول‌الدين'''، اثر [[ابن امیرالحاج، موسی بن محمد|ابن امیرالحاج موسی بن محمد تبریزی]] (متوفی 733ق)، برگزیده‌ای است از کتاب «الشامل في أصول‌الدين»، اثر [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|امام‌الحرمین عبدالملک بن عبدالله جوینی]] (متوفی 478ق). | ||
«الشامل في | «الشامل في أصول‌الدين»، کتابی است در بیان اصول دین و عقاید اشاعره که دایرةالمعارفی در علم کلام، محسوب شده و [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] در آن، به بیان فروع علم پرداخته و احتمال می‌رود که در آن، به شرح کتاب «لمع الأدلة» و توسعه موضوعات و ادله و مناقشه در آن، اقدام نموده و آراء فرق و مذاهب دیگر، از جمله معتزله و کرامیه را نقل و نقد نموده و به تقویت مذهب اشاعره پرداخته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/48 ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص48]</ref>. | ||
این کتاب، دربردارنده موضوعات مختلفی‌است که هرکدام، «کتاب» نامیده شده و عبارتند از: كتاب النظر، كتاب التوحيد، كتاب العلل، كتاب الصفات، كتاب الإرادة، كتاب القدرة، كتاب النبوات، كتاب إبطال القول بالتولد، كتاب الرد علی الطبائعيين و كتاب العلل و التجويز. [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] مباحث کتاب را به اسلوب فلسفی عرضه نموده و از اصطلاحات فلاسفه، مانند جزء، جسم، حرکت، سکون، تداخل و جهت، علل و اسباب، عرض و جوهر در مناقشه با کرامیه، استفاده کرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/48 ر.ک: همان]</ref>. | این کتاب، دربردارنده موضوعات مختلفی‌است که هرکدام، «کتاب» نامیده شده و عبارتند از: كتاب النظر، كتاب التوحيد، كتاب العلل، كتاب الصفات، كتاب الإرادة، كتاب القدرة، كتاب النبوات، كتاب إبطال القول بالتولد، كتاب الرد علی الطبائعيين و كتاب العلل و التجويز. [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] مباحث کتاب را به اسلوب فلسفی عرضه نموده و از اصطلاحات فلاسفه، مانند جزء، جسم، حرکت، سکون، تداخل و جهت، علل و اسباب، عرض و جوهر در مناقشه با کرامیه، استفاده کرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/48 ر.ک: همان]</ref>. | ||
این کتاب، با تحقیق [[عبدالمنعم، جمال عبدالناصر|جمال عبدالناصر عبدالمنعم]] چاپ و عرضه شده است. در ابتدای کتاب، مقدمه مفصلی از محقق در دو قسمت آورده شده است. قسمت اول، خود شامل دو بخش بوده که در بخش نخست، ضمن اشاره به اهمیت تراث و جایگاه آن، به موضوعات زیر پرداخته شده است: علم اصول دین؛ رکود علم کلام؛ اصول ششگانه ایمان؛ تعریف اصطلاحات مذکور در بحث؛ زندگی‌نامه [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] و ابن امیر؛ اهمیت کتاب «الشامل في | این کتاب، با تحقیق [[عبدالمنعم، جمال عبدالناصر|جمال عبدالناصر عبدالمنعم]] چاپ و عرضه شده است. در ابتدای کتاب، مقدمه مفصلی از محقق در دو قسمت آورده شده است. قسمت اول، خود شامل دو بخش بوده که در بخش نخست، ضمن اشاره به اهمیت تراث و جایگاه آن، به موضوعات زیر پرداخته شده است: علم اصول دین؛ رکود علم کلام؛ اصول ششگانه ایمان؛ تعریف اصطلاحات مذکور در بحث؛ زندگی‌نامه [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] و ابن امیر؛ اهمیت کتاب «الشامل في أصول‌الدين» و اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در کتاب. محقق همچنین در این قسمت از مقدمه، به دلایل برگزیدن این اثر به‌منظور تحقیق، اشاره کرده است که عباتند از اینکه: | ||
# موضوع آن، از مهمترین مسائلی است که شناخت و معرفت در آن در ابواب توحید (الهیات، نبوات و سمعیات)، بر هر مسلمانی واجب بوده و از جمله مسائل مهمی است که نظرات و دیدگاه‌های بسیاری را به خود مشغول داشته است. | # موضوع آن، از مهمترین مسائلی است که شناخت و معرفت در آن در ابواب توحید (الهیات، نبوات و سمعیات)، بر هر مسلمانی واجب بوده و از جمله مسائل مهمی است که نظرات و دیدگاه‌های بسیاری را به خود مشغول داشته است. | ||
# ابن امیر عالمی اصولی است که کتابی ارزشمند در اصول دین، مربوط به یکی از بزرگترین عالمان عصر خویش را تلخیص نموده است. | # ابن امیر عالمی اصولی است که کتابی ارزشمند در اصول دین، مربوط به یکی از بزرگترین عالمان عصر خویش را تلخیص نموده است. | ||
# اهمیت اشتغال به تراث سلف صالح (محقق در | # اهمیت اشتغال به تراث سلف صالح (محقق در این‌باره مفصل سخن گفته است). | ||
# اهتمام اساتید فاضل وی در بخش فلسفه اسلامی در دانشگاه دارالعلوم، به تحقیق نسخه‌های خطی و قرار دادن آنها | # اهتمام اساتید فاضل وی در بخش فلسفه اسلامی در دانشگاه دارالعلوم، به تحقیق نسخه‌های خطی و قرار دادن آنها به‌عنوان پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/55 ر.ک: همان، ص55-57]</ref>. | ||
در بخش دوم مقدمه، به مهمترین مسائل مطالعاتی مربوط به کتاب «الكامل» اشاره شده است که ده موضوع زیر را به خود اختصاص داده است: سلف و اشاعره بین عقل و نقل؛ صفات الهی؛ قضا و قدر و مسئولیت انسان در قبال اعمال خود؛ کلام الهی؛ حسن و قبح بین عقل و نقل؛ خبر واحد؛ نبوت بین مؤیدین و منکرین؛ خدمت [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] به مذهب اشعری؛ مقدار تأثیرپذیری [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] از فلسفه و معتزله و رجوع [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] از کلام و بازگشت به مذهب سلف<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/61 ر.ک: همان، ص61-150]</ref>. | در بخش دوم مقدمه، به مهمترین مسائل مطالعاتی مربوط به کتاب «الكامل» اشاره شده است که ده موضوع زیر را به خود اختصاص داده است: سلف و اشاعره بین عقل و نقل؛ صفات الهی؛ قضا و قدر و مسئولیت انسان در قبال اعمال خود؛ کلام الهی؛ حسن و قبح بین عقل و نقل؛ خبر واحد؛ نبوت بین مؤیدین و منکرین؛ خدمت [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] به مذهب اشعری؛ مقدار تأثیرپذیری [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] از فلسفه و معتزله و رجوع [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] از کلام و بازگشت به مذهب سلف<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/61 ر.ک: همان، ص61-150]</ref>. | ||
در قسمت دوم، به توصیف نسخ خطی کتاب پرداخته شده و اقدامات تحقیقی | در قسمت دوم، به توصیف نسخ خطی کتاب پرداخته شده و اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در کتاب، توضیح داده شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/155 ر.ک: همان، ص155-156]</ref>. | ||
شیوه ابن امیر در اختصار «الشامل» را | شیوه ابن امیر در اختصار «الشامل» را می‌توان در امور زیر خلاصه نمود: | ||
# وی در اختصار مطالب، التزام به عبارات [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] داشته و در مواردی که مطلبی از کلام [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] دشوار بوده، توضیح داده و پاره‌ای از احالات [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] را تعلیقه زده؛ مثلاً[[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] گفته است: این مطلب را در فلان باب یا... توضیح خواهیم داد و محقق گفته است: مصنف در این باب | # وی در اختصار مطالب، التزام به عبارات [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] داشته و در مواردی که مطلبی از کلام [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] دشوار بوده، توضیح داده و پاره‌ای از احالات [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] را تعلیقه زده؛ مثلاً[[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] گفته است: این مطلب را در فلان باب یا... توضیح خواهیم داد و محقق گفته است: مصنف در این باب به‌درازا سخن گفته است که ما آن را در اینجا ذکر نمی‌کنیم و به تعلیقه آن در فلان باب اکتفا می‌نماییم یا به تعلیقه آن در ذیل فلان حدیث پیشین بسنده می‌کنیم... محقق در هر مورد برای آسان کردن مطلب بر خواننده، به حذف موارد تکراری پرداخته است. | ||
# ابن امیر، پاره‌ای تعلیقات بر آرای [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] دارد؛ گرچه صراحتا غیر از این را بر زبان رانده بود: «و لم أنظر في غير هذا الكتاب من هذا الفن عند جمعه و كتابته، فكل ما فيه فهو مذكور في الشامل بعبارة طويلة أو إيراد إليه في بعض الأوقات». | # ابن امیر، پاره‌ای تعلیقات بر آرای [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] دارد؛ گرچه صراحتا غیر از این را بر زبان رانده بود: «و لم أنظر في غير هذا الكتاب من هذا الفن عند جمعه و كتابته، فكل ما فيه فهو مذكور في الشامل بعبارة طويلة أو إيراد إليه في بعض الأوقات». | ||
وی بعضی از عبارات [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] را شرح و | وی بعضی از عبارات [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] را شرح و پیچیدگی‌های آن را، توضیح داده است و آنها را در چهارچوب اصول [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]]، اصلاح نموده است. | ||
# ابن امیر دارای روش و چهارچوب کلامی بارز و رأی منحصربهفردی نبوده و مباحث و عقاید او، بیشتر بر مدار مطالب [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] میچرخد؛ | # ابن امیر دارای روش و چهارچوب کلامی بارز و رأی منحصربهفردی نبوده و مباحث و عقاید او، بیشتر بر مدار مطالب [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] میچرخد؛ به‌عنوان مثال، در جایی از کتاب با چنین عباراتی مواجه می‌شویم: «ثم ذكر كلاما طويلا أکثره ما تقدم مفرقا فرأيت اختصاره اكتفاء بما سبق» و یا «و قد وقع في هذا الموضوع غلط في النسخة التي أنظر فيها و هو غلط فاحش و كلام لا يفهم معناه و لا يعقل فتركته و هو تقدير صفحة و لم أذكر منه شيئا و عدلت إلی ما بعده»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/59 ر.ک: همان، 59]</ref>. | ||
مهمترین اسباب اختصار کتاب، امور زیر ذکر شده است: | مهمترین اسباب اختصار کتاب، امور زیر ذکر شده است: | ||
# طولانی بودن عبارات کتاب «الشامل» که کتابی حجیم و بزرگ است. | # طولانی بودن عبارات کتاب «الشامل» که کتابی حجیم و بزرگ است. | ||
# تخفیف مطالب برای طلاب و دانش‌پژوهان، | # تخفیف مطالب برای طلاب و دانش‌پژوهان، مخصوصاً پس از انصراف آنها از علم و تحقیق در آن. | ||
# تلاش برا تسهیل و تیسیر عبارات کتاب «الشامل» و توضیح موارد سخت و مشکل آن برای دانش‌پژوهان<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/60 ر.ک: همان، ص60]</ref>. | # تلاش برا تسهیل و تیسیر عبارات کتاب «الشامل» و توضیح موارد سخت و مشکل آن برای دانش‌پژوهان<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/60 ر.ک: همان، ص60]</ref>. | ||
از جمله | از جمله ویژگی‌های کتاب «الكامل» آن است که در آن، مجموعه‌ای از قواعد و مبادی اصولی و فلسفی، ذکر گردیده است که از جمله آنها عبارتند از: | ||
# «ليس كل من خالف الإسلاميين معروفا بالعناد»؛ | # «ليس كل من خالف الإسلاميين معروفا بالعناد»؛ | ||
# «ما لا يثبت بالشيء لا يثبت بأمثاله»؛ | # «ما لا يثبت بالشيء لا يثبت بأمثاله»؛ | ||
| خط ۶۸: | خط ۷۰: | ||
و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/60 ر.ک: همان، ص60]</ref>. | و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38712/1/60 ر.ک: همان، ص60]</ref>. | ||
فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده و در | فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، توضیح پیرامون اختلاف نسخ و ارائه شرح حال اعلام مذکور در متن، به توضیح برخی از عبارات و واژگان متن، پرداخته شده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||